Khi viên chức nhà nước chỉ được nghỉ mỗi tuần một ngày, gã thường ước ao: giá được nghỉ hai ngày. Thế rồi, cầu được ước thấy. Nhưng, quái lạ, không có thì khao khát, lúc có rồi, nghỉ mới hết ngày thứ bảy trong người đã thấy thỏa, quá thỏa. Số khổ ưa nặng, sang sáng chủ nhật, xương cốt cùng lục phủ ngũ tạng đã bắt đầu thấy oải. Muốn hoạt động một chút cho có khí thế thì lại không có môi trường tác hoạt. Tại sao? Vì gã là một viên chức có nết. Vì có nết nên gã không có nhà vườn “quanh co ngõ trúc khách vắng teo” mà cuốc xới, tu thân, dưỡng tính và, biết đâu đấy, làm thơ... cũng là phải, là thuận lẽ trời lẽ đời. Mà, hai cái lẽ lớn lao ấy, không hiểu sao dân gian lại dùng cùng một vần ời; cái vần được chiết xuất chẳng mấy công phu bằng cách chặt phắt trạng từ ời ời đậm chất Cuội ngồi gốc cây đa ra làm đôi. Để diễn đạt nội cảm? Để tạo nhân đồng thanh, gây quả tương khí, mang lại khoái cảm chân thực cho hệ thu thanh sinh học?
 Minh họa của Thúy Hằng |
Chậc! Thì dắt xe ra khỏi nhà, vi vu vô vi, thay đổi không khí một chút cũng tốt chứ sao. Thế là, thoắng cái, gã đã nghễu nghện trên chiếc Honda Phúc Yên tranh thủ ăn dè hà tiện sắm trước nhu cầu từ mồng thất tháng bát chín năm về trước, tuyệt đối chẳng phải để hưởng ứng khẩu hiệu người Việt dùng hàng Việt. Vì theo ý gã, đấy chưa phải là hàng Việt, cũng không hẳn là hàng ngoại và đang gây khó khăn cho các chuyên gia liên ngành thương nghiệp thuế vụ trong việc lập biểu phân loại hạng mục hàng hóa nước nhà. Hơn nữa, tuy là cân nhắc đầy tính cá nhân, điều này mới là cốt lõi: gã sợ nếu cứ lần lữa chưa mua, tỷ lệ nội địa cấu thành sản phẩm nó tăng lên thì hố. Nhưng, dù đã được học kỹ toán giải tích, nhuần nhuyễn toán xác suất thống kê, thuộc lòng môn chính trị kinh tế học... và dù có thực tiễn khách quan đến mấy, mưu sự của gã cũng vẫn chỉ là mưu sự của người đời, chẳng bao giờ lại được với giời.
*
Thả hồn lướt xe dưới trời xanh mây trắng, nắng vàng gió sớm, cây lá hiền hòa; giữa dòng người như nước, áo sống khoe sắc, mỹ phẩm đua hương... gã chợt thấy thương cảm cho những ai tin đời là bể khổ và, cùng lúc, trong lòng không sao nén được một cảm xúc cao khiết, một phơi phới cuộc đời, một ngời ngời vui sống. Bất giác, cổ gã khẽ rướn lên, rộn ràng ư ử trong họng một giai điệu dạt dào tình lãng mạn giao thông: Chào cuộc sống mới giục chân gái trai vững vàng. Nhịp đời cuộn nhanh nhanh như vượt trước bao thời gian... Rồi, bỗng giật thót mình, tái mặt, gã thầm bập bập: không vượt, không vượt. Vượt gì chứ vượt thời gian thì chẳng phải là tự rút ngắn khoảng cách tới cõi Công viên Vĩnh Hằng đó sao? Vẫn biết nơi ấy rất mỹ thuật nhân văn, rất môi trường trong lành, nhưng... xin hẵng cứ từ từ, muộn cũng được, muộn cũng không sao, không sao... không vượt, không chống lại giời, không vượt!
