Quốc hội thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội và phòng, chống Covid-19

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu khai mạc phiên thảo luận

Phát biểu khai mạc phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phát biểu ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, tránh, trùng lặp. Trong quá trình thảo luận, Đoàn Chủ tịch sẽ đề nghị các cơ quan của Chính phủ giải trình những vấn đề mà ĐBQH quan tâm.

Tại phiên họp này, đề nghị các đại biểu phát biểu theo các vấn đề đã được nêu trong các báo cáo của Chính phủ, các gợi ý thảo luận trong báo các cáo thẩm tra cũng như đóng góp ý kiến đối với nội dung về công tác phòng chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang diễn biến hết sức phức tạp ở trong nước cũng như trên thế giới.

Xác định con người là trung tâm sẽ tạo xung lực tích cực mới để kiểm soát, đẩy lùi dịch bệnh

Phát biểu mở đầu Phiên thảo luận, ĐBQH, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (Hà Nội) nhấn mạnh, tuy đại dịch Covid-19 đang diễn biến rất phức tạp nhưng với sự chỉ đạo linh hoạt, quyết liệt, sáng tạo của Trung ương, Chính phủ, chúng ta đã đạt được mục tiêu kép, kinh tế vĩ mô, ổn định cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, thu ngân sách Nhà nước đạt kết quả tích cực, vốn đầu tư toàn xã hội, vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài đều tăng. Công tác an sinh xã hội được chú trọng, tiếp tục đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, văn hóa, xã hội, giáo dục.

Tuy rằng còn một số tồn tại như hàng hóa xuất nhập khẩu còn có tình trạng bị ùn ứ, giải ngân vốn đầu tư còn chậm, lực lượng lao động trong nền kinh tế có giảm, một bộ phận người dân còn khó khăn trong đời sống, nhất là trong các khu công nghiệp và một số vùng tâm dịch. Song, nhìn chung nhân dân cả nước đều nhận định kết quả đạt được là đáng tự hào và tạo thêm niềm tin của dân vào Đảng, Nhà nước. Đại biểu Thích Bảo Nghiêm cũng tán thành với các phương án, nhiệm vụ và 8 giải pháp mà Chính phủ đề ra cho 6 tháng cuối năm, tin tưởng vào quyết tâm thực hiện nhiệm vụ mà Chính phủ đề ra về phát triển kinh tế xã hội, về phòng, chống dịch Covid-19.

Để đạt được những chỉ tiêu đã đặt ra cho cả năm 2021, ĐBQH, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm trước hết cần đánh giá bối cảnh thực hiện. Đó là Việt Nam đang là quốc gia có nền kinh tế với độ mở cao. Các động lực tăng trưởng đang được duy trì, thể hiện qua kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm. Chính phủ đã và đang có nhiều động thái tích cực trong kiểm soát dịch bệnh, hỗ trợ kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với sự điều hành chủ động linh hoạt, phối hợp chặt chẽ.

Trong giai đoạn và bối cảnh này rất cần quan tâm nhiều hơn nữa đến các giải pháp hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động đảm bảo kịp thời. Khi con người là trung tâm sẽ tạo được xung lực tích cực mới để kiểm soát, đẩy lùi dịch bệnh và thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội.

Trong bối cảnh dịch bệnh đang diễn ra trên toàn thế giới, đất nước ta tự hào là một trong những đất nước đã và đang kiểm soát dịch rất tốt dưới sự chỉ đạo của Đảng,Nhà nước, sự đồng tình, chung sức chung lòng của toàn dân với phương châm "Không để ai bị bỏ lại phía sau".

Cần có chiến lược sống chung với dịch Covid-19

Khẳng định những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng qua rất đáng ghi nhận, đó là tăng trưởng GDP 6 đạt 5,64%, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, an ninh thị trường tiền tệ, tín dụng được giữ vững nhưng ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) cho rằng, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của năm 2021 và kế hoạch 2021-2025 sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn. Cụ thể là kinh tế - xã hội phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình còn lớn, thiên tai, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, đặc biệt dịch bệnh Covid-19 kéo dài… Do vậy, Quốc hội và Chính phủ cần quan tâm những vấn đề sau:

Thứ nhất, dịch bệnh có thể kéo dài, chưa có dấu hiệu dừng lại nên cần có chiến lược lâu dài, cần có chiến lược sống chung với dịch bệnh, sớm đưa tình trạng bình thường mới trở lại. Cần có kịch bản cụ thể cho hoạt động của cơ quan nhà nước…

Thứ hai, với sản xuất kinh doanh, bên cạnh hỗ trợ người lao động, doanh nghiệp để không đứt gãy chuỗi sản xuất rất cần đảm bảo quyền của người lao động trong khu công nghiệp bị cách ly. Về nguồn lực phòng, chống dịch bệnh, cần bảo đảm nguồn lực lâu dài trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn khó khăn, cần huy động nguồn đóng góp của doanh nghiệp, xã hội. Ngoài ra, các cơ quan nhà nước cần tiết kiệm, chống lãng phí.

