Năm 1992, xưởng phim Thời đại thuộc tổ hợp điện ảnh Mosfilm cho ra đời Lũ người quỷ ám do Igor Talankin và Dmitri Talankin đạo diễn với những diễn viên nổi tiếng Andrei Rudensky, Dmitri Pevzov, Armen Dzigharkhanian, Fiodor Bondarchuk, Alla Demidova… Chuyện phim xảy ra ở nước Nga cuối thế kỷ XIX, trong trào lưu cách mạng ở Petersburg xuất hiện Piotr Verkhovensky, thủ lĩnh của một tổ chức khủng bố đang nuôi mộng tạo lập một xã hội mới. Ít ai biết rằng tay này có một người cổ vũ lý tưởng vốn rất lạ lùng, đó là Nikolai Stavroghin, kẻ mang trong mình tố chất của bậc thiên tài, nhưng tâm trí và hành vi lại hết sức phức tạp, vừa là thiên thần vừa là quỷ dữ. Dần dần, mối quan hệ giữa các nhân vật trong phim mang tính điên rồ, kỳ quặc sao đó, và logic sự việc đẩy đến chỗ mỗi nhân vật đều bị dồn đến đường cùng. Tiểu thuyết Lũ người quỷ ám được nước ngoài đưa lên màn ảnh nhiều lần, nhưng bộ phim của hai cha con Talankin là thể nghiệm đầu tiên của điện ảnh Nga. Đạo diễn đã mạnh dạn mời Andrei Rudensky, một diễn viên có ngoại hình quý phái từng nổi tiếng với phim Cuộc đời Klim Samghin vào vai Stavroghin, còn vai người vợ điên của Ignat Lebiadkin được giao cho nữ diễn viên Alla Demidova... Không nhằm đưa hết các tuyến truyện của Dostoyevsky lên màn ảnh, các đạo diễn chủ định lái sự chú ý của khán giả vào con đường song hành với một tiểu thuyết khác của Dostoyevsky – Tội ác và hình phạt – để họ cùng suy ngẫm về một triết lý sống khá là phổ biến trong xã hội “muốn gì được nấy”. Trong phim sử dụng âm nhạc của Mikhail Glinka và Pyotr Chaikovsky.
Gần đây nhất, 2007, đạo diễn Felix Schultess làm mới tác phẩm này, lấy bối cảnh những ngày đầu thu tại một tỉnh lỵ. Câu chuyện về mối quan hệ phức tạp giữa một ông thủ lĩnh tinh thần những năm 1940 với “ô che” của mình - một bậc mệnh phụ phu nhân - đã lôi kéo theo cả một dây những quan chức tai mặt trong tỉnh, và cốt truyện phát triển trong mớ hỗn độn của cuộc đấu tranh chính trị với những mối quan hệ lòng thòng…
*
Tội ác và hình phạt là tác phẩm văn học được nhiều nước dựng phim. Hãng phim Nga T/d A. Drankov, A. Taldykin và Ko đưa lên màn ảnh lần đầu tiên năm 1913 do I. Vronsky đạo diễn, V. Zimovoi sắm vai chính.
Năm 1917, đạo diễn Mỹ Lawrence B. McGill với sự trợ giúp của Derwent Hall Caine hoàn thành bộ phim Crime and Punishment. Năm 1923 đạo diễn Đức Robert Wien lấy nhan đề Raskonikow. Năm 1924, Ấn Độ làm thành bộ phim nhan đề Paper Parinam. Năm 1935: Crime and Punishment của Josef von Sternberg với những diễn viên Peter Lorre, Edward Arnold, Marian Marsh, Douglass Dumbrille, Gene Lockhart, Patrick Campbell. Cùng trong năm 1935, dưới nhan đề Crime et châtiment, một bộ phim đến với khán giả Pháp qua sự dàn dựng của đạo diễn Pierre Chenal.
Năm 1940, điện ảnh Xô Viết sử dụng kịch bản thiên về chất hài của nhà văn Mikhail Zoschenko (1895-1958), do một người họ hàng của nhà văn, đạo diễn P. Kolomoizevy dàn dựng. Đây thuộc số hiếm hoi tác phẩm được công bố ngay từ sinh thời của nhà văn biệt tài và dính nhiều hệ lụy này. Trong Hồ sơ những bộ phim đã quay và bị đình chỉ sản xuất (1940) có nói về bộ phim này như sau: "Cốt truyện bộ phim xoay quanh diễn biến tâm lý của một kẻ vơ vét tài sản công cộng đang chờ sự truy cứu trách nhiệm. Người vợ của y cũng trong tình trạng tương tự. Rồi đến một ngày y bị triệu tập đến cơ quan điều tra với tư cách nhân chứng, mụ vợ tin rằng y sẽ bị bắt giam nên nhanh chóng bán tống bán tháo toàn bộ gia sản và lấy ngay một người chồng khác. Tên kẻ cắp bỗng chốc trở thành nạn nhân"… Tuyến truyện này về sau trở thành cơ sở cho đạo diễn L. Gaida làm thành phim truyện Không thế được!
