Bảo đảm tiến độ và chất lượng
Tờ trình về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2024 do Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày cho biết, năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, với mục tiêu không ngừng “đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội”, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội đã đạt được những kết quả nổi bật với nhiều đổi mới, cải tiến trong hoạt động giám sát, bảo đảm tiến độ và chất lượng. Đặc biệt, việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần đầu tiên ban hành Nghị quyết về hướng dẫn tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật là một dấu mốc quan trọng, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, tạo sự chuyển biến thực chất và tích cực hơn nữa trong hoạt động này.
Về dự kiến chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2024, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, căn cứ vào tiêu chí lựa chọn cũng như qua nghiên cứu kiến nghị của cử tri, điểm báo, qua rà soát các nội dung đã thực hiện, cân đối các lĩnh vực và từ tình hình thực tiễn sẽ dự kiến, đề xuất 7 chuyên đề để xin ý kiến các thành viên Đảng đoàn Quốc hội, Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn 5 chuyên đề, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn 4 chuyên đề, trình Quốc hội lựa chọn 2 chuyên đề (2 chuyên đề còn lại giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát và báo cáo Quốc hội).
Theo đó, 5 nội dung chuyên đề giám sát cụ thể, đó là:
Chuyên đề 1: Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.1.2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia (Dự án Sân bay Long Thành; dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2016 - 2020 và 2021 - 2025; dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; dự án đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1).
Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập từ khi ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25.10.2017 đến hết năm 2023.
Chuyên đề 3: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông.
Chuyên đề 4: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội.
Chuyên đề 5: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Tính phản biện chưa cao
Đa số Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, công tác giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày càng đi vào thực chất, góp phần quan trọng không chỉ giám sát các chủ trương đường lối của Đảng, Nhà nước mà còn tổng kết thực tiễn, nâng cao nhận thức cho chính các thành viên Đoàn giám sát.
Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị trong phần đánh giá chung của Báo cáo cần nhấn mạnh việc thực hiện chỉ đạo từ đầu khóa của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, cũng như Đề án của Đảng đoàn Quốc hội về vấn đề tăng cường năng lực, hiệu lực của công tác giám sát, hoạt động giám sát là khâu trọng tâm, then chốt, được Quốc hội, Nhân dân, cử tri ghi nhận. Đồng thời Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quan tâm xây dựng thể chế và pháp luật liên quan đến hoạt động giám sát; chuẩn bị sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân; việc Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định một số nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội đã chứng minh tính đúng đắn trong thực tiễn…
Về một số tồn tại trong công tác giám sát, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần gia công thêm, bởi “giám thì phải sát, mà sát thì phải giám”. Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, đôi khi tính sâu sát trong hoạt động giám sát còn hạn chế, tính phản biện chưa cao. Trong khi đó, phản biện càng tốt thì càng kiến tạo phát triển phục vụ cho trước mắt cũng như lâu dài. Bên cạnh đó, các kiến nghị, đề xuất của các giám sát chuyên đề thiếu sâu sắc, thiếu thực tiễn, còn nói chung chung; việc cử tổ công tác xuống địa phương thực hiện hiệu quả, song cần giảm bớt phiền hà cho địa phương… Về hoạt động chất vấn, giải trình của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị công tác chuẩn bị phải kỹ lưỡng hơn và chú trọng đến những vấn đề nóng nổi lên; đánh giá thêm công tác phối hợp bên trong, bên ngoài với các cơ quan của Quốc hội, vai trò của các cơ quan như kiểm toán, thanh tra…
Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị, cần lựa chọn để đánh giá những điểm nổi bật, kể cả giám sát của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, của Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội; đồng thời làm rõ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm để triển khai các các nội dung còn lại của năm 2023 và dự kiến chương trình giám sát của năm 2024.
Trên cơ sở 4/5 chuyên đề giám sát do Ủy ban Thường Quốc hội đã biểu quyết lựa chọn, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Tổng Thư ký Quốc hội phối hợp với các Ủy ban liên quan hoàn thiện tên chuyên đề, phạm vi giám sát của từng chuyên đề, hoàn thiện Báo cáo, Tờ trình dự kiến chương trình kèm theo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội và đề xuất việc chuẩn bị thành lập các Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội…