Thứ ba, hoàn thiện hệ thống pháp luật để phục vụ phòng chống dịch bệnh Covid-19 vì một số văn bản, quy định trong phòng chống bệnh truyền nhiễm đã lạc hậu, rất cần thay đổi để phù hợp với thời điểm hiện tại…

Đề xuất cơ chế đặc biệt để tạo thế chủ động, linh hoạt cho Chính phủ

Đánh giá cáo những kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2021, nhất là trong việc thực hiện mục tiêu kép trong việc vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa phát triển kinh tế, đồng thời tổ chức thành công nhiều sự kiện chính trị quan trọng như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV, Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Dù vậy, ĐBQH Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cho rằng, thời gian tới, điều quan trọng là phải tiếp tục quyết liệt phòng, chống dịch bệnh, vừa đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, trong đó việc ứng phó, ngăn chặn, kiểm soát thành công dịch Covid-19, bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người dân là yếu tố quan trọng, có vai trò quyết định tới sự ổn định và phục hồi kinh tế.

Để thực hiện thành công mục tiêu này, cả hệ thống chính trị, nhân dân, cử tri cả nước cần đồng hành, đồng lòng, chung tay. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cần thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn nữa, trong đó có thể có những biện pháp chưa có quy định của luật hiện hành hoặc khác với quy định của luật hiện hành để có cơ sở pháp lý tạo thế chủ động, linh hoạt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ…

Tập trung cải cách thể chế để hoàn thành kế hoạch phát triển 5 năm tới

Trước bối cảnh dịch Covid-19 đang có những diễn biến phức tạp, ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) tán thành với việc Quốc hội cần xem xét, quyết định, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, tạo cơ sở pháp lý cho Chính phủ áp dụng một số biện pháp đặc biệt chưa từng quy định trong luật để công tác phòng chống dịch bệnh hiệu quả hơn.

Đối với công tác xây dựng thể chế nhằm cụ thể hóa đường lối của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng xác định rõ vấn đề và coi đó là một trong những đột phá chiến lược, đã tổ chức thực hiện có hiệu quả. 6 tháng đầu năm, Chính phủ đã kiện toàn bộ máy, ban hành nhiều Nghị định và văn bản quy phạm pháp luật, đơn giản hóa hàng nghìn thủ tục sản xuất kinh doanh đã tạo khung pháp lý thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc xây dựng cải cách thủ tục hành chính vẫn tồn tại nội dung trùng lắp, thủ tục hành chính vẫn còn yếu tố phiền hà, gây khó dễ, diện mạo quy mô nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có lúc chưa thật đồng bộ. Bởi vậy, quan điểm khi làm luật phải hướng vào cải cách thể chế và quan điểm Chính phủ cần tập trung vào cải cách thể chế. Đây cũng là yếu tố quyết định cho việc hoàn thành kế hoạch phát triển 5 năm tới.

Một số tuyến đường huyết mạch chưa được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025

ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) cho rằng, trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp, lan rộng khắp cả nước tác động rất lớn đến hoạt động sản xuất và đời sống của nhân dân, nhiều tỉnh, thành phố đang thực hiện giãn cách xã hội, quyết tâm dập dịch bảo vệ an toàn, sức khoẻ cho nhân dân, đồng thời triển khai nhiều giải pháp để giữ vững các chuỗi sản xuất hàng hoá không bị đứt gãy. Kết quả phát triển kinh tế - xã hội trong 6 tháng đầu năm 2021 đạt được nhiều kết quả khả quan như kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, thị trường tiền tệ, ngoại hối tỷ giá ổn định; tín dụng được phục hồi; thu ngân sách tăng với cùng kỳ, kim ngạch xuất khẩu tăng; sản xuất nông, thuỷ sản tăng khá... Đặc biệt, Việt Nam là nước duy nhất trên thế giới được 3 tổ chức tín nhiệm quốc tế nâng điểm, triển vọng nâng. Kết quả này cho thấy quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, sự đồng thuận của doanh nghiệp và nhân dân cả nước.

Tuy nhiên, trong 6 tháng cuối năm, diễn biến của dịch khó tiên đoán thời điểm kết thúc, trong khi đó doanh nghiệp của nước ta đa số là vừa và nhỏ, điều kiện để bảo đảm an toàn cho sản xuất là một thách thức. Một số chỉ tiêu của Quốc hội đề ra đạt thấp như chỉ tiêu tăng trưởng, giải ngân đầu tư công. Bên cạnh đó, chiến lược vaccine của nước ta cũng gặp nhiều thử thách. Đây là những thách thức lớn đạt ra cho sự lãnh đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các ngành, các cấp trong trong 6 tháng còn lại của năm 2021, nhất là sự quyết tâm giữ và đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế theo kế hoạch. Bởi vậy, bên cạnh các giải pháp đã nêu trong báo cáo, cần có thêm các phương án cụ thể để xử lý kịp thời các tình huống xảy ra khi có biến động, bất ổn trong môi trường sản xuất, diễn biến phức tạp của dịch bệnh và nhiều rủi ro khác để hoàn thành các mục tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đã đề ra.