Càng gần ngã tư Giang Văn Minh - Ngọc Khánh, mật độ ôtô xe máy càng tăng lên, gã phải đi chậm lại, nhưng cổ họng vẫn chưa thôi ư ử rộn ràng. Bỗng nhiên, từ bên phải, một chiếc Spacy đỏ rực rồ ga nhoi lên, kiêu hãnh, biêng biêng tạt qua đầu xe gã, giành đường chạy chéo sang làn cho ôtô phía kề dải phân cách, khiến gã phải phanh gấp và lập tức nhận được cú thúc đít dây chuyền từ phía sau. Ngoại trừ mấy câu làu nhàu, không thấy gắt gỏng, chẳng có quát mắng, không có chỉ trích về đạo đức giao thông đường bộ. Hú hồn, gã thầm cảm ơn đời và tức tốc về số, tăng ga đuổi theo cái Spacy đỏ rực vẫn đang biêng biêng kiêu hãnh kia. “Này cháu, nên đi cho đúng luật. Cháu làm ta suýt ngã đấy”. Khuôn mặt con gái đôi tám trắng hồng liền quay sang phía gã, cặp mắt hình đầu đạn súng thể thao bên dưới cặp lông mày lưỡi mác trong hộp kính bảo tàng sẽ cau lại, tỏa ánh sắc sước, phảng phất phong vị văn hóa và chất lượng thụ hưởng từ nền giáo dục tổng hòa đương đại: “Đường đông thì phải chen chứ!” Câu nói quả có hơi gắt, hơi kiên định tiên đề, song lại gợi một điều bấy lâu nay vẫn còn lờ mờ, chưa định trong nhận thức của gã: dường như thời đại nào cũng có lý tưởng của nó. Lý tưởng dẫn lối cho ý tưởng, ý tưởng vạch đường cho hành vi, hành vi làm nên đẳng cấp, đẳng cấp phản ảnh thời đại. Thời đại sinh ra lý tưởng. Lý tưởng lại đẻ ra thời đại. Vừa là cha vừa là con, mối quan hệ có vẻ đồng lần tay đôi khép kín?
Câu nói vô cùng giản dị của cô bé mơn mởn xì tin khiến toàn bộ hệ thần kinh điều hành của gã bị đơ mất mấy giây, đủ thời gian để cô bé bỏ lại phía sau một anh già quá đát tội nghiệp, có tư duy đã bị vôi hóa và tan biến trong dòng người, dòng xe cộ đẹp như xinê phóng sự thành tựu. Còn gã, sau khi quả tim năm mươi năm chưa một lần bảo dưỡng được mặt giời chân lý trực tuyến rọi vào, niềm vui cuộc sống mới bỗng hao hẫng và, không hiểu thế nào, miệng cứ lẩm nhẩm như một kẻ trường kỳ đạo hạnh hốt nhiên đốn ngộ: ừ, đúng quá, đường đông thì phải chen, đường đông thì phải chen... Phi đua chen bất thành đời, không đua chen lấy đâu ra đời mà vươn lên. Bác biết rồi, bác biết rồi... yếu thì hạn chế ra gió, yếu quá thì chớ ra gió... Nhưng mà, cái nhà ông Khổng Tử, người đại Hoa Hạ ấy, sao lại bảo: buổi sáng ngộ đạo thì buổi chiều có thể chết được rồi? - Lạ! - Đắc đạo là để hành đạo chứ, sao lại lãng phí thế? Không! Chưa chết, chưa chết, quyết chưa chết!
*
Đầu óc châng lâng đạt đạo, không biết sau bao lâu, chẳng hiểu thế nào, gã nhận ra mình đã đang đi trên đường Đội Cấn. Con đường này từ xưa vẫn chật, nay mật độ xe thường cao, không thể đi theo lối phơi phới được. Gã chép miệng, tự vỗ về: chậc, thế lại hóa an toàn. Nhưng, sao thế này, tốc độ càng lúc càng chậm. Phía trước gã là một chiếc Vonga đen đang dào dạt ủn khói ra đằng đít, ọc ạch tiều tụy đáo để như ả gái già khăng khăng cưỡng lại luật giời bằng dòng chữ kẻ theo lối viết thảo trên bađờsốc phía sau: “Hà Nội không thể vội!” Dễ ghét. Vốn có chút kiến thức về nhiên liệu động cơ đốt trong, gã sợ phải ngửi cái thứ khói ấy nên cố tình đi chậm lại, giữ một khoảng cách hợp lý với cái đít đang nồng nhiệt những khói CO2 và CO ấy. Chẳng phải chờ lâu, tức thì, một cậu trai tóc vàng gốc Việt đã lách lên, lấy thân mình lấp ngay vào cái chỗ trống giữa gã với ả Vonga ấy, trông chẳng khác Tôn Hành Giả mắt lửa con ngươi vàng đứng giữa màn sương độc truy tróc yêu quái - tội phạm nhà Phật. Trước đấy, gã đã há miệng, chực can ngăn, nhưng rồi ngậm lại ngay. Gã sợ. Gã không muốn bị cậu trai ấy mắng cho. Bằng này tuổi đầu, xấu hổ lắm.
