Điểm sáng của PPP
Dự án hầm đường bộ qua đèo Cả là dự án được thực hiện theo hình thức BOT rất thành công từ khi chưa có Luật PPP. Dự án này đã chứng minh được 3 ưu điểm vượt trội so với các dự án đầu tư công trước đó là: Rút ngắn tiến độ, đảm bảo chất lượng và tiết giảm tổng mức đầu tư.
Sau mốc 2021, Tập đoàn Đèo Cả đã trúng thầu nhà đầu tư dự án Cam Lâm – Vĩnh Hảo. Mặc dù là dự án có thời gian đàm phán hợp đồng BOT kéo dài nhất trong 3 dự án cao tốc Bắc - Nam đầu tư theo phương thức PPP, Cam Lâm - Vĩnh Hảo lại được coi là “điểm sáng” khi thu xếp xong nguồn vốn với việc tiết giảm 1.000 tỷ đồng phần vốn Nhà nước bằng công thức huy động vốn 3P. Trong đó, P1 là vốn nhà nước, P2 là vốn chủ sở hữu và P3 là vốn huy động bao gồm vốn tín dụng và hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC).
Cùng thời điểm đó, hai dự án còn lại là Diễn Châu - Bãi Vọt và Nha Trang - Cam Lâm vẫn chưa gỡ được nút thắt về vốn và có nguy cơ phải hủy hợp đồng BOT vì quá thời hạn ký hợp đồng tín dụng.
"Sáng tạo" từ PPP++
Tại dự án Đồng Đăng - Trà Lĩnh, việc huy động vốn bằng mô hình PPP++ rất sáng tạo.
Nghị quyết Quốc hội điều chỉnh tăng tỷ lệ vốn ngân sách nhà nước 70% đối với dự án này đã xác tín việc Tập đoàn Đèo Cả kiên định đeo đuổi tìm cách tháo gỡ các khó khăn do cơ chế chính sách bất cập, sự thiếu mặn mà của ngân hàng và một số doanh nghiệp đi cùng. Đèo Cả giải quyết thành công việc huy động vốn là khâu then chốt quan trọng nhất để Dự án Đồng Đăng - Trà Lĩnh triển khai được.
Mô hình PPP++ là giải pháp Tập đoàn Đèo Cả đưa ra để huy động nguồn vốn cho dự án từ vốn ngân sách nhà nước, vốn chủ sở hữu và vốn huy động. Thông qua việc đa dạng hoá nguồn vốn huy động để tăng hiệu quả huy động, giảm thiểu rủi ro trong suốt quá trình thực hiện dự án.
P1++ là phần vốn NSNN đóng góp bao gồm vốn NSTW và vốn NSĐP với tỷ lệ vốn Nhà nước góp trên 50%
P2++ là vốn chủ sở hữu đến từ các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp Nhà nước.
P3++ vốn huy động từ tín dụng, cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng BBC, nguồn vốn nước ngoài…
Bên cạnh đó, các nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm tham gia đồng thời với vai trò nhà đầu tư thứ cấp, cùng triển khai thi công dự án theo mô hình tổng thầu thiết kế - thi công (EC), hoặc thiết kế - cung cấp thiết bị - thi công (EPC). Phương thức này sẽ góp phần tối ưu hiệu quả đầu tư bởi lợi nhuận từ nhà thầu thi công được góp trở lại vào vốn đầu tư dự án. Lợi ích và trách nhiệm của nhà thầu gắn liền với lợi ích và trách nhiệm của nhà đầu tư, gắn liền với hiệu quả thực hiện, vận hành dự án.
Để huy động các doanh nghiệp khác cùng tham gia đầu tư vào dự án, Đèo Cả phân cấp nhà đầu tư kèm theo các quyền lợi và nghĩa vụ khác nhau. Nhà đầu tư“kiên định” tham gia ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư dự án, được trực tiếp tham gia đầu tư vào dự án và được hưởng các quyền lợi của nhà đầu tư theo quy định, được ưu tiên lựa chọn phạm vi thi công, đăng ký khối lượng thi công phù hợp với phạm vi tham gia và năng lực.
