Tham dự có Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; đại diện các Bộ Tư pháp, Xây dựng, Quốc phòng, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư…

Phát huy sớm những chính sách, quy định tiến bộ

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 4 luật được xây dựng nhằm để cho phép Luật Đất đai số 31/2024/QH15, Luật Nhà ở số 27/2023/QH15, Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 1.8.2024 để sớm khơi thông nguồn lực đất đai, kịp thời giải quyết, xử lý dứt điểm các tồn tại, bất cập đã chỉ ra trong quá trình tổng kết thi hành Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và phát huy những chính sách, quy định tiến bộ, ưu việt đã được thể chế hóa trong các luật nêu trên.

“Dự án luật được xây dựng nhằm tạo điều kiện để quản lý chặt chẽ, khai thác hiệu quả tài nguyên đất đai, phát triển nhà ở, phát triển thị trường bất động sản, đẩy mạnh thực hiện các cải cách thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, giảm thiểu chi phí tuân thủ, cắt giảm khâu trung gian. Tháo gỡ được những khó khăn trong tiếp cận đất đai phục vụ sản xuất kinh doanh, thu hút đầu tư, đóng góp lớn cho việc hoàn thành mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Mặt khác, việc 4 luật có hiệu lực sớm cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp và người dân trong thực hiện quyền của người sử dụng đất, bảo vệ quyền lợi cho người có đất bị thu hồi, thúc đẩy sự tham gia hoạt động kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, kiểm soát chặt chẽ việc phát triển nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ của cá nhân, giải quyết tranh chấp, khiếu nại đối với việc quản lý, vận hành nhà chung cư…

Về tiến độ xây dựng các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành 4 luật, phát huy tinh thần chủ động triển khai “từ sớm, từ xa” các luật đã được Quốc hội thông qua, ngay từ khi xây dựng các dự án luật, thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ đã phân công các cơ quan để xây dựng nội dung được giao quy định chi tiết trong luật. Đến nay, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/2024/NĐ-CP của Chính phủ về hoạt động lấn biển; nhiều dự thảo nghị định, quyết định của Thủ tướng Chính phủ đã được xây dựng nội dung, gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương, hiện đang giải trình, tiếp thu, hoàn thiện dự thảo. Các thông tư thuộc thẩm quyền ban hành của các bộ, ngành cũng được tập trung nguồn lực để xây dựng.

Trong đó, tại Thông báo số 245/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ đã chỉ đạo việc xây dựng, hoàn thiện các văn bản nêu trên theo trình tự rút gọn. Do đó, các văn bản hướng dẫn thi hành các luật thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành sẽ được ban hành và có hiệu lực đồng thời với thời điểm luật có hiệu lực, bảo đảm đồng bộ, kịp thời, làm căn cứ pháp lý đầy đủ cho việc thi hành.

Đánh giá rõ 3 vấn đề

Các đại biểu tham dự phiên họp ghi nhận Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản có nhiều quy định mang tính đột phá, đổi mới, tiến bộ, góp phần ổn định chính trị, an sinh xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp…

Tuy nhiên, các đại biểu đề nghị, bên cạnh các tác động tích cực của việc điều chỉnh thời điểm có hiệu lực của 4 luật sớm hơn như Tờ trình của Chính phủ đưa ra, thì cần quan tâm đánh giá về 3 vấn đề. Theo đó, cần đánh giá tác động đến tâm lý của người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là tác động đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; rà soát, đánh giá để lượng hóa được tác động tới phát triển kinh tế - xã hội; việc triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật và bảo đảm chất lượng của các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành của 4 luật.

Một số ý kiến đề nghị, Ban soạn thảo cần hoàn thiện nội dung điều khoản chuyển tiếp của các luật nêu trên để bảo đảm không tạo ra khoảng trống pháp lý do hiệu lực của luật và điều khoản chuyển tiếp đang quy định tại các luật này khác nhau.

Về việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, một số ý kiến băn khoăn với việc xây dựng, ban hành theo thủ tục rút gọn. Các ý kiến tán thành thực hiện theo thủ tục rút gọn cũng lưu ý, chỉ ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật về những nội dung, chính sách có lợi cho doanh nghiệp, người dân; đòi hỏi Chính phủ, các bộ, ngành phải cam kết chất lượng của các văn bản này. Đối với những nội dung, chính sách còn “cấn cá” thì chưa nên sử dụng thủ tục rút gọn để xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện.

Tại phiên họp, đại diện lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp, Bộ Xây dựng, Bộ Quốc phòng đã báo cáo làm rõ các vấn đề được đại biểu quan tâm.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng, trong thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành liên quan đã có nhiều cố gắng, nỗ lực để xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn thi hành 4 luật, đặc biệt là cán bộ, công chức Bộ Tài nguyên và Môi trường. Ban soạn thảo đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo thẩm định của Bộ Tư pháp để hoàn thiện hồ sơ dự án luật, bảo đảm tính cấp thiết, cấp bách và khả thi của dự án luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị, Ban soạn thảo cần tiếp thu ý kiến tại Phiên họp để bổ sung báo cáo đánh giá tác động của việc điều chỉnh hiệu lực thi hành sớm của 4 luật, trong đó nêu rõ cả những tác động tích cực và tiêu cực, bảo đảm khách quan, đầy đủ và chính xác. Xây dựng app để cập nhật “hàng ngày, hàng giờ” tiến độ ban hành văn bản hướng dẫn thi hành 4 luật nêu trên.

Đồng thời, báo cáo công tác chuẩn bị xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn thi hành của các địa phương; có giải pháp bảo đảm các điều kiện thi hành dự án luật; hoàn thiện các nội dung, các điều khoản chuyển tiếp, bảo đảm không tạo khoảng trống pháp lý do hiệu lực thi hành của luật và các điều khoản chuyển tiếp trong 4 luật nêu trên khác nhau; có giải pháp khắc phục những tác động bất lợi nếu có...