Về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021 – 2025, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé thống nhất với các chỉ tiêu trong kế hoạch đã đưa ra, thống nhất các nhóm giải pháp đã nêu trong quy hoạch. Tuy nhiên, trong điều kiện khó khăn, do ảnh hưởng của dịch bệnh, kinh tế nước ta đứng trước nhiều thử thách, nhưng có những lĩnh vực có thể biến nguy thành cơ, tạo điều kiện phát triển thích hợp với từng thời điểm, thời cuộc như lĩnh vực công nghệ thông tin. Do đó, Chính phủ cần có giải pháp ưu tiên phát triển và nâng cao năng lực công nghệ 4.0, tạo hạ tầng số để phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

Riêng với đồng bằng sông Cửu Long, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng có nêu, tập trung đầu tư cho đồng bằng sông Cửu Long, quan tâm đến hạ tầng giao thông, trong đó phải đạt 5.000km đường cao tốc. Tuy nhiên, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, một số đoạn đường quan trọng nhằm bảo đảm kết nối giao thương, bảo đảm an ninh quốc phòng của vùng, của khu vực lại chưa đưa vào kế hoạch. Đại biểu kiến nghị cần đưa các dự án này vào kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025. Nếu nguồn lực chưa đủ đầu để bảo đảm tư kịp thời cả tuyến trong giai đoạn này thì có thể đưa vào kế hoạch đầu tư đoạn từ Hà Tiên đến Rạch Giá để kết nối vào cao tốc Rạch Sỏi - Lộ Tẻ và từ đó kết nối với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam là TP. Hồ Chí Minh, tạo điều kiện cho các tỉnh khu vực phía Tây đồng bằng sông Cửu Long phát triển kinh tế - xã hội.

Khống chế dịch bệnh chậm một ngày, khó khăn sẽ theo cấp số nhân

Cho rằng việc tăng trưởng ấn tượng của nền kinh tế nước ta là rất ấn tượng, tuy nhiên theo ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Giang), 6 tháng cuối năm sẽ rất khó khăn. Do vậy, để có thể thực hiện được mục tiêu tăng trưởng của cả năm trước hết phải khống chế dịch bệnh càng nhanh càng tốt. Nấn ná, chậm 1 ngày là mất người, mất của và khó khăn sẽ theo cấp số nhân.

Cần kiên trì mục tiêu ổn định vĩ mô bởi đây là nền tảng để thực hiện các giải pháp thúc đẩy, bảo vệ thành quả nhất là tăng trưởng nhanh, bền vững. Đẩy mạnh tái cơ cấu toàn diện nền kinh tế, đồng thời hoàn thiện thể chế, đồng thời thực hiện tốt chính sách về môi trường, an sinh xã hội, nhất là sinh kế cho lao động tự do, công nhân, để không ai bị bỏ lại phía sau - cả trong dịch bệnh và sau dịch bệnh...

Tự chủ không thể hiểu là đếm số giáo viên để phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh

Về quyền tự chủ trong lĩnh vực giáo dục, ĐBQH Lê Quân (Cà Mau) cho rằng, các cơ sở dạy nghề trong quá trình triển khai còn gặp khá nhiều vướng mắc. Trong 6 tháng cuối năm cũng như trong 5 năm tới, Chính phủ cần quan tâm hơn đến vấn đề này bởi chỉ khi giải quyết được vấn đề tự chủ của các cơ sở đại học, giáo dục dạy nghề thì mới tăng nguồn nhân lực cho đất nước, đáp ứng nhu cầu phát triển. Đại biểu Tô Văn Tám cũng đề nghị điều chỉnh một số vấn đề sau:

Thứ nhất, chủ trương, tư duy của Chính phủ đã thay đổi, nhiều chính sách cũng đã thay đổi, không còn hiểu tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên ngân sách. Tuy vậy, trong quá trình triển khai còn rất lúng túng. Như việc chuyển từ chi thường xuyên sang chi hàng tháng nhưng việc đặt hàng vô cùng khó khăn. Hành lang pháp lý cho việc đặt hàng mới chủ yếu ở khu vực công. Do đó, thời gian qua có thực tế là rất nhiều cơ sở đại học, nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên. Ưu tiên cho phát triển giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách của nhà nước hàng năm phải tăng. Đại biểu kiến nghị Chính phủ trong thời gian tới cần thay đổi quan điểm chuyển chi thường xuyên ở các cơ sở tự chủ sang chi đầu tư. Có thể không chi lương nhưng chi đầu tư để giúp nâng cao chất lượng đào tạo và thu hút được người học.

Thứ hai, về chính sách và các quan điểm về học phí. Hiện nay mức học phí có thể nói là thấp, trong khi chúng ta thường có quan điểm quy định mức trần học phí, tức là mức học phí cao nhất. Mức trần này bình thường đáp ứng rất thấp so với vọng và yêu cầu của các cơ sở giáo dục. Do đó, cần có chính sách thật tốt để con em nghèo học giỏi hoặc các em học giỏi có thể tiếp cận được học bổng và bảo đảm quyền được học đại học.