Nhà đầu tư “bắc cầu” tham gia từ giai đoạn thực hiện dự án, được ủy thác đầu tư thông qua hợp đồng BCC với Tập đoàn Đèo Cả, hưởng các quyền lợi theo thỏa thuận, nhận khối lượng tương ứng với tỷ lệ tham gia đầu tư vào dự án nhưng có giới hạn.
Nhà đầu tư “tiềm năng” tham gia từ giai đoạn thực hiện dự án, được xem xét tham gia đầu tư vào các dự án trong tương lai, được giao khối lượng thi công phù hợp với năng lực nhưng giới hạn đầu tư nhỏ hơn nhóm nhà đầu tư “bắc cầu”.
Tại lễ khởi công dự án Đồng Đăng – Trà Lĩnh, Thủ tướng Phạm Minh Chính biểu dương Tập đoàn Đèo Cả đã kiên trì với tinh thần tiến công vượt lên những khó khăn về kỹ thuật, pháp lý, nguồn vốn, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc khi tham gia vào dự án. Thủ tướng đánh giá cao Đèo Cả sáng tạo áp dụng mô hình PPP++ được đúc kết từ kinh nghiệm nhiều năm đầu tư, thi công các dự án giao thông trọng điểm tại Việt Nam của doanh nghiệp này.
Doanh nghiệp mang sứ mệnh “mở đường”
Không thể “đóng băng” hoạt động đầu tư, ngồi chờ đến khi một cơ chế hoàn thiện rồi mới chuyển động, Đèo Cả đã chủ động hội kết một cộng đồng doanh nghiệp đồng hành ngày càng lớn mạnh với tinh thần “muốn đi xa phải đi cùng nhau”. Nhiều doanh nghiệp đã mạnh hơn sau khi đồng hành mô hình huy động vốn của Đèo Cả.
Đơn cử như Công ty Đồng Thuận Hà, vừa nhà đầu tư đồng thời là nhà thầu trong liên danh thực hiện dự án Cam Lâm - Vĩnh Hảo cho biết, Đèo Cả có sự quyết tâm, cách tổ chức quản trị hiệu quả và luôn sẵn sàng chia sẻ khó khăn, chấp nhận rủi ro cho mình, tạo điều kiện để các nhà đầu tư, nhà thầu khác được đồng hành. Tại hội nghị nhà thầu chuẩn bị cho công tác đấu thầu dự án Hữu Nghị - Chi Lăng, đại diện Đồng Thuận Hà cho biết họ sẵn sàng cùng Đèo Cả thực hiện dự án nói trên.
Đánh giá việc huy động từ ngân hàng, ông Đinh Tiến Đức - Giám đốc Ngân hàng TMCP Tiên Phong - CN Thăng Long (TP Bank), cho biết Tập đoàn Đèo Cả là đối tác chiến lược tin cậy của TP Bank. Ngân hàng này đã cấp cho Tập đoàn Đèo Cả hạn mức khoảng 5.000 tỷ đồng. Đối với dự án Hữu Nghị - Chi Lăng, TP Bank đã thẩm định và trình cấp hạn mức tín dụng 2.500 tỷ đồng để Tập đoàn Đèo Cả thực hiện đầu thấu đầu tư dự án.
Ông Đức cho biết, việc cấp hạn mức như trên đến từ nhìn nhận thực tiễn cách triển khai các dự án đầu tư PPP của Tập đoàn Đèo Cả, ngay cả những dự án có vướng mắc hình sự trước đó, dịch bệnh Covid hay các nhà thầu yếu kém đều được xử lý mạch lạc và nhân văn. Kết quả đã được minh chứng thông qua các sản phẩm cụ thể là cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, Trung Lương - Mỹ Thuận…
Trong rất nhiều khó khăn, PPP vẫn được sáng tạo và cần thêm cơ chế khuyến khích từ phía Nhà nước để huy động nguồn lực xã hội mở ra cơ hội xây dựng những cung đường mới, sau Đồng Đăng - Trà Lĩnh sẽ là Hữu Nghị - Chi Lăng, Tân Phú - Bảo Lộc… và nhiều tuyến cao tốc khác nữa.
