Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, sau 15 năm triển khai thi hành, đến nay Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã bộc lộ một số bất cập cần rà soát để sửa đổi, bổ sung nhằm kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn hoạt động sử dụng năng lượng và ứng phó với các thách thức mới liên quan đến Chính sách Xanh như thuế phát thải carbon (Emissions Trading System-ETS), CBAM, dấu vết carbon… từ thị trường xuất khẩu khó tính như thị trường châu Âu, châu Mỹ và ngay cả các quốc gia ASEAN như Thái Lan, Malaysia, Singapore…

Trong bối cảnh các thách thức về biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường diễn biến phức tạp và các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) có nguy cơ không đạt được đúng hạn vào năm 2030, xu hướng tăng cường kiểm soát phát thải khí nhà kính diễn ra trên toàn cầu đang gia tăng tạo ra sức ép lớn lên các mặt hàng công nghiệp xuất khẩu chủ lực của của Việt Nam khi tham gia vào các thị trường khó tính, tác động lên lực lượng lao động trực tiếp của Việt Nam và ảnh hưởng trực tiếp lên GDP của Việt Nam.

Bộ trưởng nhấn mạnh, việc xây dựng dự án Luật là hết sức cần thiết, nhằm tiếp tục quán triệt, thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước giải quyết được các vấn đề của thực tiễn trong nước đặt ra, phù hợp với luật pháp, thông lệ quốc tế, đồng thời tăng cường hiệu quả, hiệu lực trong quản lý nhà nước, loại bỏ vướng mắc, rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, tăng cường các cơ chế khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Cùng với đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sẽ giúp Việt Nam kịp thời tận dụng, thu hút và huy động được các nguồn lực quốc tế để hỗ trợ, thúc đẩy quá trình đầu tư tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi thị trường các sản phẩm tiết kiệm năng lượng.

Trình bày tóm tắt báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu rõ, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11.2.2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 3.6.2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Việc sửa đổi, bổ sung Luật còn nhằm tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật trên tất cả các lĩnh vực, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, khơi dậy, phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Qua nghiên cứu, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định của Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín tới đây.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đối chiếu, đánh giá từng nội dung trong 4 nhóm chính sách với các quy định của dự thảo Luật để bảo đảm đồng bộ; các nội dung sửa đổi đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước và hội nhập quốc tế; đề nghị rà soát nội dung của dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả gửi kèm hồ sơ dự án Luật để bảo đảm thống nhất với chính sách trong dự thảo Luật.

Thường trực Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường cũng đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu ý kiến đóng góp của người dân và doanh nghiệp về dự thảo Luật theo đúng quy định của pháp luật.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là dự án luật có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh đất nước ta đang nỗ lực thực hiện cam kết với quốc tế về phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu, thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra đã làm việc hết sức tích cực trong chuẩn bị hồ sơ dự án Luật và lưu ý, hai cơ quan cần tiếp tục tập trung nghiên cứu nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm các quy định trong dự thảo luật không chồng chéo, mâu thuẫn với các luật đã ban hành trước, như Luật Điện lực (sửa đổi), Luật Bảo vệ môi trường, Luật Doanh nghiệp. Đặc biệt, cần làm rõ phạm vi điều chỉnh, thực hiện đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, mong muốn của người dân, doanh nghiệp là đơn giản hóa thủ tục hành chính và phân cấp, phân quyền. Do đó, dự thảo luật cần tiếp tục cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương trong điều kiện đã sắp xếp bộ máy tinh - gọn - mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả ở các bộ, ngành, ở địa phương và tới đây thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp là cấp tỉnh và cấp xã.

Chủ tịch Quốc hội cũng đánh giá cao dự thảo Luật lần này đã xây dựng chương về khen thưởng và lưu ý cơ quan soạn thảo cần tính toán để bảo đảm quy định các hình thức khen thưởng cụ thể như bằng khen của Thủ tướng, bằng khen của bộ, bằng khen của UBND; cùng với đó, cần quy định rõ hơn việc xử phạt, các mức phạt đối với những hành vi vi phạm. Dự thảo Luật cần hướng tới “có thưởng, có phạt” và bảo đảm thực hiện công khai, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, cơ quan soạn thảo quán triệt sâu sắc việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật và thể hiện trong dự thảo Luật; nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp này để sửa đổi, hoàn thiện dự thảo Luật cho phù hợp.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, thay đổi hợp lý bố cục của dự thảo Luật; bảo đảm thực hiện nghiêm Quyết định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Tiếp tục rà soát thể chế, đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể là Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần nghiên cứu hoàn thiện các quy định về chính sách của Nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Xác định là một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia và của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Xác định rõ nguồn lực tài chính, ngoài nguồn ngân sách nhà nước cần huy động nguồn vốn xã hội hóa để thực hiện các mục tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Trách nhiệm của cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, áp dụng mô hình quản lý năng lượng theo quy định của cơ quan thẩm quyền thay vì theo hướng dẫn về quy định dán nhãn năng lượng đối với vật liệu xây dựng và các nội dung khác trong dự thảo Luật.