Chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội khóa XV:

Thiết thực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và mong muốn của cử tri

Ts. Bùi Ngọc Thanh- Nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

Chất vấn và trả lời chất vấn là một trong 7 hình thức hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội. Theo nhìn nhận của nhiều cử tri, hình thức giám sát này có hiệu lực mạnh chỉ sau giám sát lấy phiếu tín nhiệm, và là một trong những tiền đề trực tiếp, quan trọng bậc nhất của kết quả lấy phiếu tín nhiệm. Vì thực tiễn cho thấy, 3 lần lấy phiếu tín nhiệm vừa qua, chưa có trường hợp nào trả lời chất vấn không mấy rõ ràng, mạch lạc về trách nhiệm mà lại đạt được nhiều phiếu ở mức “tín nhiệm cao”.

Có hai nhóm đặc điểm của hoạt động chất vấn, đó là nhóm các đặc điểm “truyền thống” và nhóm các đặc điểm mới của mỗi kỳ. Hoạt động và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội khóa XV tuần qua thể hiện đầy đủ, đậm nét hai nhóm đặc điểm này.

Nhiều vấn đề thực sự được phân tích, mổ xẻ, lý giải đi đến tận cùng

Với nhóm các đặc điểm truyền thống, như dân chủ, thẳng thắn, sôi nổi và trách nhiệm..., có thể thấy, tại các phiên chất vấn vừa qua đã được thể hiện ở cả đại biểu Quốc hội - người thực hiện quyền chất vấn và người trả lời chất vấn một cách rõ ràng, sắc nét và mạnh mẽ hơn. Tranh luận giữa đôi bên quyết liệt hơn, với những chất vấn “nói có sách, mách có chứng”, được dẫn ra bởi các văn bản cụ thể, và phần trả lời với những kết quả cụ thể, mạch lạc... Không khí nghị trường rất sôi nổi.

Thiết thực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và mong muốn của cử tri -0
Quang cảnh phiên họp chất vấn Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Quang Khánh

Về nhóm các đặc điểm mới, trong 4 Bộ trưởng chịu trách nhiệm trả lời chất vấn chính lần này, thì có 3 Bộ trưởng lần đầu tiên đăng đàn, trong đó có Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải mới được Quốc hội khóa XV phê chuẩn đầu Kỳ họp thứ Tư. Nhìn chung, với mức độ khác nhau, các Bộ trưởng đều đã thành công khi “xung trận”.

Theo dõi các phiên chất vấn lần này, có thể thấy, có sự chuyển hóa giữa số lượt đại biểu chất vấn và số lượt đại biểu tranh luận, trong đó số lượt đại biểu tranh luận nhiều chưa từng có. Lần đầu tiên ý kiến tranh luận được trả lời tương tự như câu chất vấn về mặt thời lượng, đôi khi thời lượng còn dài hơn trả lời câu chất vấn. Thống kê cho thấy, toàn bộ kỳ chất vấn có 454 lượt đại biểu đăng ký chất vấn, nhưng chỉ có 112 lượt đại biểu đã được chất vấn, bằng gần 25% so với số lượng đăng ký. Tương tự như vậy, có 49/ 55 lượt đại biểu giơ biển tranh luận đã tranh luận, bằng hơn 89% số đại biểu giơ biển đăng ký. Có 2 Bộ trưởng có số lượt đại biểu tranh luận nhiều là: Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ với 12 tranh luận so với 20 chất vấn; Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải có 17 tranh luận so với 20 chất vấn.

Do có sự chuyển hóa giữa chất vấn và tranh luận, nên đây cũng là lần đầu tiên khá nhiều vấn đề thực sự được phân tích, mổ xẻ, lý giải đi đến tận cùng. Từ Phó Thủ tướng đến 4 Bộ trưởng đều thấy rõ trách nhiệm của mình trong mỗi vấn đề được đặt ra. Đó là văn bản hướng dẫn nợ đọng ở đâu? Công việc điều hành ách tắc ở khâu nào? Vật liệu mới thay thế có bảo đảm chất lượng công trình không? Mức độ giải ngân đầu tư công và lý do chưa giải ngân được? Độ chuẩn xác của các tiêu chí trong 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, cần điều chỉnh như thế nào? Giải pháp “đột phá” để có đội ngũ lao động chất lượng cao là gì?...

Cử tri, nhất là đồng bào các dân tộc ít người, vô cùng cảm kích trước lời giãi bày tâm huyết của Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang khi đề cập tới việc chỉ đạo thực hiện Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi: “Chúng tôi xin nhận khuyết điểm trước Quốc hội và đặc biệt xin nhận khuyết điểm trước bà con đang sinh sống ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vì chương trình này và hai chương trình còn lại đã thực hiện không đúng theo yêu cầu đặt ra, hay nói giản dị là rất chậm...”.

