Vừa qua, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn và lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã có buổi làm việc với Trường Tiểu học, THCS & THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội) nhằm lắng nghe, nắm bắt tình hình triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở một đơn vị giáo dục ngoài công lập.

Học sinh phát triển 4 kỹ năng nghe - nói - đọc viết

Tại buổi làm việc, trao đổi về quá trình thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Trường Tiểu học, THCS & THPT Nguyễn Siêu, cô giáo Tô Lan Hương, giáo viên Ngữ Văn, Trường Nguyễn Siêu cho biết: “Chương trình GDPT 2018 là một sự lột xác, lột xác tư duy của từng môn học - theo cách nói của Nguyễn Tuân là “xưa nay chưa từng có”. Nó làm thay đổi hẳn lối học vẹt, tư duy học cái gì thi cái ấy, cô dạy “Truyện Kiều” thì thi “Truyện Kiều”, cô dạy “Người lái đò sông Đà” thì thi “Người lái đò sông Đà”, khi ra các trung tâm ôn thi cũng như thế. Nó thành lối mòn với thầy cô.

Ở Chương trình 2018, môn Ngữ Văn có thay đổi rất lớn, đó là dạy cách chứ không dạy cái. Với 4 kỹ năng nghe - nói - đọc - viết là sự thay đổi hoàn toàn so với trước đây. Trước đây chỉ chú ý vào những bài đọc hiểu, sau đó đi thi, kiểm tra, phân tích mấy dạng đề có sẵn. Thầy trò cứ kỳ cạch học như thế từ lớp 6 đến lớp 12 và cứ chăm chú viết bài đó ra như thế nào. Còn bây giờ học sinh được học và phát triển 4 kỹ năng nghe - nói - đọc viết. Đó là điều rất mới và đó là điều chúng tôi rất phấn khởi”.

Về cái khó của chương trình GDPT 2018, cô giáo Tô Lan Hương cho hay: Khi tiếp cận chương trình, đầu tiên thầy cô có hoang mang, bản thân phụ huynh cũng thấy hoang mang - điều này thể hiện rất rõ khi đánh giá kiểm tra đối với lớp 10 năm nay.

Trước đây, ví dụ học sinh được 5 tác phẩm, giáo viên ôn tập theo 5 tác phẩm ấy, khi kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ, thi cũng 5 tác phẩm đó - rõ ràng kết quả trả ra sẽ khác. Bây giờ giáo viên sẽ dạy cho học sinh cách đọc, cách nghe, cách nói, cách viết và khi đánh giá, ngữ liệu không có trong sách giáo khoa.

Như vậy, ngữ liệu giáo viên dạy chỉ như một tham khảo, làm sáng tỏ cho kỹ năng đọc thể loại, còn học sinh sẽ phải “chiến đấu” với một tác phẩm mới tinh. Vì thế, học sinh thấy khó và hoang mang ở lớp 10, nhưng sang lớp 11 sẽ không còn sự hoang mang đó nữa. Và dần dần các bạn học sinh sẽ ổn hơn. Nhưng đó là sự thay đổi rất lớn, đương nhiên điểm số của học sinh sẽ không ở mức an toàn nhiều như năm ngoái (học sinh học chương trình 2016).

Theo cô giáo Tô Lan Hương, đối với học sinh khối 10 của Nguyễn Siêu, sự thay đổi điểm số không quá nhiều nhưng học sinh ở trường công chắc chắn sẽ gặp khó khăn, sẽ có sự khác biệt về điểm số giữa học sinh học 2 chương trình.

Giáo viên gặp khó vì phải đầu tư nhiều

Cô giáo Tô Lan Hương cho rằng: “Cái khó của giáo viên khi triển khai chương trình 2018 là tổ chức phương pháp. Việc tổ chức hoạt động dạy ở môn Ngữ Văn - là môn truyền thống của chúng tôi rất khó vì phải làm thế nào cho mới, cho học sinh cuốn hút? thời gian soạn giáo án cũ với giáo án mới có khác nhau không?... Tôi chủ trương trong tổ bộ môn là các thầy cô sẽ cùng soạn chung giáo án để làm tài nguyên cho tổ, trên nền đó khi vào dạy sẽ “vỡ ra” để phù hợp với từng đối tượng học sinh mà giáo viên đang dạy ở từng lớp".

