Tác phẩm chân dung ghép gốm trên sơn mài

Báo Đại biểu Nhân dân 09/01/2025 20:25

"Chiêm bao" là triển lãm cá nhân đầu tiên của họa sĩ Tô Ngọc Trang, trưng bày 26 bức chân dung ghép gốm trên nền sơn mài, phần lớn là những gương mặt nổi tiếng trong nhiều lĩnh vực. Triển lãm đang diễn ra tại không gian Area 75 - Art & Auction, 75 Hàng Bồ, Hà Nội.

Họa sĩ Tô Ngọc Trang chia sẻ: “Cuối năm 2021, vợ tôi làm vỡ chiếc bát rất đẹp, nhờ tôi gắn lại. Nhìn đống mảnh vỡ, tôi thấy giống bản thân đến lạ. Tôi đã thử ghép chúng thành mặt mình. Và cuối cùng ai đến xem cũng nhận ra đó là Trang Trọc. Thấy trò chơi này rất vui, tôi tiếp tục nhặt nhạnh mảnh gốm vỡ quanh nhà và xin khắp nơi. Bà con rất mừng vì... dọn rác giúp họ".

Họa sĩ cũng thừa nhận mảnh gốm vỡ có tính bền vững, muôn hình vạn trạng. Từ hình, mảng, khối cho đến màu. Trong khi hội họa truyền thống đã và đang dùng các chất liệu lâu đời như màu nước, sơn dầu, sơn mài, acrylic để biểu đạt. Vì vậy, người sáng tạo có thể dùng các mảnh gốm vỡ để kết hợp với nhau, gợi cả hình, khối và màu để làm ra một cảm nhận.

Chất liệu mà họa sĩ Tô Ngọc Trang sử dụng trong tác phẩm của mình là gốm vỡ. Tức là gốm ở thể rác, một chất liệu phái sinh từ một sản phẩm đã từng hoàn chỉnh trước khi vỡ. Họa sĩ ghép chân dung các gương mặt nổi tiếng trong nhiều lĩnh vực, từ tôn giáo, chính trị, khoa học, nghệ thuật đến các biểu tượng văn chương như: Chúa Jesus, Đức Phật, Magaret Thatcher, Einstein, Lev Tolstoy, Picasso, Bùi Xuân Phái, Don Quixote, Chí Phèo, Thị Nở, Lão Hạc, Bá Kiến... Họa sĩ dùng những mảnh gốm vỡ tự nhiên, hoàn toàn không sử dụng máy móc hay thiết bị cơ khí nào để tạo hình các mảnh vỡ theo ý chí chủ quan.

Cảm nhận về triển lãm, họa sĩ Lý Trực Sơn chia sẻ: “Tôi không dám chắc về tỷ lệ người thích những bức chân dung làm theo kiểu quá khác thường của Tô Ngọc Trang, tôi thì thích chúng và mau chóng gần gũi yêu chúng. Đôi khi ý tưởng nghệ thuật tới với nghệ sĩ đột ngột như gặp một sự cố nhỏ nhoi, một cái bát cổ, một cái ang gốm xưa rơi vỡ làm mở ra một khoảng sáng.

Những mảnh vỡ trở thành họa tiết, tập hợp lại thành chân dung của những nhân vật đã là biểu tượng của khoa học, nghệ thuật, tôn giáo, chính trị hoặc chỉ xuất hiện trong văn chương. Ai cũng được tán dương, sống lại với diện mạo của mình trong cấu trúc ngôn ngữ nghệ thuật. Người xem sẽ thấy vui khi nhận ra trong tập hợp mảnh gốm khuôn mặt của Einstein, Lep Tolstoy, Picasso, bác Bùi Xuân Phái, hoặc cả Bá Kiến, Chí Phèo, Thị Nở… Hóm hỉnh có, nghiêm trang có, ngưỡng mộ có và có cả chân dung sẽ trở thành bất hủ của Đức Phật và Chúa Jesus”.

Tác phẩm "Trần Hưng Đạo" của Tô Ngọc Trang

Theo nhà phê bình Phan Cẩm Thượng, nghệ thuật ghép gốm/Mosaic có từ hơn 2000 năm trước Công nguyên trong nền văn hóa Lưỡng Hà (Mesopotamia), rồi văn hóa La Mã… Thời Nguyễn ở Việt Nam, nghệ thuật này cũng được sử dụng với nhiều công trình trang trí kiến trúc đặc sắc, và người ta cũng đập nhiều bát đĩa gốm sứ quý làm tranh và đồ ghép mảnh, điển hình như công trình ghép mảnh gốm sứ ở lăng Khải Định.

Tạo hình gốm liên quan đến tranh tượng cũng được nhiều họa sĩ xuất thân từ Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp sáng tác. Họa Tô Ngọc Trang cũng ra trường từ đây, nhưng "cách ông làm là độc đáo, và không liên quan đến một trật tự kỹ thuật truyền thống nào. Ông suy ngẫm về con người, sự từng trải, đổ vỡ, thậm chí đến tan nát của nó, mà thủa thiếu thời khi sinh ra ai cũng như chiếc bình quý lành lặn. Nhưng rồi người ta ai nấy cũng phải tái tạo lại mình, từ những mảnh vỡ cuộc đời của mình, và tự nó sẽ mang vẻ đẹp của người trưởng thành”, nhà phê bình Phan Cẩm Thượng cho hay.

Triển lãm diễn ra đến ngày 19.1.

Họa sĩ Tô Ngọc Trang tốt nghiệp ngành sơn mài, Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội. Giai đoạn đầu của sự nghiệp hội họa, ông làm họa sĩ minh họa tại NXB Kim Đồng và giành nhiều giải thưởng lớn về minh họa như Giải thưởng minh họa từ Đại học Street Bank, Mỹ (2001), Giải thưởng minh họa của Hiệp hội Xuất bản Thế giới (2002)... Nhiều năm trở lại đây, ông mở xưởng sơn mài tại làng nghề sơn mài Hạ Thái, tập trung cho sáng tác tranh sơn mài.

H.Sen

#Tô Ngọc Trang #triển lãm cá nhân #chân dung ghép gốm #sơn mài #họa sĩ

Tác phẩm chân dung ghép gốm trên sơn mài

Tin liên quan

Tin đọc nhiều