Tạo chuyển biến tích cực, rõ rệt các vấn đề vừa được chất vấn

Thông qua phiên chất vấn lần này, có lẽ không ít đại biểu Quốc hội và đông đảo bà con cử tri mới ngày càng hiểu hơn những khó khăn, vất vả, phức tạp của các bộ, ngành trong triển khai công việc của nhiệm kỳ, đặc biệt là đối với Ủy ban Dân tộc. Cả nước có tới 51/63 địa phương cấp tỉnh có đồng bào dân tộc thiểu số, ở nhiều địa phương do đồng bào sinh sống không tập trung nên việc xác định tiêu chí phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi cho chính xác là một việc không đơn giản. Đến giữa năm 2021, Thủ tướng Chính phủ mới phê duyệt được danh sách các xã thuộc vùng dân tộc và miền núi theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội. Sau đó, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc mới phê duyệt được danh sách các thôn đặc biệt khó khăn. Nghĩa là sau tháng 6.2021 mới có thể triển khai được 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (trong khi nhiệm kỳ này của địa phương là 2020-2025). Việc lồng ghép 3 Chương trình để loại bỏ những trùng lắp và điều chỉnh các mục tiêu giữa 3 Chương trình để tránh chồng chéo cũng là công việc rất phức tạp...

Qua thực thi nhiệm vụ của Ủy ban Dân tộc cũng đặt ra cho Chính phủ nhiều công việc: Chỉ đạo sự phối hợp giữa các bộ, ngành trong việc soạn thảo các chính sách sao cho ăn nhập với thực tiễn, khắc phục tình trạng như Phó Thủ tướng đã báo cáo trước Quốc hội, chỉ “3 Chương trình mục tiêu quốc gia có đến 73 văn bản tích hợp từ 118 chính sách... chịu sự quản lý của 23 Bộ, ngành Trung ương, cho nên còn chồng chéo, thậm chí xung đột với nhau...”; và trong một đợt khảo sát kết hợp với hội nghị, “chúng tôi ghi nhận được 339 thắc mắc của anh em ở cơ sở vì không biết làm như thế nào cho đúng”. Như vậy, song song với sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành có liên quan, thì trách nhiệm của Chính phủ là phải tổng hợp, rà soát các chính sách cùng tác động đến một đối tượng sao cho thống nhất trước khi ban hành...

Kết thúc hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, sau 2 ngày rưỡi làm việc hết sức khẩn trương, sôi nổi, tập trung, trí tuệ và trách nhiệm cao, đến lúc này Quốc hội đã hoàn thành tốt đẹp phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Năm. Phiên chất vấn diễn ra trong không khí dân chủ, thẳng thắn, thu hút được sự quan tâm và chú ý rộng rãi của cử tri và nhân dân cả nước... Diễn biến phiên chất vấn cho thấy việc lựa chọn 4 nhóm vấn đề là thiết thực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và mong muốn của cử tri... Quốc hội đề nghị Chính phủ, các cấp, các ngành triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn nữa, tạo chuyển biến tích cực, rõ rệt các vấn đề vừa được chất vấn. Điều này một lần nữa khẳng định tính chất, vai trò quan trọng cũng như hiệu lực, hiệu quả của chất vấn - một trong những hình thức giám sát trực tiếp của Quốc hội.

Quốc hội và Cử tri

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Chậm xử lý văn bản trái pháp luật

Số lượng văn bản có quy định trái pháp luật vẫn chiếm tỷ lệ cao, nhưng đến nay mới chỉ xử lý được 80/138 văn bản, số văn bản chưa được xử lý là 58 văn bản. Đề nghị Chính phủ nêu rõ nguyên nhân đến nay còn 58/138 văn bản trái pháp luật chưa được xử lý. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đã đặt vấn đề này tại phiên họp thứ 37 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi cho ý kiến vào Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội.

Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng, chống thiên tai tại TP. Cẩm Phả
Quốc hội và Cử tri

Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng, chống thiên tai tại TP. Cẩm Phả

Sáng 18.9, Đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh do Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đặng Xuân Phương làm Trưởng đoàn đã khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ môi trường tại TP. Cẩm Phả.

Quy định về việc thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt là bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư.
Chính sách và cuộc sống

Bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 4 luật gồm Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư và Luật Đấu thầu; trong đó, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt - đây được coi là bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư lần này và sẽ giúp rút ngắn rất nhiều thời gian thực hiện dự án.