Nhưng chúng ta cũng phải bảo đảm rằng học phí cũng là một rào cản kỹ thuật để tránh việc học sinh “lao” vào học đại học. Phải coi học phí là một nguồn đầu tư và theo thông lệ quốc tế, học phí bao giờ cũng bằng gần 2 năm tiền lương sau tốt nghiệp. Theo tôi, phải làm sao để các cơ sở giáo dục không nhất thiết phải tự chủ hoàn toàn mới được xác định học phí trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật. Phải thay đổi về tư duy quản lý nhà nước.

Tự chủ thì phải bảo đảm đầu ra và đánh giá được hiệu quả cũng như chất lượng từng cơ sở, của từng ngành nghề và vấn đề việc làm, chất lượng việc làm, đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tự chủ là để từng cơ sở phải có trách nhiệm giải trình về việc đóng góp như thế nào cho xã hội chứ không thể hiểu theo tư duy là đếm số giáo viên để phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh…

Rõ trách nhiệm người đứng đầu trong việc chậm giải ngân vốn đầu tư công

Đề cập đến tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, ĐBQH Nguyễn Thị Mai Phương (Gia Lai) nêu vấn đề: Trong nhiệm kỳ qua, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung nhiều luật. Đồng thời, với sự quyết tâm của Chính phủ, mặc dù chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nhưng tỷ lệ vốn đầu tư công năm 2020 đạt con số kỷ lục 98%. Tuy nhiên theo số liệu mới nhất, tỷ lệ này 6 tháng đầu năm nay chỉ đạt 29%. Vấn đề chậm trễ này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, tiến độ triển khai dự án mà còn ảnh hưởng đến áp lực nợ công. Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết để khắc phục vấn đề trên. Tuy vậy, điều quan trọng là phải siết chặt kỷ luật, quy định rõ trách nhiệm người đứng đầu và có chế tài xử lý nghiêm nếu để tiến độ triển khai các dự án có ảnh hưởng lớn đến kinh tế - xã hội, mang tính động lực bị chậm trễ.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ĐBQH Dương Văn Phước (Quảng Nam) đề nghị, Quốc hội không chỉ phân bổ mà còn giám sát chặt chẽ việc sử dụng hiệu quả nguồn lực này. Bên cạnh đó, nên tập trung cho hạ tầng giao thông, khoa học công nghệ vì đây mới là động lực cho tăng trưởng. Hiện nay, có ngành được bố trí hàng nghìn tỷ đồng đầu tư cho hệ thống trụ sở cấp huyện nhưng công năng thì không bao nhiêu. Nếu cân đối để đầu tư cho hạ tầng giao thông có thể sẽ hiệu quả hơn rất nhiều. Hay như việc đầu tư mua sắm trang thiết bị, phương tiện cũng tốt, nhưng sử dụng chưa hết công năng, công suất gây lãng phí...

Cân nhắc áp dụng cơ chế hậu kiểm với gói hỗ trợ Covid-19

Liên quan đến các gói hỗ trợ trong đại dịch Covid-19, ĐBQH Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) nêu vấn đề: Nếu như gói hỗ trợ trị giá 62 nghìn tỷ thực hiện chưa kịp thời và kết quả chưa như mong đợi, thì gói hỗ trợ trị giá 26 nghìn tỷ mới đây đã được xây dựng trên tinh thần các thủ tục hết sức thông thoáng. Thế nhưng cho dù khẩn trương là cần thiết nhưng nhất định phải đúng đối tượng, không phô trương, không hình thức.

Việc áp dụng cơ chế hậu kiểm đối với gói hỗ trợ cũng cần được tính đến vì hiện nay, đối với một số lĩnh vực như thuế, hải quan chúng ta áp dụng cơ chế hậu kiểm và trong trường hợp kê khai không đúng thì sẽ truy thu. Nhưng đối với gói cứu trợ lại hoàn toàn khác nên phải cân nhắc tính đột biến, vì khi kê khai tngười dân chỉ biết nộp hồ sơ. Việc xác nhận tính đúng đắn là trách nhiệm quản lý nhà nước của cơ quan công quyền trong thi hành công vụ. Mặt khác, chính sách hỗ trợ là thể hiện tính nhân văn, cùng người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Do vậy, việc hành xử phải hết sức nhân văn.

Dành thời gian sửa các quy định gây khó khăn cho hồi phục kinh tế

Trong 6 tháng đầu năm, số doanh nghiệp thành lập mới với tổng vốn đăng ký và số vốn đăng ký bình quân của doanh nghiệp đều giảm, số doanh nghiệp ngừng hoạt động laị tăng. ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp đã bào mòn sức khỏe của doanh nghiệp và cuộc sống của nhân dân, khiến triển vọng kinh tế nước ta năm 2021 trở nên kém lạc quan.

