Toàn xã hội rất quan tâm đến giáo dục

Đánh giá tình hình và kết quả đạt được của ngành Giáo dục trong năm học 2022-2023, Thủ tướng cho biết thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, thời gian qua, ngành Giáo dục đã nỗ lực lớn, quyết tâm cao, hành động quyết liệt triển khai các nhiệm vụ được giao và đạt được những kết quả tích cực.

Theo đó, GD-ĐT tiếp tục được đổi mới và có bước phát triển. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo Nghị quyết 29 của TW được tích cực triển khai, bước đầu có hiệu quả. Hệ thống giáo dục quốc dân ngày càng hoàn thiện, tiệm cận với chuẩn mực quốc tế. Chất lượng giáo dục ở các cấp học tiếp tục được củng cố, duy trì và nâng lên.

Công tác thi, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập thực chất, hiệu quả hơn, nhiều đổi mới, nhất là việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh đại học được thực hiện nghiêm túc, công bằng và tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh và gia đình, giảm áp lực, tốn kém cho xã hội.

Thủ tướng nhìn nhận, năm học 2022-2023, mặc dù phải đối mặt với rất gặp nhiều khó khăn, thách thức - nhất là sau đại dịch Covid-19, ngành Giáo dục đã tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp và những kết quả đạt được; nêu cao tinh thần đoàn kết, sáng tạo, nỗ lực khắc phục khó khăn, vướng mắc.

Thể chế, cơ chế, chính sách phát triển giáo dục đào tạo tiếp tục được hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo yêu cầu của Nghị quyết số 29. Công tác tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 29 được triển khai tích cực, tập hợp được ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý.

Năm học 2022-2023, tỷ lệ huy động trẻ mầm non đến trường tăng 4,6% so với năm học trước. Tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo 5 tuổi đến trường và huy động học sinh cấp Tiểu học đúng độ tuổi đều duy trì ở mức cao 99,7%.

Các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam tiếp tục được xếp hạng cao và tăng thứ bậc trên các bảng xếp hạng uy tín quốc tế. Học sinh Việt Nam tiếp tục đạt nhiều thành tích cao trong các kỳ thi quốc tế. Theo Bảng xếp hạng các quốc gia tốt nhất về giáo dục năm 2021 (công bố năm 2022), Việt Nam xếp thứ 59 thế giới, tăng 5 bậc so với năm trước.

Giáo dục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện khó khăn cũng được chú trọng phát triển. Ngành Giáo dục cũng đã tổ chức thành công Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 cho hơn 1 triệu thí sinh.

“Tôi rất xúc động chứng kiến các bậc cha mẹ, phụ huynh học sinh chăm lo, theo sát con em mình trong từng giai đoạn chuyển cấp quan trọng, hồi hộp, mong ngóng trước cửa trường thi; các thầy cô giáo tận tâm trao truyền kiến thức, kỹ năng giúp các học trò phát triển; các em đoàn viên thanh niên tình nguyện hăng hái tham gia tiếp sức mùa thi; các chiến sĩ công an sẵn sàng hỗ trợ tốt nhất cho các em đến trường thi an toàn, kịp lúc... Có thể thấy rằng toàn xã hội rất quan tâm đến giáo dục, quan tâm đến tương lai của đất nước”, Thủ tướng bày tỏ.

“Thay mặt Chính phủ, tôi đánh giá cao, biểu dương những thành tựu quan trọng đạt được của ngành Giáo dục trong năm học 2022-2023 và thời gian vừa qua. Điều này thể hiện sự tâm huyết, trách nhiệm, quyết tâm, nỗ lực của toàn Ngành, đóng góp vào thành quả chung của đất nước”, Thủ tướng nói.

Thực hiện đổi mới chương trình GDPT trong giai đoạn đầu còn chậm trễ, thiếu đồng bộ

Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng, những kết quả đạt được là rất cơ bản nhưng cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận để cùng nhau tập trung khắc phục trong thời gian tới.

Công tác hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới GD-ĐT triển khai còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển thực tế của giáo dục trong nước và xu hướng hội nhập quốc tế, nhất là đối với tự chủ đại học.

"Phải vừa làm, vừa rút kinh nghiệm. Tự chủ là đúng nhưng các cơ chế cho tự chủ còn phải nghiên cứu, quan trọng là tư duy, phương pháp luận. Các trường đại học phải đề xuất" - Thủ tướng nói. 