Tiếp tục đổi mới việc triển khai, kiểm tra thi hành Hiến pháp, pháp luật
Quốc hội và Cử tri

Tiếp tục đổi mới việc triển khai, kiểm tra thi hành Hiến pháp, pháp luật

Cho ý kiến về Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội tại Phiên họp thứ 37 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, phải đổi mới việc triển khai và kiểm tra thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội một cách “tới nơi, tới chốn”. Tinh thần là chỗ nào làm tốt thì phải biểu dương, khen thưởng kịp thời, chỗ nào làm chưa tốt phải có phê bình, kiểm điểm.

Cấp bách nhưng không được nóng vội
Chính sách và cuộc sống

Cấp bách nhưng không được nóng vội

“Chúng tôi đã chấp hành nghiêm chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo cấp cao là phải tập trung rà soát, xây dựng để sửa đổi, bổ sung Luật Điện lực làm sao để có thể thông qua tại một kỳ họp”, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết tại Phiên họp ngày 12.9 vừa qua của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ảnh minh họa
Lập pháp

Vướng mắc do thiếu văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền địa phương

Theo Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, hầu hết văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2024, Luật Nhà ở năm 2023, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023 thuộc thẩm quyền của địa phương hiện chưa được ban hành. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai các luật bởi nhiều nội dung quan trọng đã được phân cấp cho chính quyền địa phương.

Hà Tĩnh: Xem xét kỹ lưỡng phương pháp tính giá điện dựa trên thu nhập, mức sống của người dân
Hoạt động của Đoàn ĐBQH

Hà Tĩnh: Xem xét kỹ lưỡng phương pháp tính giá điện dựa trên thu nhập, mức sống của người dân

Chiều 16.9, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh đã tổ chức Hội nghị lấy ý kiến góp ý xây dựng dự án Luật Điện lực (sửa đổi). Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Trần Đình Gia và Giám đốc Công ty Điện lực Hà Tĩnh Phạm Công Thành đồng chủ trì hội nghị.

Quảng Ninh: Đoàn ĐBQH tỉnh khảo sát việc thực hiện pháp luật trong công tác phòng, chống thiên tai
Quốc hội và Cử tri

Quảng Ninh: Đoàn ĐBQH tỉnh khảo sát việc thực hiện pháp luật trong công tác phòng, chống thiên tai

Ngày 16.9, Đoàn công tác của Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh do Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đặng Xuân Phương làm Trưởng đoàn đã khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ môi trường tại TP. Uông Bí và kiểm tra công tác khắc phục hậu quả sau bão tại Khu liên hợp thể thao Quảng Ninh.

Văn hóa liêm chính dẫn lối cho mọi hành động
Quốc hội và Cử tri

Văn hóa liêm chính dẫn lối cho mọi hành động

Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo khoa học "55 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các cơ quan trung ương" ngày 29.8, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, xây dựng Đảng về đạo đức gắn với xây dựng văn hóa liêm chính, coi văn hóa liêm chính là nền tảng xây dựng ý thức và đạo đức của cán bộ, đảng viên; đồng thời xây dựng văn hóa liêm chính để “không muốn” tham nhũng, tiêu cực. Theo PGS.TS BÙI HOÀI SƠN, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, đây là thông điệp mạnh mẽ, rằng văn hóa liêm chính không chỉ là khẩu hiệu, mà phải dẫn lối cho mọi hành động và quyết định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương dự Phiên họp thứ 2 Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát Quốc hội và HĐND
Quốc hội và Cử tri

Công cụ hữu hiệu để thu thập thông tin

Năm 2010 đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử hoạt động của Quốc hội, những phiên giải trình tại phiên họp của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội được tổ chức thực hiện. Vào thời điểm đó, phiên giải trình của Hội đồng Dân tộc về chính sách hỗ trợ di dân, thực hiện định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số và phiên giải trình của Ủy ban Về các vấn đề xã hội (nay là Ủy ban Xã hội) về chuẩn nghèo và tình hình thực hiện các chính sách về giảm nghèo được thí điểm tổ chức đã mở ra một phương thức mới trong việc thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội.

Quang cảnh phiên tòa xét xử một vụ án hành chính. Nguồn: lsvn.vn
Chính sách và cuộc sống

Xử nghiêm người không thi hành án hành chính

Các chế tài xử lý hành chính thế nào khi người đứng đầu các cơ quan hành chính không phối hợp với các cơ quan tư pháp? Có chế tài đối với người đứng đầu các cơ quan hành chính không phối hợp, thậm chí không cung cấp thông tin và khi thi hành án là không tự giác thi hành án. Việc đấy phải có chế tài xử lý cho nghiêm.