Hiện nay, động lực chính cho tăng trưởng kinh tế đến từ nguồn lực đầu tư công, còn vốn đầu tư nước ngoài và hoạt động xuất nhập khẩu đều đã bị ảnh hưởng đáng kể. Trong khi đó, dư địa của chính sách tài khóa để thực hiện các chương trình hỗ trợ đang hạ dần dần. Dù ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm vẫn đạt 781 nghìn tỷ đồng, chủ yếu cho đầu tư phát triển nhưng giải ngân lại quá chậm. Thu ngân sách nhà nước nhiều khả năng sẽ gặp khó khăn trong 6 tháng tới khi lần này dịch Covid-19 diễn biến rất phức tạp, đặc biệt ở một số địa phương trọng điểm kinh tế, các khu công nghiệp lớn...

Khó khăn, thách thức đang bủa vây dư địa của hai chính sách quan trọng là chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Trong khi chính sách cơ cấu chắc chắn sẽ gặp nhiều trở ngại để triển khai theo tiến độ dự kiến. Với chính sách tài khóa, hoạt động giải ngân vốn đầu tư công đang vấp phải hai khó khăn lớn là dịch bùng phát, nhiều dự án bao gồm các dự án gắn với yếu tố nước ngoài bị đình trệ, không có khối lượng nghiệm thu để làm thủ tục thanh toán. Giá cả nguyên vật liệu tăng cao đột biến so với thời điểm đấu thầu, ảnh hưởng việc huy động nguồn lực và tiến độ thi công của các nhà thầu và nghiệm thu thanh toán…

Như vậy, không phải hoàn toàn khó khăn mà phải lạc quan vào các biện pháp phòng chống dịch Covid-19. Cùng với đó là kế hoạch dài hơi về tài chính công, nợ công, đầu tư công với các mục tiêu tổng quát của cả 5 năm và kế hoạch phát triển kinh tế 5 năm vẫn xác định GDP bình quân khoảng 6,5 đến 7% và tăng trưởng năm nay vẫn đang phấn đấu ở mức trên 6 %.

Để đạt được mức tăng trưởng như vậy, một trong những giải pháp quan trọng là thường xuyên rà soát kịp thời, có biện pháp hiệu quả, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế để huy động mọi nguồn lực phục vụ phát triển đất nước.

Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào thì xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế vẫn là công việc vô cùng quan trọng của Quốc hội. Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, đối với bối cảnh đặc điểm hiện nay, ngay từ Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội có thể dành một tuần để sửa các quy định đang gây khó khăn cho công việc phục hồi kinh tế sau đại dịch, điều đó cần được chuẩn bị ngay từ bây giờ với sự vào cuộc của tất cả các ĐBQH chứ không phải chỉ riêng Chính phủ.

Xây dựng chính sách miễn giảm thuế phù hợp với tình hình dịch bệnh

ĐBQH Nguyễn Cao Sơn (Hòa Bình) cũng nhận định: 6 tháng đầu năm, với sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị và chung tay của doanh nghiệp, sự hợp tác của nhân dân dù bị tác động của dịch bệnh, nền kinh tế vẫn tăng trưởng ấn tượng. Kết quả trên đã để lại niềm tin vững chắc trong nhân dân nhất là trong lúc cuộc chiến với dịch bệnh Covid-19 căng thẳng như hiện tại.

6 tháng cuối năm, Chính phủ cần phát huy tính linh hoạt trong điều hành kinh tế  xã hội, chủ động các biện pháp phòng chống dịch hiệu quả, trong đó trọng tâm là hỗ trợ khu vực người lao động và người sử dụng lao động. Nhanh chóng tìm nguồn lực triển khai chiến lược vaccine, nhất là công tác nghiên cứu, sản xuất chủ động nguồn vaccine trong dài hạn. Phối hợp hỗ trợ các địa phương tiêu thụ nông sản trên nền tảng nền kinh tế số, tranh thủ chuyển đối số.

Bên cạnh đó Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan chức năng xây dựng chính sách đồng bộ miễn giảm thuế, đặc biệt là thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, gia hạn thời gian trả nợ thuế… Đặc biệt cần quan tâm chỉ đạo tháo gỡ khó khăn cho các dự án liên quan đến lĩnh vực giao thông, thủy lợi, các dự án nước sạch, các dự án mang tính liên kết vùng, trọng điểm, cấp bách… có sử dụng vốn đầu tư công. Đồng thời xem xét cơ chế chỉ định thầu đặc thù để tiết kiệm chi phí cho xã hội.

Chính phủ cần sớm xây dựng, hoàn thiện luật về quản lý phát triển đô thị

ĐBQH Trần Văn Khải (Hà Nam) cho rằng, các đô thị và kinh tế đô thị nước ta đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc phát triển, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước cũng như của vùng và của tỉnh. Vai trò đó đã và đang được xác định rõ trong chính sách phát triển. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII cũng đã xác định mục tiêu đô thị hóa 45%, đồng thời đặt ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp về phát triển đô thị. Các nội dung trên đang được thể chế bằng nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 sẽ được xem xét thông qua tại kỳ họp này.