Theo Thủ tướng, việc thực hiện Chương trình, SGK giáo dục phổ thông còn một số bất cập như:  Việc xây dựng và triển khai chương trình GDPT mới chưa đồng bộ với công tác chuẩn bị các điều kiện bảo đảm; Việc thiết kế môn học Lịch sử trong Chương trình GDPT còn có ý kiến trái chiều;  Còn chậm ban hành sách giáo khoa tiếng dân tộc; Một số địa phương chưa thực hiện kịp thời biên soạn tài liệu giáo dục địa phương; Việc dạy các môn tích hợp còn bất hợp lý. Vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng, cần có sự thay đổi.

Thủ tướng cho rằng, việc quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ở một số địa phương chưa phù hợp, còn tình trạng thiếu trường, thiếu lớp ở một số khu đô thị, KCN, KCX, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS. Nhiều khu đô thị, khu công nghiệp không dành quỹ đất để đầu tư xây dựng trường, lớp dẫn đến tình trạng quá tải của các trường, sĩ số học sinh/lớp cao hơn nhiều so với quy định, làm gia tăng áp lực trong tuyển sinh đầu cấp, nhất là tuyển sinh lớp 10.

Thủ tướng đề nghị lãnh đạo địa phương đã và đang quan tâm rồi thì quan tâm hơn nữa. Điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học chưa đáp ứng yêu cầu; tại một số địa phương vẫn còn phòng học nhờ, phòng học tạm; thiếu các phòng chức năng, thiết bị dạy học tối thiểu; vấn đề nhà vệ sinh trong các trường học vẫn còn bất cập.

Vẫn còn tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ, bất cập giữa các cấp học giữa các địa bàn; nhiều địa phương chưa đảm bảo đủ định mức giáo viên theo quy định; đặc biệt là giáo viên mầm non và giáo viên để thực hiện Chương trình GDPT mới. Chính sách, chế độ đãi ngộ còn bất cập, chưa hấp dẫn, khó thu hút, giữ chân đội ngũ giáo viên, nhất là nhân lực chất lượng cao ở các thành phố lớn hoặc các địa bàn khó khăn.

Chất lượng đào tạo, nhất là đào tạo đại học tuy đã có nhiều tiến bộ nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là những ngành nghề mới, lĩnh vực công nghệ cao.

Thủ tướng nêu, công tác quản lý giáo dục, quản trị nhà trường, phân cấp, phân quyền còn hạn chế; kỷ luật, kỷ cương quản lý trường, lớp ở nhiều nơi còn buông lỏng. Tình trạng đạo đức, lối sống xuống cấp, an toàn trường học, vi phạm pháp luật, bạo lực học đường vẫn diễn ra ở một số nơi, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Công tác tuyên truyền, quán triệt nội dung các văn bản của Đảng, Nhà nước về thực hiện đổi mới chương trình GDPT trong giai đoạn đầu còn chậm trễ, thiếu đồng bộ, chưa phù hợp, chưa tạo được sự đồng thuận của một bộ phận nhà giáo, phụ huynh học sinh và xã hội.

Theo Thủ tướng, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên làviệc phát triển, đổi mới giáo dục là một nhiệm vụ khó, liên quan đến nhiều đối tượng, số lượng các cơ sở giáo dục lớn, phạm vi rộng trên tất cả các tỉnh thành; Ảnh hưởng nặng nề và kéo dài của dịch COVID-19; Số lượng học sinh phân bổ không đồng đều, tập trung ở các thành phố lớn; Thế giới biến đổi, tri thức và KHCN phát triển nhanh chóng tác động đến phát triển GD-ĐT.

Bên cạnh đó,nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc, toàn diện của một bộ phận cấp ủy, chính quyền, cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên về tầm quan trọng, vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT; Trình độ, năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu; Khung khổ pháp lý, cơ chế chính sách cho phát triển GD-ĐT còn bất cập, chậm được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tiễn.

Việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ chưa đáp ứng yêu cầu; Một số vụ việc tiêu cực gây ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng của ngành Giáo dục; Sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ với ngành Giáo dục chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả.

"Bộ GD-ĐT cũng cần nghiêm túc thực hiện Kết luận của Đoàn Giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tình hình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông" - Thủ tướng nhấn mạnh. 

Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đặc biệt quan trọng, phức tạp, nhạy cảm

Theo Thủ tướng, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta; là vấn đề đặc biệt quan trọng, phức tạp, nhạy cảm, có phạm vi tác động lớn nên cần đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện.

Phát triển GDĐT phải gắn với nhu cầu phát triển KTXH và bảo vệ Tổ quốc; với tiến bộ KHCN; phù hợp quy luật khách quan; huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự chủ động, sáng tạo của Nhân dân và toàn xã hội. Các cơ chế, chính sách về GDĐT phải bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo.

