Khó khăn lớn nhất là những câu chữ có thể chạm vào trái tim, khối óc và tâm hồn độc giả, thoát khỏi những ràng buộc, định kiến nào đó khi miêu tả về một người cộng sản, thoát khỏi tầng tầng lớp lớp sương mù của huyền thoại, của tôn vinh cá nhân để miêu tả gần nhất với sự thật về một con người mà tên tuổi đã gắn với một thời đại - thời đại Hồ Chí Minh. Tác giả Nguyễn Thế Kỷ đã làm được điều đó.

Cảm giác của tôi sau khi đọc xong mỗi tập trong bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm” vẫn vẹn nguyên. Xong tập 1 ngóng tập 2. Xong tập 2 ngóng tập 3. Xong tập 3 ngóng tập 4. Và giờ đây, khi đọc xong tập 4 tôi lại ngóng chờ tập 5 - tập cuối cùng của bộ sách. Thu hút được sự quan tâm và ngóng đợi như vậy của độc giả không phải tác giả nào cũng làm được, nhất là đối với một bộ tiểu thuyết lớn về một lãnh tụ cộng sản.

“Đường lên Điện Biên” bố cục gọn ghẽ 5 chương, bắt đầu từ sau khi Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2.9.1945 đến khi Hiệp định Geneve về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam và cả Đông Dương được ký kết ngày 20.7.1954. Tác giả không đặt tiêu đề cho từng chương. Tuy nhiên, để tiện theo dõi mạch câu chuyện, tôi tự khái quát tên từng chương như sau: Chương 1: Tình thế ngàn cân treo sợi tóc sau ngày độc lập; Chương 2: Hòa với Tưởng để tập trung chống Pháp ở Nam Bộ (đến Hiệp định Sơ bộ 6.3.1946); Chương 3: Sách lược ứng phó với thực dân Pháp (từ Hiệp định Sơ bộ 6.3.1946 đến Tạm ước 14.9.1946); Chương 4: Từ sau Tạm ước 14.9.1946 đến trước chiến dịch Biên giới 1950; Chương 5: Từ chiến dịch Biên giới đến chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ và Hiệp định Geneve.

“Đường lên Điện Biên” gói gọn 9 năm lịch sử hào hùng. Chín năm tuy không dài nhưng oanh liệt với tầng tầng lớp lớp sự kiện lịch sử thể hiện tư duy, ý chí, bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam. Đặc biệt hơn, trong 9 năm đó, phần viết về hơn một năm sau khi Cách mạng tháng Tám thành công đến lần nhân nhượng cuối cùng để duy trì hòa bình (ký Tạm ước 14.9.1946) được tác giả đầu tư 3/5 chương sách, chiếm hơn 1/2 số trang sách của tập 4. Thật xứng đáng!

Trước khi đọc 3 chương này, tôi thực sự tò mò và đặt nhiều câu hỏi. Núi tư liệu ngồn ngộn của một năm lịch sử này; các sự kiện lịch sử quốc tế và trong nước quá đa dạng, phức tạp trong một năm này; âm mưu và mục tiêu cũng như quan hệ chồng chéo giữa các kẻ thù đang rình rập những lợi ích khác nhau ở nước ta; khó khăn chồng chất như núi, như mớ bòng bong đẩy cách mạng vào tình thế ngàn cân treo sợi tóc… tác giả sẽ xử lý như thế nào dưới góc nhìn văn học sử?

Vậy mà gọn ghẽ, rành rẽ, hấp dẫn và thuyết phục. Nguyễn Thế Kỷ đã tái hiện cả một không gian lịch sử không thể sống động hơn bằng sử liệu, bằng văn học, bằng cả hư cấu, bằng tình yêu với những giá trị lịch sử và sự trân trọng trí tuệ, mồ hôi, nước mắt, máu xương của các bậc tiền nhân, và trên hết là sự thấu cảm với tâm hồn, trí tuệ, bản lĩnh của lãnh tụ thiên tài Hồ Chí Minh. Chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản có lẽ hiếm khi nào được thể hiện một cách dung dị, thông tuệ và minh triết như thế dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Hồ Chí Minh và các cộng sự trung thành, mẫn tiệp, tài giỏi của Người. “Nhân dân luôn ở bên cạnh chúng ta”. Và Đảng, Chính phủ, Hồ Chí Minh đã nỗ lực hết mình để không phụ lòng tin của Nhân dân, để dân luôn là cánh tay đắc lực của Chính thể. Bí quyết sâu xa của thành công nằm ở những chân lý giản dị như thế.

Hoạt động ngoại giao của Chính phủ Hồ Chí Minh kết nối với Lào, Campuchia; với Trung Quốc, Liên Xô; với các nước XHCN Đông Âu là những trang thực sự hấp dẫn và cuốn hút độc giả. Đó là những câu chuyện có không gian, bối cảnh, nhân vật, hoạt động, mục tiêu, lợi ích... sống động và chân thực. Hoạt động quân sự, các trận đánh, những lần giao tranh, đấu tranh sinh tử địch - ta chưa bao giờ lại lôi cuốn tôi đến thế. Nó đặt ra trong tôi nhiều câu hỏi về sức mạnh, trí tuệ, bản lĩnh Việt Nam. Và câu trả lời cho câu hỏi vì sao Việt Nam chiến thắng các kẻ thù lớn mạnh được vỡ òa theo một cách đầy thú vị.

Đọc “Đường lên Điện Biên” để hiểu về tầm nhìn, trí tuệ, tâm hồn Việt Nam trong chiến tranh và những tình huống cam go của đất nước. Đọc “Đường lên Điện Biên” để thấy Hồ Chí Minh vĩ đại trong những gì bình dị nhất. Và có lẽ chân lý quan trọng nhất cho mọi thành công của chế độ: “Nhân dân luôn ở bên cạnh chúng ta”!

------

* 3 tập đầu tiên của bộ tiểu thuyết "Nước non vạn dặm" gồm: Tập 1: Nợ nước non; Tập 2: Lênh đênh bốn biển; Tập 3: Từ Việt Bắc về Hà Nội.