Về thực trạng đô thị hóa và kinh tế đô thị nước ta hiện nay, các báo cáo của Chính phủ và cơ quan thẩm tra của Quốc hội đã phác thảo ra một bức tranh sinh động, nhiều điểm sáng về phát triển đô thị trong thời gian qua và trong những năm tới. Một số kết quả ghi nhận đó là hệ thống phát triển đô thị nhanh về số lượng, mở rộng về quy mô, nâng tầm chất lượng theo hướng đồng bộ, xanh, thân thiện với môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu ổn.

Năm 1999 nước ta chỉ có 629 đô thị, đến cuối 2018 đã có 819 đô thị. Đến cuối 2019 có tới 835 đô thị. Theo định hướng phát triển đô thị, đến năm 2025 cả nước ta sẽ có khoảng 1.000 đô thị, mức độ đô thị hóa chiếm khoảng 45%. 

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được vẫn còn không ít các tồn tại cần giải quyết, đó là sự phát triển không đồng bộ giữa mở rộng không gian đô thị và chất lượng đô thị. Chất lượng quy hoạch có lúc, có nơi còn thấp, chưa kiểm soát được quá trình biến động dân số tại các đô thị lớn, số lượng các đô thị nhỏ còn nhiều. Năng lực hệ thống hạ tầng đô thị, nhất là về giao thông, thoát nước, xử lý nước thải, rác thải chưa theo kịp được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và tốc độ gia tăng dân số đô thị. Thiếu kết cấu đường giao thông đồng bộ, kết nối đô thị với nông thôn, giữa trung tâm và các khu vực ven đô thị với các khu công nghiệp.

Nghiên cứu quá trình đô thị hóa của nước ta trong năm qua cho thấy, hàng triệu công nhân lao động ngoại tỉnh làm việc tại các khu công nghiệp tập trung trên cả nước chưa được hưởng lợi từ quá trình đô thị hóa, đời sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Hầu hết các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung đều thiếu hoặc không có khu nhà ở, nhà trẻ, siêu thị, y tế, công trình văn hóa, thể thao phục vụ nhu cầu tối thiểu của người lao động. Dự báo trong những năm tới, điều kiện môi trường làm việc của công nhân lao động sẽ có những thay đổi quan trọng. Đặc biệt trong điều kiện dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp hơn dự báo và có khả năng kéo dài, khả năng dứt chuỗi sản xuất tại các khu công nghiệp là khó tránh khỏi trong bối cảnh các doanh nghiệp sản xuất phải thực hiện 3 tại chỗ để chung tay cùng Chính phủ thực hiện mục tiêu kép, vừa sản xuất vừa chống dịch.

Mặt khác, sự đình trệ trong cải thiện môi trường sống với hệ quả là công nhân thường xuyên bỏ việc, có thể ảnh hưởng tới môi trường làm việc và quá trình đào tạo lao động lành nghề và giảm sức cạnh tranh của Việt Nam với các quốc gia xung quanh trong vai trò là một thị trường đầu tư trực tiếp nước ngoài đang có nhiều lợi thế.

Bởi vậy, để thúc đẩy phát triển đô thị, thực hiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025, cần thống nhất nhất quán về nhận thức, quan điểm là phải tận dụng, phát huy tác dụng, tác động tích cực của đô thị hóa để đẩy mạnh hiện đại hóa đất nước. Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan hữu quan sớm xây dựng, hoàn thiện luật về quản lý phát triển đô thị.

Chủ động, linh hoạt trong đối phó với dịch bệnh

“Như cha ông ta thường nói “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, có thể nói dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chung tay của Quốc hội và sự nỗ lực của toàn dân, Chính phủ đã khá chủ động linh hoạt, uyển chuyển trong việc đối phó với dịch Covid-19 để vừa bảo đảm thực hiện mục tiêu chống dịch, vừa duy trì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.”- ĐBQH Vũ Tiến Lộc (Hà Nội) nhấn mạnh.

Cho dù về tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm ở mức 5,64% là chưa đạt như kỳ vọng, nhưng so với quốc tế và khu vực thì đây là tỷ lệ cao. Thực trạng kinh tế ở thời điểm này, đầu quý III xấu hơn nhiều, đây là điều chúng ta cần tính toán cẩn trọng trong kế hoạch phát triển trong những tháng cuối năm.

Hiện nay nếu chỉ căn cứ vào con số của 6 tháng đầu năm có thể thấy sự phân hoá lớn trong sự phát triển của các khu vực trong nền kinh tế. Trong khi kinh tế đối ngoại phục hồi mạnh mẽ với tổng kim ngạch xuất khẩu cao đạt hơn 30% so với năm ngoái thì khu vực kinh tế trong nước rơi vào tình trạng trầm lắng do sức mua rất yếu. Tổng mức bán lẻ, dịch vụ tiêu dùng 6 tháng đầu năm gần như giậm chân tại chỗ so với cùng kỳ hai năm trước, tốc độ tăng trưởng khu vực dịch vụ tương đương tốc độ tăng trưởng của lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp. Xưa nay lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp luôn có tốc độ tăng trưởng thấp nhất, dịch vụ luôn có tốc độ tăng trưởng cao nhất. Tuy nhiên, 6 tháng đầu nay tốc độ hai khu vực này tương đương, tốc độ tăng trưởng của khu vực dịch vụ cũng kém xa khu vực xây dựng, công nghiệp. Đây là tín hiệu rất đáng lo ngại. Chúng ta vẫn kỳ vọng vào sự tăng trưởng của dịch vụ - “ngôi sao hy vọng” của nền kinh tế Việt Nam.

