Bảo đảm phạm vi, mục tiêu của chuyên đề giám sát

Tập trung đánh giá việc tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường

Trình bày tóm tắt một số nội dung của dự thảo Kế hoạch giám sát và các Đề cương báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội nêu rõ, mục đích của việc giám sát là xem xét, đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường; việc thực hiện chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Trên cơ sở đó, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp (xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện) để phát huy các kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường. Hoạt động giám sát phải bảo đảm yêu cầu là việc đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về bảo vệ môi trường cần bám sát các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể được xác định trong các văn kiện của Đảng và quy định của pháp luật có liên quan. Việc tiến hành giám sát đúng quy định pháp luật; bảo đảm tính toàn diện, khách quan, trung thực và tiến độ theo kế hoạch.

Nội dung giám sát tập trung vào các nội dung như: việc ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường; đánh giá kết quả xây dựng, ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật để triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; việc lập và thẩm định Chiến lược Bảo vệ môi trường quốc gia.

Nội dung giám sát cũng tập trung đánh giá việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó tập trung đánh giá một số nội dung trọng tâm như việc bố trí và sử dụng nguồn lực cho bảo vệ môi trường, việc lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; việc lập, thẩm định, phê duyệt đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC), đánh giá tác động môi trường (ĐTM); việc thực hiện các nội dung bảo vệ môi trường trong các quy hoạch, công tác đánh giá ĐMC, ĐTM; hoạt động kiểm soát ô nhiễm gồm kiểm soát nguồn ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường (chất lượng môi trường nước, chất lượng môi trường không khí); chống ngập úng ở các đô thị; việc quản lý chất thải (quản lý chất thải rắn sinh hoạt, quản lý nước thải đô thị, quản lý chất thải trong hoạt động nông nghiệp, y tế và xây dựng); công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường và xử lý vi phạm, đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường; tổ chức phát triển thị trường các-bon, trong đó có nội dung trao đổi tín chỉ các-bon rừng…

Xử lý dứt điểm hiện tượng “nóng” về môi trường

Cơ bản đồng tình với kế hoạch của Đoàn giám sát, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là chuyên đề giám sát rất “nóng”, rất “trúng” và “đúng”, phản ánh nguyện vọng của cử tri và nhân dân về bảo vệ môi trường.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Đoàn giám sát bám sát Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó đề ra các chỉ tiêu chủ yếu về môi trường cho giai đoạn 2021 - 2025 như: tỷ lệ sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh của khu dân cư thành thị 95 - 100% và của khu vực nông thôn là 93 - 95%; tỷ tỷ lệ thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn đạt 90% hay tỷ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất có khu xử lý chất thải chung đạt tiêu chuẩn môi trường đạt 92%...

Trong quá trình giám sát, chỉ tiêu, mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra có đạt được hay không; cần chỉ ra được những mặt mạnh và cả những hạn chế trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi có Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành; tìm cho được những nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan của những hạn chế, yếu kém trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; xử lý dứt điểm những hiện tượng “nóng” về môi trường ở địa phương, cơ sở, nhất là những vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề, nghiêm trọng hơn là ở các khu đô thị, vấn đề xử lý rác thải y tế...

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, từ chuyên đề giám sát này, Đoàn giám sát cần đề xuất được những giải pháp tháo gỡ vướng mắc, bất cập về chính sách, pháp luật về môi trường; nêu cụ thể trách nhiệm của từng cơ quan trung ương và ở địa phương.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, sản phẩm cuối cùng của chuyên đề giám sát là Nghị quyết của Quốc hội về chuyên đề giám sát. Do đó, Nghị quyết giám sát cần bảo đảm cụ thể, để sau chuyên đề giám sát sẽ tạo ra được chuyển biến thực chất trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhất trí cho rằng, trong quá trình giám sát, Đoàn giám sát cần bám sát các văn bản Nhà nước đã ban hành về bảo vệ môi trường cần có danh mục các Nghị quyết, Luật và các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường cần phải giám sát. Nội dung giám sát cần bao hàm việc đánh giá kết quả tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó có cả giám sát phòng ngừa ô nhiễm, kiểm soát ô nhiễm, xử lý ô nhiễm, xử lý chất thải, phục hồi môi trường…

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, lâu nay trong các Nghị quyết và pháp luật về bảo vệ môi trường đã nói rất nhiều về việc “ai gây ra ô nhiễm môi trường thì phải bỏ tiền ra để phục hồi môi trường”. Vì vậy, sau giám sát, Đoàn giám sát cần nghiên cứu, đề xuất được chính sách về vấn đề này.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị dự thảo kế hoạch, đề cương báo cáo và các tài liệu liên quan của Đoàn giám sát và đề nghị Đoàn giám sát nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của các Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội và của các cơ quan để hoàn thiện kế hoạch, đề cương giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, Đoàn giám sát rà soát thêm kế hoạch chi tiết, đề cương báo cáo để bảo đảm phạm vi mục tiêu của cuộc giám sát phải đánh giá khái quát được tổng thể việc thực hiện chính sách, pháp luật về môi trường, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vấn đề còn nhiều bất cập, hạn chế nổi nổi lên trong thực tiễn và những vấn đề nổi cộm mà dư luận xã hội quan tâm. Lựa chọn đối tượng giám sát phù hợp, tổ chức khảo sát trước khi triển khai giám sát, bảo đảm hiệu quả và ít ảnh hưởng nhất đến hoạt động của các Bộ, ngành, địa phương.

Tập trung làm rõ và thể hiện trong kết quả giám sát, báo cáo giám sát, nghị quyết giám sát về việc thể chế hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước và các luật, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường; việc ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; xác định rõ nguyên nhân cụ thể, trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, các cấp, các ngành và trách nhiệm giải trình đối với kết quả đạt được và bất cập.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, nội dung và phạm vi giám sát cần chú trọng nhiều nội dung chuyên sâu, trong đó, cần tiếp tục rà soát bảo đảm tiếp cận theo nhóm vấn đề lớn, nổi bật về bảo vệ môi trường.