Số người mắc bệnh có thể tăng cao

Theo Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Bộ Y tế, đái tháo đường là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 trong các loại bệnh tại Việt Nam, sau bệnh lý tim mạch và ung thư. Song, trên thực tế, cả nước mới có chỉ có 29% người bệnh bị ĐTĐ được quản lý tại các cơ sở y tế. Đặc biệt, các loại biến chứng suy tim, suy thận ở người ĐTĐ dù nặng hay nhẹ đều là những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe của người bệnh.

Bên cạnh đó, ĐTĐ dẫn đến tăng lượng đường trong máu, từ đó làm tăng áp lực trong cầu thận và tổn thương các mạch máu trong thận. Nguy hiểm hơn, bệnh thận do ĐTĐ thường diễn tiến âm thầm và không có biểu hiện triệu chứng gì trong giai đoạn đầu. Vì vậy, để phát hiện, bác sĩ phải dựa vào xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ. Theo các thống kê, có khoảng 20 - 40% các bệnh nhân ĐTĐ sẽ bị biến chứng thận và tại các khoa thận, khoảng 40% số bệnh nhân đang phải chạy thận nhân tạo là do biến chứng thận của ĐTĐ.

“Việc xuất hiện đạm trong nước tiểu, dù nhiều hay ít cũng là dấu hiệu của tổn thương thận. Khi độ lọc của thận suy giảm, không thể đào thải hết chất chuyển hóa dư thừa ra khỏi cơ thể, dần dần tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối” - Bác sĩ chuyên khoa I Khoa Nội tiết, Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh Lê Hoàng Bảo cho biết.

Về biến chứng tim mạch ở người bệnh ĐTĐ, bác sĩ Khoa Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Vinh chia sẻ, cơ chế gây biến chứng tim mạch ở người bệnh ĐTĐ khá phức tạp, là hậu quả của các tổn thương mạch máu do ĐTĐ gây ra. Lượng đường huyết tăng cao kéo theo hàng loạt các rối loạn khác như rối loạn mỡ máu, rối loạn nội mô khiến mạch máu bị tổn thương, tạo cơ hội cho các mảng xơ vữa hình thành, làm giảm lượng máu nuôi dưỡng tim và tạo ra các cục máu đông, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Hiện có khoảng 2/3 số trường hợp tử vong ở người bệnh ĐTĐ là do bệnh tim mạch, trong đó, 40% là do bệnh động mạch vành, 15% do các bệnh tim mạch khác và khoảng 10% do đột quỵ.

Nguy hiểm hơn, ở người bệnh ĐTĐ, triệu chứng của các bệnh tim mạch thường không rõ rệt nên dễ bị bỏ qua. Nhiều trường hợp người bệnh ĐTĐ nhập viện khi đã ở giai đoạn nặng, gây khó khăn trong việc điều trị. “Đặc biệt, người bị suy tim nặng nếu không điều trị kịp thời sẽ đứng trước nguy cơ tử vong cao do rối loạn nhịp tim, dẫn đến đột tử” - Bác sĩ Nguyễn Xuân Vinh nhấn mạnh.

Kịp thời phát hiện và điều trị

Theo các bác sĩ, để có thể phát hiện sớm các biến chứng, người bệnh cần khám bệnh định kỳ để được làm xét nghiệm cần thiết. Ngoài ra, người bệnh cũng cần nắm rõ các triệu chứng, đặc biệt là triệu chứng sớm của bệnh để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Với biến chứng thận, hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng cách kiểm soát tốt đường huyết và các yếu tố nguy cơ. Các bệnh nhân ĐTĐ có biến chứng suy thận hoặc hội chứng thận hư cần được nhập viện để đánh giá và có kế hoạch điều trị tích cực cũng như được tư vấn về chế độ ăn, sinh hoạt, khả năng cần chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

Đồng thời, kiểm soát tốt đường huyết bằng kết hợp các biện pháp như chế độ ăn, tập luyện và dùng thuốc. Tuy nhiên, khi thận suy sẽ giảm khả năng thanh thải thuốc, các thuốc có xu hướng tích luỹ lại trong máu nên các bệnh nhân dễ bị hạ đường huyết nếu không được điều chỉnh liều thuốc. Kiểm soát tốt huyết áp cũng có giá trị rất lớn vì tăng huyết áp ảnh hưởng xấu đến chức năng thận. Khi bệnh nhân đã có suy thận giai đoạn cuối, thận mất gần như hoàn toàn chức năng thì điều trị thay thế thận suy bằng phương pháp lọc máu chu kỳ là cần thiết để duy trì cuộc sống cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, một phương pháp điều trị thay thế khác rất hiệu quả là ghép thận, nhưng chưa được phổ biến bởi chi phí quá cao và kỹ thuật thực hiện phức tạp.

Tương tự suy thận, để hạn chế các biến chứng tim mạch, bệnh nhân cần chú trọng kiểm soát huyết áp. Một nghiên cứu ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 cho thấy việc kiểm soát huyết áp tâm thu xuống ≤ 130mmHg hoặc huyết áp tâm trương xuống ≤ 80mmHg giúp làm giảm đến 35% nguy cơ đột quỵ và giảm tỷ lệ tử vong đối với những người có huyết áp tâm thu từ 140 - 160mmHg, hoặc huyết áp tâm trương từ 85 - 100mmHg. Tuy nhiên, bệnh nhân cũng cần bảo đảm duy trì chỉ số huyết áp tiêu chuẩn, tránh gây ra tình trạng hạ huyết áp quá mức. Cùng với đó, một trong những nền tảng giúp ngăn ngừa các biến chứng đái tháo đường nói chung và biến chứng tim mạch nói riêng đó là kiểm soát cân nặng của mình, thông qua việc điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, từ đó là tăng mức cholesterol HDL, giảm triglyceride và giảm huyết áp.

Ngoài kiểm soát đường không tốt thì bệnh nhân có tăng huyết áp, bị ĐTĐ lâu năm, ĐTĐ type 1, hút thuốc lá, có bệnh thận khác đi kèm như sỏi thận, nhiễm khuẩn tiết niệu... là những yếu tố nguy cơ làm tăng bị biến chứng thận ở bệnh nhân ĐTĐ. Theo đó, việc duy trì lối sống lành mạnh là biện pháp được các chuyên gia ưu tiên hàng đầu. Nên sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, uống đủ nước, theo dõi đường huyết và huyết áp, đồng thời kiểm tra định kỳ chức năng tim và thận. Việc giữ cân nặng hợp lý kết hợp với chế độ tập luyện thể thao vừa sức cũng là những điều người bệnh ĐTĐ nên thực hiện.