Sự tương phản này đều do những ảnh hưởng của dịch Covid-19. Các biện pháp giãn cách xã hội đang được tăng cường khiến các doanh nghiệp đang rất khó khăn, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp trong khu vực dịch vụ. Trong khu vực dịch vụ, ngoài các doanh nghiệp tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, các doanh nghiệp dịch vụ khác đang là các “tử huyệt” của nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch, hàng không, nhà hàng, khách sạn, vận tải đang “chết dần, chết mòn” và có khả năng nhiều doanh nghiệp trong khu vực này không vực dậy được sau đại dịch nếu không có các biện pháp hỗ trợ thiết thực, mạnh mẽ. Thời gian qua dù đã có các biện pháp hỗ trợ nhưng thực sự chưa đi vào thực tế bao nhiêu.

ĐBQH Vũ Tiến Lộc đồng ý với các chủ trương lớn của Chính phủ đã và đang thực hiện. Trước hết, phải đẩy mạnh tiêm vaccine, đặc biệt là các khu vực động lực tăng trưởng của nền kinh tế để có thể vừa bảo vệ được sinh mạng cho nhân dân vừa duy trì sản xuất, kinh doanh và tránh làm đứt gãy nguồn cung. Đây là các giải pháp rất căn cơ.

Thứ hai là chuẩn bị điều kiện và lộ trình để mở cửa lại nền kinh tế tương ứng với tỷ lệ tiêm trủng vaccine của người dân. Đây cũng là giải pháp rất căn cơ.

Thứ ba là giải pháp của Chính phủ về giải ngân vốn đầu tư công trong năm nay và cắt giảm, thu hồi vốn đối với các bộ, ngành, địa phương làm chưa tốt để bổ sung cho các cơ quan Trung ương và địa phương có tốc độ giải ngân tốt. Đó là chủ trương rất đúng đắn.

Trong bối cảnh chính sách tiền tệ không còn nhiều dư địa, tôi đánh giá rất cao Ngân hàng Nhà nước đã thống nhất, đồng thuận với các ngân hàng thương mại trong việc giảm lãi suất. Điều này được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao. Gói hỗ trợ 26.000 tỷ của Chính phủ ban hành cũng được đánh giá rất cao, khi đã cắt giảm được các thủ tục hành chính và có khả năng đẩy nhanh tốc độ giải ngân.

Trong lĩnh vực dịch vụ thì trợ giúp là một việc, hỗ trợ về tài chính là một việc nhưng căn cơ là áp dụng hộ chiếu vaccine càng sớm càng tốt. Hộ chiếu vaccine, không chỉ hiểu như hộ chiếu vaccine cho du khách quốc tế đến Việt Nam mà đó là hộ chiếu vaccine cho toàn dân Việt Nam. Khi chúng ta có được tỷ lệ dân cư tiêm đủ hai mũi vaccine sẽ là động lực cho nền kinh tế phục hồi.

Về các biện pháp cải cách thể chế, việc Chính phủ rà soát những bất hợp lý, chồng chéo để kiến nghị với Quốc hội sửa đổi là cần thiết. Chính phủ thành lập các tổ công tác đặc biệt để có thể thúc đẩy, hỗ trợ triển khai các dự án cũng rất kịp thời. Chúng tôi đề nghị không chỉ các dự án công, dự án FDI mà các dự án tư nhân hiện nay đang gặp trở ngại về thủ tục nên phải hỗ trợ đẩy nhanh giải quyết các thủ tục, sớm các dự án vào sản xuất kinh doanh. Đây là những giải pháp rất quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

5k và tiêm vaccine là hai việc cần thực hiện đồng thời, thường xuyên và liên tục

Nhấn mạnh thêm những khó khăn mà nền kinh tế đang phải đối mặt, theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cho rằng, dù mục tiêu chống dịch và hoạt động sản xuất, phát triển kinh tế đều rất quan trọng nhưng mục tiêu chống dịch phải luôn được ưu tiên làm trước, làm quyết liệt, vì chỉ cần trùng xuống hai, ba ngày là dịch sẽ quá tầm kiểm soát. Và vì chống dịch tốt mới bảo đảm an toàn tính mạng cho nhân dân và vì có chống dịch ổn mới phát triển được kinh tế.

