Vừa qua, tại hội nghị Hội nghị “Hợp tác phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực” được tổ chức tại ĐHQG TP. Hồ Chí Minh, nhiều nhà khoa học đã có ý kiến đóng góp thẳng thắn nhằm tháo gỡ nhiều vấn đề.  PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG TP. Hồ Chí Minh cho rằng đã đến lúc cần có cơ chế đồng giám sát trong hoạt động khoa học để minh bạch hóa các sản phẩm, kết quả nghiên cứu, qua đó cùng nhau chia sẻ, đánh giá.

Chấp nhận rủi ro và độ trễ trong hoạt động khoa học

Phát biểu tại hội nghị, ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho biết, trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó chú trọng đến việc xây dựng thể chế vượt trội, chấp nhận rủi ro và độ trễ trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Bộ KH&CN sẽ nỗ lực toàn diện và đồng bộ để tháo gỡ những bất cập trong hệ thống pháp luật và chính sách để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các rào cản, vướng mắc từ các cơ chế, chính sách về kinh tế, đầu tư, thương mại; Tăng cường nguồn lực xã hội đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là từ doanh nghiệp.

Ông Đạt cho hay, Bộ KH&CN sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động đổi mới sáng tạo như là cầu nối để KH&CN phục vụ trực tiếp phát triển kinh tế - xã hội, qua đó tạo bứt phá trong việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng. Trong đó, doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm, viện nghiên cứu và trường đại học là chủ thể nghiên cứu mạnh.

Song song với đó là các giải pháp thúc đẩy phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trung tâm; phát triển mô hình kinh doanh mới, kinh tế số, xã hội số; nâng cao năng lực đổi mới, hấp thụ và làm chủ công nghệ của doanh nghiệp; tập trung phát triển công nghệ cao, công nghệ chủ chốt của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

“Đặc biệt, Bộ KH&CN sẽ thực hiện tái cơ cấu các chương trình, nhiệm vụ KH&CN gắn với nhu cầu xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng, trong đó chú trọng lĩnh vực nông nghiệp; Đẩy mạnh phát triển thị trường KH&CN gắn với xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về KH&CN; Đẩy mạnh hội nhập và hợp tác quốc tế về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm phát huy thế mạnh của Việt Nam và huy động tối đa nguồn lực quốc tế” - Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh.

Chương trình nghiên cứu còn dàn trải

Theo Giám đốc ĐHQG TP. Hồ Chí Minh Vũ Hải Quân, dù chính sách, pháp luật về khoa học công nghệ hiện đã được điều chỉnh, đổi mới nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc. Những hạn chế bất cập cần tháo gỡ ngay lúc này là gia tăng ngân sách chi đầu tư cho con người, mà cụ thể là cho các hoạt động nghiên cứu khoa học.

Vấn đề đầu tư cho KH&CN chưa thực sự trọng tâm trọng điểm, nhất là việc xây dựng các chương trình nghiên cứu phục vụ phát triển của vùng, phát triển đất nước còn dàn trải. Các chính sách hỗ trợ chưa thực sự thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp cho sinh viên, giảng viên. “Điều này đã gián tiếp kiềm tỏa sự phát triển của hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo” - Ông Vũ Hải Quân nói.

Chia sẻ tại hội nghị, Trưởng ban KHCN ĐHQGHN Vũ Văn Tích nhấn mạnh, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở ĐHQGHN hướng tới sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Trong thời gian vừa qua, ĐHQGHN đã thúc đẩy phát triển hạ tầng cho đổi mới sáng tạo khu vực phía Tây Hà Nội, tạo môi trường thu hút đầu tư tư nhân cho hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đề xuất cho phép thí điểm thành lập doanh nghiệp spin-off.

Giai đoạn tiếp theo, ĐHQGHN ưu tiên đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo tham gia hệ sinh thái quốc gia, đầu tư phát triển hạ tầng đô thị đại học thông minh phục vụ cho nghiên cứu và đào tạo chất lượng cao tại Khu đô thị ĐHQGHN tại Hòa Lạc.

Trưởng ban Vũ Văn Tích đề xuất, Bộ KH&CN coi Khu đô thị ĐHQGHN tại Hòa Lạc và Khu Công nghệ cao Hòa Lạc là cấu phần quan trọng của trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trên nền tảng khoa học công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao trên cơ sở phối kết hợp nghiên cứu và đào tạo giữa ĐHQGHN với hệ thống doanh nghiệp công nghệ cao.

Trưởng ban KHCN ĐHQGHN cũng đề nghị có chính sách ưu tiên đầu tư cho các đại học, viên nghiên cứu triển khai các chương trình phát triển vùng như: Tây Bắc, Tây Nam Bộ và các địa phương ven biển… để đạt kết quả kép, vừa có sản phẩm KH&CN, vừa tăng cường tiềm lực của các thành viên trong hệ sinh thái, tạo chỗ dựa phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội quốc gia.