Ở những vùng văn hóa và ngôn ngữ khác, Tội ác và hình phạt cũng tìm được tri âm. Năm 1945, khán giả Thụy Điển được thưởng thức tác phẩm nổi tiếng của Dostoyevsky qua bộ phim Brott och Straff của đạo diễn Hampe Faustman.
Năm 1951 nhà làm phim Mexico Fernando de Fuentes cũng đưa tiểu thuyết này lên màn ảnh với nhan đề tiếng Tây Ban Nha Crimen y castigo.
Năm 1953, Nhật Bản cho ra đời bộ truyện tranh nhan đề Eigoban Tsumi to Batsu (manga) của Tezuka Osamu dựa theo cốt truyện của Tội ác và hình phạt.
Năm 1956, Pháp cho ra mắt tiếp một phim Tội ác và hình phạt nữa, Crime et châtiment của Georges Lampin, với hai ngôi sao Lino Ventura và Jean Gabin. Khác với nguyên bản văn học, bộ phim này cấm trẻ em từ 13 tuổi trở xuống, tất cả các nhân vật đều là người Pháp, chuyện phim xảy ra tại nước Pháp vào thời điểm cuối thập niên 1940. Bộ phim có sự tham gia diễn xuất của những diễn viên tên tuổi: Jean Gabin (1904-1976, vai điều tra viên), Robert Hossein (vai Raskolnikov) và Marina Vlady (vai Lily)…
Năm 1957, tại Ai Cập, bộ phim El gharima waal ikab của Ibrahim Emara đến với khối khán giả dùng tiếng Arab.
Năm 1959, bộ phim Crime and Punishment của điện ảnh Mỹ trình làng. Phim do Denis Sanders đạo diễn, Walter Newman viết kịch bản với dàn diễn viên Mary Murphy, Frank Silvera và George Hamilton…
Năm 1970, điện ảnh Liên Xô cho ra đời bộ phim do Lev Kulidzhanov đạo diễn với dàn diễn viên Georgy Taratorkin, Tatyana Bedova, Vladimir Basov, Victoria Fiodorova… Chàng sinh viên Rodion Raskolnikov đã dùng rìu giết chết hai chị em bà lão cho vay nặng lãi vì cậu cần tiền để hoàn lại cho ông bố khoản nợ đồng hồ. Sự thể khiến Rodion hoảng sợ, cậu luôn luôn trong tâm trạng bất an, không thể tìm được chỗ đứng cho mình. Trong khi đó, Dunya - em gái Rodion - sắp sửa phải lấy một người chồng mà cô không hề yêu, trước mắt cô, lý thuyết về "con người phi thường" tan như mây khói. Rodion ngày mỗi chìm sâu vào sợ hãi và luôn luôn gặp ác mộng - cuộc điều tra vụ giết hại bà cụ chuyên cho vay nặng lãi càng ráo riết, nguy cơ đối với Rodion ngày mỗi một gần. Số phận run rủi đưa anh đến với cô Sonia Marmeladova - cô gái mồ côi cả cha lẫn mẹ phải kiếm sống bằng nghề làm điếm. Chính cô là người khuyên nhủ Rodion nên ra đầu thú. Rodion bị đưa đi đày ở Siberia, và Sonia cũng đi theo người tù khổ sai…
Ngay năm sau, 1971 có thêm Crime et châtiment của điện ảnh Pháp, do Stellio Lorenzi đạo diễn.
Năm 1973 xưởng phim Telugu (Ấn Độ) cho ra đời Neramu Siksha bằng tiếng Hindi, do K. Vishwanath đạo diễn, với những diễn viên Krishna, Vijay Nirmala và Jayasudha… Cũng tại nước này, năm sau, 1974, có phim nữa, Jurm Aur Sazaar bằng tiếng Hindi của đạo diễn Nisar Ahmad Ansari.
Năm 1979, ở Anh công chiếu bộ phim truyền hình nhiều tập Crime and Punishment của Michael Darlow với diễn xuất của John Hurt (vai Raskolnikov)...