Sớm khắc phục tình trạng mất cân đối phát triển giữa các loại hình giao thông
Quốc hội và Cử tri

Sớm khắc phục tình trạng mất cân đối phát triển giữa các loại hình giao thông

Tại cuộc làm việc giữa Đoàn giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông từ năm 2009 đến hết năm 2023” với Chính phủ, các thành viên Đoàn giám sát chỉ ra thực tế mất cân đối phát triển giữa 5 loại hình giao thông đường bộ, đường thủy nội địa, đường sắt, đường hàng không và đường hàng hải.

Cẩn trọng, chuyên nghiệp hơn
Chính sách và cuộc sống

Cẩn trọng, chuyên nghiệp hơn

Phát huy truyền thống tương thân tương ái, “lá lành đùm lá rách”, những ngày này, người dân cả nước đang một lòng hướng về các tỉnh phía Bắc bị thiệt hại bởi bão số 3. Nhiều hoạt động quyên góp, ủng hộ đã được triển khai và đã đến được nơi cần đến, góp phần giúp người dân vượt qua khó khăn.

Đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh
Quốc hội và Cử tri

Đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh

Cho ý kiến về dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) tại Phiên họp thứ 37 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có ý kiến đề nghị, Chính phủ cần tiếp tục đánh giá đầy đủ các tác động của thủ tục hành chính được quy định trong dự thảo Luật liên quan đến việc lập xác nhận phiếu kiểm soát mua bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt; vấn đề tái xuất, tiêu hủy hóa chất cấm đã sản xuất hoặc nhập khẩu mà không sử dụng hết… nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tránh gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Quyết định di tản của Trưởng thôn Vàng Seo Chứ (thứ 2 từ trái qua) đã bảo vệ an toàn tính mạng cho 115 người dân thôn Kho Vàng.
Chính sách và cuộc sống

Nghĩ từ quyết định táo bạo của Trưởng thôn Vàng Seo Chứ

115 người dân thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà, Lào Cai không mất tích, không bị lũ cuốn trôi, họ đã được tìm thấy và vẫn an toàn ở nơi trú ẩn trên núi là tin mừng lớn trong những ngày nhiều tin xấu vừa qua; có kinh nghiệm với đồi núi, đặc biệt là dám nghĩ, dám làm, Trưởng thôn Kho Vàng, anh Vàng Seo Chứ (33 tuổi), đã đưa ra một quyết định táo bạo, cứu cả thôn khỏi nguy cơ bị vùi lấp do sạt lở.

Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh khảo sát tại huyện Vân Đồn và Cô Tô
Hoạt động của Đoàn ĐBQH

Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh khảo sát tại huyện Vân Đồn và Cô Tô

Ngày 13.9, Đoàn công tác của Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh do Phó Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Đặng Xuân Phương làm Trưởng đoàn đã khảo sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong công tác phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ môi trường tại huyện Vân Đồn và Cô Tô.

Bảo đảm phòng ngừa vi phạm pháp luật ngay tại cơ sở
Quốc hội và Cử tri

Bảo đảm phòng ngừa vi phạm pháp luật ngay tại cơ sở

Cho ý kiến về Báo cáo của Chính phủ trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, một số Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định, một trong những nguyên nhân giúp chỉ tiêu về phòng, chống tội phạm đạt tỷ lệ cao là nhờ chủ trương đưa công an chính quy về cấp xã. Khi lực lượng này về với xã thì rất gần dân và công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật có tác dụng rất rõ. Nhờ vậy, đã bảo đảm thực hiện phòng ngừa tội phạm, vi phạm pháp luật ngay tại địa bàn, cơ sở.

Góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga
Quốc hội và Cử tri

Góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga

Chuyến thăm đã thành công hết sức tốt đẹp và hơn mong đợi. Với những kết quả cụ thể và toàn diện đạt được, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội BÙI VĂN CƯỜNG khẳng định, chuyến thăm sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện Việt Nam - Liên bang Nga; triển khai, cụ thể hóa nội dung Thỏa thuận cấp cao giữa Lãnh đạo cấp cao hai nước trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Putin vào tháng 6.2024.

Thoáng ở "tầng" luật, thông ở "tầng" dưới luật
Quốc hội và Cử tri

Thoáng ở "tầng" luật, thông ở "tầng" dưới luật

Rà soát dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp sáng qua, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, có thể bỏ được khoảng 1/3 số điều. Lý do có thể bỏ được nhiều như thế không hẳn là do cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật này chuẩn bị chưa kỹ.