Chia sẻ về khó khăn trong soạn giáo án, cô Hương cho biết: "Bản thân tôi khi dạy một tiết đã soạn chung rồi và soạn “vỡ ra” mất thêm đôi tiếng, nhưng khi bắt đầu vào dạy tôi lại thấy hình như không ổn, tôi thấy phiếu (bài tập) này không được và lại ngồi loay hoay với một cái phiếu. Tôi mất hơn 45 phút, bằng hơn một tiết để cho ra một cái phiếu bài tập với một hoạt động mà tôi nghĩ là cái này mới đúng là đặc trưng thể loại. Như vậy thực hiện chương trình mới khó khăn, thời gian đầu tư phải nhiều hơn”.

Để vượt qua được khó khăn khi soạn giáo án, theo cô Hương tổ Ngữ văn phải huy động trí tuệ tập thể, mỗi người một ý kiến và việc sinh hoạt chuyên môn sẽ hỗ trợ được cho giáo viên trong việc tháo gỡ khó khăn khi tổ chức các hoạt động dạy học với học sinh.

Thầy Tuấn, giáo viên Vật lý - Tổ trưởng Tổ Khoa học Tự nhiên Trường Nguyễn Siêu nhận định: Đúng là giáo án chương trình mới ít chữ, ít trang hơn nhưng giáo viên rất vất vả để viết được ít chữ, ít trang đó.

Chương trình mới có một đặc trưng là cần rất nhiều thực hành, thực hành thực sự. Khi chuẩn bị một bài thực hành rất vất vả, bởi khi lên lớp học sinh có thể không hỏi vào phần chuẩn bị mà sẽ hỏi vào những câu khác và giáo viên vẫn phải trả lời. Như vậy, việc chuẩn bị của giáo viên phải nhiều hơn, không chỉ dừng ở những gì viết ra ở phiếu bài tập.

Thầy Tuấn chia sẻ, chương trình mới giao quyền chủ động cho giáo viên nhiều hơn. Tổ Vật lý và tổ Khoa học Tự nhiên xây dựng giáo án không phải bám theo sách nữa, mà các thành viên tổ phải họp lại thảo luận về từng nội dung. Tổ cũng giao cho từng giáo viên soạn khung kế hoạch dạy học, sau đó họp để từng giáo viên nêu quan điểm của mình và cuối cùng chọn phương án hợp lý nhất với tất cả giáo viên. Có thể khẳng định chương trình mới là giao hoàn toàn quyền tự chủ cho giáo viên.

Tuy nhiên, thầy Tuấn cho rằng, để triển khai tốt chương trình, Bộ GD-ĐT cần phải cho giáo viên hiểu về chương trình trước. Bộ GD-ĐT sớm có định hướng về kỳ thi đánh giá ở các cấp để giáo viên khi dạy sẽ dễ dàng hơn nhiều, từ xây dựng lý thuyết đển triển khai các kế hoạch và sẽ đỡ khó khăn rất nhiều cho giáo viên.

Giao hoàn toàn quyền tự chủ cho giáo viên

Trao đổi về quá trình thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Trường Tiểu học, THCS & THPT Nguyễn Siêu, cô giáo Nguyễn Thị Minh Thúy, Hiệu trưởng nhà trường khẳng định: Chương trình 2018 đã được trường Nguyễn Siêu chờ đợi từ lâu, bởi quan điểm xây dựng, mục tiêu của Chương trình tiệm cận, trùng khớp với các chương trình quốc tế mà trường đã triển khai trong hàng chục năm qua; tạo điều kiện thuận lợi trong việc xây dựng và phát triển chương trình tích hợp tại trường.