Trong quá trình đổi mới, cần kế thừa, phát huy những thành tựu, phát triển những nhân tố mới, tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm của thế giới phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam; kiên quyết chấn chỉnh những nhận thức, việc làm lệch lạc trong giáo dục và đào tạo.

Đổi mới phải bảo đảm tính hệ thống, tầm nhìn dài hạn, phù hợp với từng loại đối tượng và cấp học; các giải pháp phải đồng bộ, khả thi, có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp. Công tác xây dựng và triển khai kế hoạch đổi mới giáo dục đào tạo phải được thực hiện khoa học, bài bản, kĩ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, sát thực tiễn.

GDĐT phải bám sát tư tưởng: lấy học sinh làm trung tâm, nhà trường là nền tảng, giáo viên là động lực; vận hành hiệu quả mối quan hệ “Nhà trường, Học sinh, và Giáo viên”; đổi mới mạnh mẽ tư duy từ trang bị kiến thức sang trang bị năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh.

Cần đẩy mạnh học tập suốt đời, một số địa phương chưa kịp thời ban hành Kế hoạch để hưởng ứng phong trào xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời.

Hai Bộ trưởng cần gặp nhau để xem xét về tăng phụ cấp cho giáo viên

Thủ tướng yêu cầu, Bộ GD-ĐT chủ trì, phối hợp với các địa phương tổ chức tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 29 của TW bảo đảm nghiêm túc, khách quan, sát thực tiễn, làm cơ sở để tham mưu với Bộ Chính trị ban hành văn bản chỉ đạo nhằm tạo đột phá trong đổi mới GD-ĐT theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII.

Đồng thời, tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý để thực hiện đổi mới GD-ĐT, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục, trong đó ưu tiên xây dựng Luật Nhà giáo; Chiến lược phát triển giáo dục, Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm và sớm công bố Phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 để các thầy giáo, cô giáo và học sinh có định hướng cho hoạt động dạy, học và ôn thi, tạo sự yên tâm cho phụ huynh học sinh. Đổi mới thi theo hướng nhẹ nhàng, giảm áp lực, giảm tốn kém cho xã hội, nhưng phải đảm bảo chất lượng.

Về phía Bộ Tài chính, Thủ tướng yêu cầu phối hợp với Bộ GD-ĐT và các bộ, ngành liên quan có giải pháp tài chính hỗ trợ giáo viên vùng sâu, vùng xa, giáo viên mầm non, trang bị cơ sở vật chất, bổ sung trang thiết bị dạy học đang bị thiếu, xuống cấp, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả, phù hợp từng địa phương. Hai Bộ trưởng cần gặp nhau để xem xét về tăng phụ cấp cho giáo viên.

Bộ Xây dựng và các địa phương tiếp tục rà soát, kiểm tra việc quy hoạch xây dựng, bảo đảm quỹ đất để xây dựng trường, lớp học đáp ứng nhu cầu của người học trong giai đoạn tiếp theo.

Bộ Thông tin và Truyền thông đồng hành cùng ngành Giáo dục, tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng về đường truyền internet tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, hải đảo để bảo đảm triển khai nhiệm vụ; chỉ đạo tăng cường tuyên truyền về những chủ trương, đường lối, chính sách đổi mới giáo dục, tạo đồng thuận xã hội.

Bên cạnh đó, phát hiện và tuyên truyền về những tấm gương giáo viên, học sinh tiêu biểu để tạo sức lan tỏa trong xã hội; kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm các trường hợp đưa tin sai lệch, xuyên tạc về giáo dục.

Thủ tướng nhấn mạnh: "Giáo dục luôn được cả xã hội quan tâm, các thầy giáo, cô giáo đang mang trên mình trọng trách “dạy chữ, dạy người” cho thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước.

“Mỗi cán bộ công chức, viên chức làm công tác giáo dục, đào tạo; mỗi thầy cô giáo cần nỗ lực, quyết tâm vượt qua khó khăn, thi đua dạy tốt, học tốt. Mỗi cháu học sinh, sinh viên cần nỗ lực phấn đấu, học tập và rèn luyện; tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo nhiều hơn trong các hoạt động giáo dục và học tập. Phải biết đoàn kết, thương yêu, đùm bọc nhau; không ngừng rèn luyện để trở thành con ngoan trò giỏi - không phụ công nuôi dưỡng của gia đình, sự dạy dỗ của các thầy cô cũng như kỳ vọng của xã hội”.