Về mặt nhận thức, dịch Covid-19 không thể nhanh chóng đẩy lùi và còn rất gian nan, vất vả, tốn kém. Nhưng dù ở kịch bản nào cũng cần tập trung chống dịch, khó khăn mấy cũng phải chống dịch vì tính mạng nhân dân là trước hết và trên hết. Bên cạnh đó, phải quyết liệt, kiên định thực hiện mục tiêu kép. Trong chống dịch, sự linh hoạt là rất quan trọng. Nếu cách ly tại nhà thì phải thực hiện cho thật đúng và thật tốt các quy định về cách ly như quy định về tiếp xúc, khám, xét nghiệm phải có đội ngũ y tế, dân phòng, công an phối hợp để gia đình triển khai nghiêm các quy định cách ly tại nhà. Cần áp dụng mạnh mẽ việc khám chữa bệnh từ xa và phát triển kinh tế trong mùa dịch, đồng thời kiên định với biện pháp 5k trong thời gian dài. 5k và tiêm vaccine là hai việc cần thực hiện đồng thời, thường xuyên và liên tục, việc này không thay được việc kia mà phối hợp với việc kia chống và phòng, chống Covid-19 trước mắt và lâu dài.

Bộ trưởng Bộ LĐ, TB và XH Đào Ngọc Dung: Các chính sách xã hội, an sinh xã hội được triển khai tương đối đồng bộ, hiệu quả

Phát biểu làm rõ thêm một số vấn đề, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, với sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, thời gian qua, các chính sách xã hội, an sinh xã hội được triển khai tương đối đồng bộ và hiệu quả, đời sống nhân dân, an sinh xã hội được bảo đảm.

Tuy nhiên, trong những tháng đầu năm 2021, nhất là đợt dịch bệnh Covid-19 lần thứ tư bùng phát từ 27.4 đến nay với diễn biến phức tạp, số ca nhiễm tăng mạnh đã tạo áp lực lớn lên sự phát triển kinh tế và đời sống xã hội. Tỷ lệ thất nghiệp là 2,52%, khu vực dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề. Một số ngành đã suy giảm năm 2020 nay suy giảm sâu hơn như lữ hành giảm 54,8%, doanh nghiệp dịch vụ lưu trú giảm tiếp 2,7%, khu vực vận tải giảm 0,7%, 70 nghìn doanh nghiệp rút khỏi thị trường.

Đặc biệt dịch bệnh đã tấn công vào “thành trì” quan trọng là khu công nghiệp, khu chế xuất, nơi có đóng góp nhiều cho kinh tế, đóng góp nhiều vào thu ngân sách và sử dụng lực lượng lớn lao động.

Tuy nhiên, thực hiện mục tiêu kép với phương châm đề cao tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo của các địa phương với mục tiêu hàng đầu chăm lo, bảo vệ tính mạng của người dân, duy trì ổn định các hoạt động sản xuất kinh doanh, không để đứt gãy sản xuất, các cơ sở công nghiệp đã chấp nhận hy sinh một phần tăng trưởng kinh tế, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, khu chế xuất đã và đang vượt qua khó khăn, thực hiện 3 tại chỗ (sản xuất tại chỗ, ăn ở tại chỗ, cách ly tại chỗ) để bảo đảm sản xuất và kinh doanh cũng như an toàn tính mạng.

Đảng và Nhà nước cũng đã ban hành rất nhiều chính sách nhằm hỗ trợ cho người lao động, doanh nghiệp, người sử dụng lao động như giảm giá điện nước, gia hạn thời gian nộp thế giá trị gia tăng, giảm một khoản phí và lệ phí phí, hỗ trợ khẩn cấp người dân, người lao động và người sử dụng lao động.

Đến nay, theo báo cáo và giám sát của Ủy ban Kinh tế, đã hỗ trợ 168,8 nghìn tỷ đồng cho các lực lượng trên. Riêng Nghị quyết 42 (gói 62 nghìn tỷ đồng năm 2020) đã được triển khai trong thời gian rất gấp, chưa có tiền lệ. Tính chung, các chính sách đã hỗ trợ xấp xỉ 39 nghìn tỷ đồng cho 14,4 triệu người thụ hưởng. Riêng tiền mặt là 13 nghìn tỷ đồng và hiện Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng kết, đề xuất chủ trương, chính sách tiếp theo.

Riêng đợt dịch lần thứ 4, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đồng thời phối hợp với Đảng đoàn Quốc hội kịp thời ban hành Nghị quyết 68 và Quyết định 23 của Thủ tướng Chính phủ về một số chính sách hỗ trợ người lao động và sử dụng lao động… Tổng quát cho thấy, các chính sách ban hành thời gian qua, nhất là gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ đồng đang được triển khai đúng hướng, thiết thực, đúng đối tượng. Đối tượng thụ hưởng dễ dàng tiếp cận chính sách hơn.

Thời gian tới, Chính phủ đã và đang chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm tổng kết chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng để bổ sung chính sách mới cho kịp thời. Tiếp đó với phương châm càng khó khăn càng phải quan tâm tới an sinh phúc lợi, chính sách xã hội, không hy sinh tiến bộ xã hội để đổi lấy tăng trưởng đơn thuần. Thực hiện chính sách người có công với cách mạng, nhất là chính sách trợ cấp, phụ cấp Chính phủ mới ban hành. Triển khai Quyết định của Chủ tịch Nước tổ chức trao quà tới 1,5 triệu người có công nhân ngày 27.7, huy động nguồn lực xã hội cho người có công với cách mang. Hoàn thiện và triển khai chính sách giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững…