 Nguồn: dvt.vn |
Bên cạnh những ý kiến thể hiện sự đồng tình với 2 Bộ, có nhiều ý kiến không đồng thuận, thậm chí có cả những ý kiến rất gay gắt, cực đoan. Những ý kiến đó xuất phát từ những doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu cà phê vừa và nhỏ và của những nông dân trồng cà phê sẽ chịu tác động trực tiếp nếu quan điểm của 2 Bộ được Chính phủ thông qua.
Theo nhiều doanh nghiệp lớn, nếu việc này được thực hiện 2 -3 năm trước đây, thì kinh doanh xuất khẩu cà phê đã không trăm hoa đua nở và hậu quả là mạnh ai nấy làm như hiện nay. Tuy nhiên, những ý kiến quy kết việc gây rối loạn giá cả ở thị trường nội địa lẫn xuất khẩu là do những doanh nghiệp nhỏ quả thật không công bằng. Nhìn vào báo cáo kê khai xuất khẩu đăng ký qua Hải quan các cửa khẩu sẽ thấy rõ, chỉ một mặt hàng cà phê nhân xuất khẩu đã có đủ cả trăm loại giá không thể biết đâu mà lần.
Thông thường vào mỗi sáng, các đại lý, thương lái đều chờ các công ty lớn phát giá thu mua. Sau đó, giá thực được đưa lên hay hạ xuống là do nhu cầu của bên mua và do chất lượng hàng. Nếu cần thu hàng để giao cho hợp đồng đáo hạn hoặc dự đoán được hướng giá sẽ tăng, thì giá được nâng lên cao hơn doanh nghiệp khác. Ngược lại, khi không cần mua hay cạn vốn, giá được hạ xuống, gặp rẻ thì mua, không cần biết nông dân bán cho mình bị thiệt hơn là bán cho người khác... Điều bà con nông dân thường thấy nhất là biển treo “hết tiền” khi công ty còn lưỡng lự không biết hướng giá của thị trường trong những ngày tới. Đến khi chào bán, các doanh nghiệp có vẻ thống nhất, quyết tâm nhưng khách mua trả hạ xuống cũng tranh nhau bán để quay vòng vốn nhanh. Không rối loạn giá cả mới là chuyện lạ!
Trước dự định hạn chế số lượng doanh nghiệp kinh doanh cà phê, một nông dân lên tiếng: nếu chính sách này sớm được thông qua, nông dân trồng cà phê... sẽ khốn đốn. Vì khi chỉ còn lại một nhóm các nhà được quyền xuất khẩu thu mua cà phê, ai cấm được họ tự tung tự tác, muốn mua giá bao nhiêu thì mua vì không còn đối trọng. Chính các nhà kinh doanh xuất khẩu cũng đã nhiều lần thừa nhận trên các phương tiện truyền thông là nông dân thường bị ép giá ngay cả khi trăm người bán vạn người mua, huống gì bây giờ trăm người bán chỉ còn vài người mua. Việc tranh mua tranh bán, ém giá chỉ những doanh nghiệp lớn mới có đủ khả năng làm, doanh nghiệp nhỏ chỉ chờ mua theo giá của doanh nghiệp lớn. Nhưng nhờ uy tín với các nhà nhập khẩu mới, họ có thể tồn tại được. Họ không thể mua đắt bán rẻ để phá sản. Họ cũng là đối trọng để các doanh nghiệp lớn không thể tự tung tự tác.
Một doanh nghiệp nhỏ tâm sự: doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu cà phê không cần phải to đùng, miễn sao họ làm ăn hiệu quả, ngân hàng tin và hỗ trợ cho họ, khách ngoại thích mua hàng của họ thì hà cớ gì trong nước lại làm khó nhau như vậy? Một ý kiến khác tỏ ra gay gắt hơn: điều kiện để được xuất khẩu cà phê chính là rào cản không cho các doanh nghiệp mới và đang chuẩn bị thành lập có cơ hội làm ăn, đồng thời các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đang kinh doanh xuất khẩu cà phê phải bỏ cuộc chơi, như vậy gọi là sắp xếp củng cố hay là thu hẹp sân chơi? Nếu điều kiện kinh doanh xuất khẩu cà phê được áp dụng thì trên sân chơi chắc chỉ còn các cầu thủ của G20 mang áo có logo của VICOFA (Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam)?
Chuyện như thế, ai cũng hiểu, các cầu thủ sẽ không sống bằng tiền mua vé của khán giả mà bằng bầu sữa ngân sách hằng năm chỉ chảy một lần dưới hình thức cho vay ưu đãi thu mua tạm trữ, một cụm từ hoa mỹ nhưng thực chất là đầu cơ mà thôi. Phải chăng đây mới là mục đích của việc đưa ra điều kiện?
Để cho việc kinh doanh xuất khẩu cà phê trở nên lành mạnh và có kết quả tốt hơn là chuyện không hề đơn giản, nhất là mua bán cà phê trên thế giới hiện nay thông qua thị trường kỳ hạn (futures market) mà ở sân chơi này chúng ta như đứa trẻ chập chững tập đi trong khi khách ngoại đã có hàng trăm năm kinh nghiệm. Điều quan trọng nhất là các ngành chức năng trong lĩnh vực kiểm tra, kiểm toán cần sớm vào cuộc để làm đại phẫu khi mà hiện tượng doanh nghiệp thua lỗ, xù hàng của khách làm cho uy tín ngành cà phê Việt Nam gặp nhiều tai tiếng như hiện nay!
| ĐBQH Nguyễn Thị Huệ (Đăk Lăk): Chưa nên ban hành Nghị định về kinh doanh cà phê có điều kiện Chúng ta cần cân nhắc nhiều đến doanh nghiệp kinh doanh cà phê nhỏ nhưng làm ăn rất bài bản, nhiều năm qua đã tập trung vào các loại hàng cà phê chất lượng cao. Họ đã có những bước đi chuẩn như tìm kiếm khách hàng, xây dựng các mối quan hệ với các đối tác trong và ngoài nước, nhằm mở rộng thị trường là các nhà rang xay dạng nhỏ lẻ nhưng số đông, nay qua điều kiện này, toàn bộ kế hoạch của nhiều doanh nghiệp như thế buộc dừng lại. Thực chất của việc thu ngay trên sân nhà của ngành xuất khẩu cà phê trong những năm gần đây không phải từ nguyên nhân công ty nhỏ hay to, điều đó chứng tỏ việc thu trên sân nhà từ một điều gì khác mà chúng ta cần nghiêm túc tìm hiểu thay vì lấy cớ đó để thiết lập rào cản, ngăn chặn những doanh nghiệp xuất khẩu vừa và nhỏ vươn lên. Hiện nay theo tôi chưa nên ban hành Nghị định xuất khẩu về cà phê có điều kiện vì sẽ dẫn tới độc quyền. Nên chăng các ngành cần hướng dẫn và tạo điều kiện cho nông dân trồng cà phê tiếp cận với khoa học tiên tiến nhằm chế biến cà phê đúng cách ngay sau khi thu hoạch để nâng cao chất lượng cà phê Việt Nam, đồng thời cho giải thể các công ty liên tục thua lỗ, cho sáp nhập những công ty có năng lực trung bình, tạo nguồn tổng lực mạnh để chiếm vị thế cao trong lĩnh vực xuất khẩu. Bên cạnh đó Chính phủ cần ban hành những chính sách tín dụng, hỗ trợ cho các doanh nghiệp có điều kiện mở rộng thị trường tham gia xuất khẩu cà phê theo xu thế hiện đại, hội nhập với xu thế thế giới. |