Năm 1983, đạo diễn Phần Lan Aki Kaurismaki cho ra đời bộ phim truyện đầu tay Rikos ja Rangaistus mượn cốt truyện của Dostoyevsky đặt vào bối cảnh Helsinki hiện đại. Đầu những năm 1980, sau một vụ tai nạn giao thông cướp đi sinh mạng của vị hôn thê, chàng sinh viên khoa Luật Antti Rahikainen chán chường bỏ học, xin vào làm cho một lò mổ. Một bữa, chàng đóng vai một thanh niên hào hoa phong nhã đến nhà tay doanh nhân Kari Honkanen, kẻ đã gây nên vụ tai nạn giao thông nọ và dùng súng lục giết hắn.
Tình cờ chứng kiến vụ án mạng, cô Eeva Laakso đã không đi báo cảnh sát, mà kiên trì làm quen và thuyết phục Antti Rahikainen ra đầu thú để gỡ khỏi mình gánh nặng trong lương tâm. Trong khi đó, viên thanh tra Pennanen và điều tra viên Snellman đều tin là Rahikainen có tội nên tiến hành một cuộc đấu trí, tìm cách tiếp cận kẻ tình nghi. Mặt khác, bí mật của Eeva Laakso bị ông chủ nắm được, ông này hứa sẽ im lặng nếu được lợi. Nhưng cuộc thỏa thuận không đạt kết quả, ông đi đến chỗ chàng cựu sinh viên luật, không may bị chết dọc đường.
Antti đã thả tất cả những đồ quý lấy được ở nhà Honkanen vào mũ một người ăn xin, người này khi bị cảnh sát bắt đã nhận mình là kẻ thủ ác. Còn Rahikainen - anh kiếm được một hộ chiếu giả và định trốn ra nước ngoài, nhưng sau khi tìm gặp Eeva để nói lời chia tay, anh bèn thay đổi ý định và đến đồn cảnh sát gần nhất đầu thú.
Năm 1994, tại Lima, Peru, nhà sản xuất Francisco Lombardi cho ra đời bộ phim Sin Compasión. Cùng năm đó, tại Croatia, hai nhà điện ảnh Drazen Zarkovic và Jasna Zastavnikovic hoàn thành phim Zlocin i Kazna...
Năm 1996, tại Mỹ, đạo diễn David Chase dựa theo thiểu thuyết Tội ác và hình phạt làm phim The Rockford Files: Punishment and Crime với diễn viên ngôi sao James Garner và Kathryn Harrold, Joe Santos…
Năm 1997: Crime and Punishment in America do David Rabinovitch đạo diễn, dài 120 phút, đã đến với khán giả màn ảnh nhỏ của nước Mỹ..
1998, Mỹ công chiếu trên truyền hình bộ phim Dostoevsky's Crime and Punishment của đạo diễn Joseph Sargent với những diễn viên Patrick Dempsey, Ben Kingsley và Julie Delpy.
Năm 2000: Crime and Punishment in Suburbia, lấy cốt truyện từ cuộc sống hiện nay ở nước Mỹ và dựa trên cuốn tiểu thuyết của Dostoyevsky. Cùng trong năm đó, Ba Lan cho ra đời bộ phim hoạt hình Zbrodnia i Kara của đạo diễn Piotr Dumala với sự hợp tác của Nga và Mỹ.
2002, ba nước Mỹ, Ba Lan và Nga hợp tác làm phim Crime and Punishment, do Menahem Golan đạo diễn với những ngôi sao Crispin Glover, John Hurt, Vanessa Redgrave và Margot Kidder. Cùng năm này có bộ phim truyền hình nhiều tập Crime and Punishment của đạo diễn Julian Jarrold với diễn viên danh tiếng John Simm trong vai Raskolnikov và Ian McDiarmid trong vai Petrovich. Phim này có sự khác biệt so với bộ phim truyền hình cùng tên trước đó (năm 2000, nhan đề Crime and Punishment in Suburbia của đạo diễn Robert Schmidt).
Năm 2007, Nga cho ra đời bộ phim truyền hình 8 tập của đạo diễn Dmitri Svetozarov. Phim được khởi quay tại Saint Petersburg từ tháng 8.2006, kết thúc tháng 3.2007. Hai diễn viên chính của bộ phim này đều còn rất trẻ: Vladimir Koshevoi - vai Rodion Raskolnikov và Polina Filonenko - vai Sonia Marmeladova. Cốt truyện của bộ phim hoàn toàn tuân theo cốt truyện của tiểu thuyết.