Bây giờ thì tốc độ của dòng người xe đã đạt đến trị số trước đề pa. Trong làn khói nhẹ thơm tho mùi công nghiệp, tiếng còi xe thi nhau chí choét, ran lên một thôi như ếch nhái phải mưa rào đầu mùa rồi im hẳn. Một cách có kỹ năng, các hệ thần kinh điều hành đặt bên dưới những chiếc mũ bảo hiểm chất lượng cao đều đã nhất loạt chủ động chuyển về chế độ chờ stand by. Rướn người ngóc cổ nhìn lên phía trên, gã thấy cả một dòng xe kín đặc đang đông cứng lại. Mười phút sau, tình hình vẫn chưa có gì cải thiện. Thở dài đánh sượt. Nhìn xung quanh, nhận ra, lác đác, cũng có những cái thở giống mình, còn lại là những khuôn mặt hoàn toàn thản nhiên. Chờ. Ngóng. Nghển. Trông trước, trông sau, trông cả phường Đội Cấn. Thấy nhiều người từ cảm trạng thản nhiên đã chuyển sang mức kiên nhẫn. Thời gian vẫn trôi. Dường như sự kiên nhẫn đã mấp mé ngưỡng cho phép. Mấy cha tứ tuần, mấy mẹ trẻ bắt đầu làu bàu, hì hụi lách xe sang phần đường dành cho làn xe bên trái, nóng nảy phóng vút lên phía trước. Trong số đó, gã nhận thấy có những nét mặt ngượng ngịu, cũng có những nét mặt rắn câng đáo để, không giấu vẻ thách thức: ừâ, bố/mẹ mày thiếu văn hóa đấy! - Còn những kẻ đang thản nhiên, dường như được kích thích, bắt đầu ngọ nguậy bồn chồn, xem ra chỉ muốn bỏ phắt giai đoạn quá độ kiên nhẫn; lưỡng lự ngại ngùng một chút lấy lệ cho phải phép con người văn minh, rồi chặc lưỡi, phóng xe à lên phía trước, cũng vẫn trên phần đường dành cho làn xe ngược chiều.
Phía sau đám tắc lại thêm nhiều người mới dồn đến. Một bộ phận nhỏ trong số ấy tức thời xuất ý linh hoạt mềm dẻo, không dừng đúng phần đường của mình, cam chịu đọng lại đằng đuôi của đám xe đang tắc tị mà ào ạt phóng lên, vẫn ngay trên phần đường bên trái, hướng về phía khởi thủy của đám tắc đường. Lại thấy có nhiều người vọt xe lên vỉa hè, vừa lách ràn rạt vừa bóp còi lảnh lói, khiến đám liền bà con gái, liền ông con giai, mấy gánh dịch vụ hàng rong bún cua bánh rán... cùng các cụ già đang tản bộ trên hè phải khiếp hãi né tránh và bật ra những câu phàn nàn, những tiếng chửi thô tục và không thô tục. Tất nhiên, gã nghĩ, nếu đứng trên lập trường rằng nhất định phải mặc áo giấy khi gặp ma quỷ thì, tuyệt đối, trong tình cảnh này, chẳng có câu chửi nào có tên là tục. Ôi tự do, tự do, thứ tự do không được định nghĩa, có biên độ đàn hồi hàng triệu đơn vị và chưa bao giờ có mặt trong danh mục văn hóa phi vật thể của nền văn hiến Đại Việt.
Những khuôn mặt dưới lòng đường vẫn không tỏ thái độ gì, vẫn thản nhiên, vẫn vô tư hỷ xả như những kẻ đang xếp hàng để vào cõi Niết Bàn. Một chàng trai bên cạnh, trông trang phục sơ sài và cách ăn nói đoán là mới du học ở châu Âu về, quay sang gã, từ tốn nhận xét: “Bác ơi... nếu ai cũng tràn cả sang nửa đường bên kia, những người ở chiều bên ấy lấy đâu ra lối thoát mà giải tỏa cái vụ tắc xe này bác nhỉ”. Ồ, thế thì còn phải đợi đến gần mùa quýt, cái mùa có cả Tết Nguyên đán. Như chợt tỉnh cơn mê, gã liền nhớ ra và nhận thấy mình đang đứng gần nhà một người bạn nối khố từ thuở còn trẻ: Phúc Fox. Gã mỉm cười nhã nhặn với chàng trai: “Cảm ơn... xin lỗi, nhà tôi gần đây rồi. Cháu chịu khó né đầu xe một chút, cho tôi lên vỉa hè để về nhà”.
Mất gần năm phút, cuối cùng, gã cũng dắt được chiếc xe nặng ngót một tạ đến trước cửa nhà người bạn. Vừa thoáng thấy bóng gã, Phúc Fox đã chạy à ra cửa, vung tay reo tướng lên: “Welcome quý ông ghé xập xệ xá. Tắc đường hả? Chuyện nhỏ như giặc cỏ mùa xuân. Lâu quá không gặp. Bạn với bè. Vào đi, vào đi, có chai rượu ngon cháu rể ông mới gửi cho đây. Ha ha... Kẹt xe muôn năm!” Nhưng, Phúc Fox bỗng chững người, giơ ngón trỏ áp vào môi, hạ giọng: “Xì... Lạy các thánh mớ bái. Con trót hô kẹt xe muôn năm, nhưng xin các ngài bỏ quá cho và lưu tâm, chớ để muôn năm kẹt xe nhé, tốn rượu con lắm, hê hê...”. Rồi hắn rảo bước đến chân cầu thang, ngóng lên gác: “Bà Liên ơi, có ông Hiền đến chơi nhà đấy...”. “Nhưng, khoan đã - gã kéo áo Phúc Fox - ông đi với tôi lên phía ngã tư chợ Ngọc Hà xem cái vụ tắc đường này nó thế nào”. “Xì... chuyện quá thường ở phường, có gì phải xem?”. “Ông biết đấy, tôi là gã ru rú xó nhà, nhân đây muốn có một trải nghiệm đầy đủ để may ra có lịch duyệt hơn được không”. “Thế a? - Phúc đưa mắt nhìn gã một lượt từ đầu xuống chân, dò xét - OK”.
Lần theo vỉa hè một hồi, giữa những nháo nhác vô thường của vụ tắc đường không vô thường, đôi bạn già đã tiếp cận được vị trí khởi phát của sự ách tắc, cách ngã tư rẽ vào chợ khoảng hơn trăm mét. Nhìn vào lòng đường, thấy nghẹt người nghẹt xe. Vai kề vai, gương chạm gương, ghi đông kề vô lăng, khí thế như mít tinh chào mừng. Điều khiến gã thực sự choáng là người của cả hai hướng chuyển động đều dàn kín suốt bề rộng mặt đường, mặt đối mặt như hai phái đoàn ngoại giao không cờ hoa không băng rôn không hớn hở không lạnh lùng. Họ, còn hơn những kẻ đứng xa phía sau, rất thản nhiên, hết ngẩng mặt ngắm cột đèn lại cúi đầu nhìn giày dép. Không có cãi vã, không có nổi đóa, không có chen lấn, không có ný nuận. Họ cùng đứng ở cái làn ranh giữa tư lợi và công lợi ấy, cùng thừa biết nguyên nhân khởi đầu, thừa hiểu nguyên nhân kéo theo đầy toan tính cá nhân chỉ vì chút lợi thời gian cỏn con và, sau rốt, biết tỏng cách giải quyết. Nhưng họ vẫn đứng đó, không hiên ngang, cũng chẳng khiêm nhường, thản nhiên như nhiên, kiên định chờ đợi phép màu, xả láng thời gian như thể một giờ đồng hồ có đến 600 phút. Nhìn kỹ những khuôn mặt tội nghiệp đó, trong cái nét ngu ngơ vẫn nhận ra vẻ ranh mãnh, trong vẻ nhẫn nại vô biên vẫn nhận ra niềm hy vọng láu cá và cháy bỏng rằng sẽ có ai đó gọi điện cho đội cảnh sát giao thông. Ôi, những khuôn mặt tiểu thị dân... tinh nhanh, long lanh đến thế mà sao vẫn đậm đà bản sắc bầy đàn, vẫn rất cần được chăn dắt, vẫn rất mong nhận được sự áp đặt!
Bỗng có tiếng quát lớn: “Dẹp hàng quán, đi gọn lại, tránh lối cho người ta lấy đường vào cấp cứu người”. “Bệnh viện các ông lề mề bỏ mẹ. Gần nửa giờ đồng hồ. Sao bây giờ mới đến?”. “Người xe như nước Hà Nội mùa mưa thế này, chúng tôi có cánh không?” Quay lại nhìn, mới biết cách chỗ gã đứng một quãng ngắn, có một đám người vòng trong vòng ngoài đang xúm đông xúm đỏ. Hai anh già lách đến nơi thì bác sỹ đã sơ cứu cho nạn nhân và đang cùng cô y tá khiêng cái hình hài xây xước nhem nhuốc vẫn đang ngất lịm lên băng ca đặt bên cái xe máy méo dẹo, nằm chềnh ềnh trước đầu chiếc BMW lõm xước. “Ôi trời, đấy là cậu Phất... ở cơ quan tôi” - Phúc Fox kêu lên thảng thốt. Đặt nạn nhân gọn ghẽ vào băng ca, vị bác sỹ đứng lên, đảo mắt quanh đám đông, hỏi: “Có người nhà của nạn nhân ở đây không?”. “Có tôi” - Phúc Hói dõng dạc lên tiếng. “Tốt. Khiêng nạn nhân ra xe cứu thương đang đỗ ở Trung tâm hội nghị Hoàn Cầu rồi cùng đến Khoa Cấp cứu viện Xanh Pôn với chúng tôi”. “Chờ một chút” - Viên cảnh sát giao thông giúi cho Phúc Hói tờ biên bản hiện trường - “Bảo người nhà ông chừa hẳn cái thói luồn lách đi nhá. Gây tai nạn, làm tắc đường, khổ mình hại người”.
Trước khi đi, Phúc Fox còn ngoái lại, dặn hắn: “Về nhà ngồi đọc báo, chờ tôi. Có gì sẽ gọi sau”. Chiếc băng ca được nâng lên. Phúc Fox khiêng đằng chân, viên bác sỹ khiêng đằng đầu, vừa đi vừa lách vừa la vừa hét dẹp đường. Cô y tá loi choi đi bên cạnh, tay cầm bình thuốc đang tiếp cho nạn nhân, bất thần chân vấp vào cái bậc dắt xe xây chìa ra vỉa hè, ngã bổ chửng nhưng cánh tay nhỏ nhắn của cô vẫn nhất định phải giơ bằng được cái bình thuốc lên.
*
Hai mươi phút trôi qua. Gã gọi cho Phúc Fox. Nạn nhân đang được chụp cắt lớp, chưa có kết luận gì từ phía chuyên môn. Đã gọi cho cơ quan và gia đình.
Gần nửa tiếng sau, Phúc Fox gọi lại. Đã có kết luận của bệnh viện: nạn nhân bị bầm giập phần mềm. Não chỉ bị chấn động nhẹ. Không có gì nguy hiểm. Yêu cầu nằm bất động.
- May! - Gã thở phào.
- Đúng là may. May quá. Suýt mất một nhân tài - Phúc Fox cũng thở phào.
- Thế ư? Nhân tài? Như thế nào?
- Ông đã thấy ai chỉ trong tám năm mà lấy được hai bằng đại học, một bằng cao học và một bằng tiến sỹ chưa? Không ngưỡng mộ mới là lạ. Người đã như thế, lại có tác phong dịu dàng dễ thương, ai mà không quý. Cán bộ trong quy hoạch dài hạn của bọn tôi đấy. Chỉ phải cái tật một khi dắt xe ra đường, không lạng lách cậu ấy không chịu được. Ây dà...