Thuận lợi lớn nhất là Chương trình trao quyền tự chủ cho nhà trường và giáo viên, giúp nhà trường và giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế trên cơ sở bảo đảm mục tiêu, nội dung, yêu cầu cần đạt của chương trình. Việc có nhiều bộ sách giáo khoa giúp giáo viên có nhiều tư liệu phục vụ dạy học, nguồn học liệu phong phú, đa dạng hình thức dạy học.

Về Chương trình giáo dục phổ thông 2018, cô Thúy cho hay: Chương trình mới phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đổi mới, có tính khả thi cao, phù hợp với điều kiện của nhà trường. Nội dung kiến thức có tính ứng dụng thực tế nên học sinh hứng thú tiếp nhận kiến thức, phát huy được năng lực của học sinh.

Lắng nghe chia sẻ, trao đổi của cán bộ, giáo viên Trường Tiểu học, THCS & THPT Nguyễn Siêu - những người thực thi bản thiết kế Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn bày tỏ, những trao đổi, ý kiến phản hồi của giáo viên đã củng cố thêm đánh giá tổng quan về việc triển khai chương trình; tinh thần hào hứng, phấn khởi của thầy cô đã giúp vững tâm hơn về quá trình đổi mới.

Theo Bộ trưởng, mỗi môi trường, hoàn cảnh sẽ có sự đón nhận khác nhau, nhìn ra vấn đề khác nhau khi thực hiện chương trình mới. Mỗi nhóm có thuận lợi, khó khăn riêng nhưng khối ngoài công lập đang có nhiều ưu thế triển khai chương trình mới và bắt nhịp điểm mới thuận lợi hơn.

Trong khi nhiều trường công lập, nhất là ở vùng khó khăn, 2 vấn đề lớn đặt ra khi triển khai chương trình là trang thiết bị và đội ngũ giáo viên, thì cái khó của hệ thống ngoài công lập phần nhiều là ở chuyên môn, vấn đề đội ngũ cũng có cái khó nhưng ở khía cạnh khác so với trường công lập.

Nhấn mạnh, bất kể công hay tư, hay quốc tế, ban hành một chương trình mới phải tương thích với điều kiện có thể của quốc gia, điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội và cả tâm lý của người dân, Bộ trưởng khẳng định: Lần cải cách này rất sâu sắc, đi vào chiều rất sâu và càng thay đổi chiều sâu thì thách thức đặt ra càng lớn. Quá trình đổi mới là lâu dài. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có mục tiêu cốt lõi cần đạt tới ngay, nhưng cũng có việc chúng ta cần từng bước chuẩn bị để đạt tới.

Bộ trưởng cũng cho rằng, chương trình thay đổi lớn, nhưng trong thực hiện không nên cực đoan, chuyển từ cực này sang cực khác, mà cần hài hòa, kế thừa những tích cực từ cái cũ. Ví dụ, tránh cực đoan trong chuyển từ giáo dục nặng về trang bị kiến thức sang chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học. Kiến thức cũng có giá trị quan trọng, phải có kiến thức mới hình thành được năng lực, chỉ có điều không phải lấy kiến thức làm mục tiêu…

Với những lợi thế hiện có, Bộ trưởng mong muốn trường Nguyễn Siêu phát huy hết sức có thể, trong triển khai có đánh giá từng chặng, từng nội dung, từng vấn đề. Một số nội dung trường làm tốt như dạy học tích hợp nên được phát huy, lan tỏa kinh nghiệm cho các đơn vị khác.

Bộ trưởng đồng thời lưu ý nhà trường cần làm tốt hơn công tác “phụ huynh vận”, huy động được sự chia sẻ của phụ huynh nhiều hơn nữa trong quá trình triển khai đổi mới, bởi phụ huynh đồng hành được thì giá trị gia tăng của đổi mới sẽ mạnh mẽ hơn.