Gió không còn thun thút thổi, trời vẫn rét ngọt nhưng hình như man man đâu đó đã có hơi ấm. Đêm măn mắt đã bay đầy nhà báo hiệu hoa xoan bắt đầu bung cánh thì trong chuồng đàn hươu sao cũng dần trút bỏ bộ áo ấm lông bông để khoác lên mình tấm áo màu vàng óng ả điểm những chấm sao trắng thẳng tăm tắp mượt như được thoa một lớp dầu bóng. Hươu đực bắt đầu dồn sức cho những cú va đầu vào gióng chuồng, va mãi đến khi bật nắp đế để cho một mùa nhung mới. Còn hươu cái cũng ngúng nguẩy cái đuôi ngắn cũn cỡn ướt chèm nhẹp trêu ngươi gọi mời. Mùa tình đến. Cũng vào độ đó ông nội tôi lại lấy cây cưa cung cất từ mùa trước xuống tỷ mẩn mài mài, giũa giũa. Còn cha tôi dậy sớm hơn mọi ngày mải mê luyện lại những miếng bắt hươu gia truyền. Mẹ tôi chuẩn bị than củi chim chim với chiếc thau mẻ để sấy nhung.
Nghề nuôi hươu ở làng tôi không biết có từ bao giờ và ai là ông tổ. Chỉ biết rằng, khi tôi lớn lên thì đã thấy ông nội tôi là người cắt nhung mát tay số một trong làng. Còn cha tôi là người bắt đầu. Năm tôi lên mười, sáng sáng cha chọn một góc vườn tập cho tôi những miếng bắt hươu bí truyền. Ở bên trại nuôi tập thể, người ta bắt hươu bằng dây, nhưng quê tôi không học theo mà vẫn giữ mãi cách bắt của tổ tiên để lại. Vì mọi người quan niệm, nuôi hươu không phải chỉ đơn thuần đưa lại lợi nhuận từ lấy lộc nhung mà lộc nhung chính là lộc trời, trời chỉ duy nhất ban cho làng tôi nghề nuôi hươu vì vậy mà ngày cắt lộc hươu cũng là ngày vui, ngày hội nho nhỏ của làng. Nhưng sở dĩ kén người cắt nhung là vì đã không ít người cắt xong mùa sau hươu không chịu đổ đế, không lên nhung, mất toi cả một năm chăm sóc. Cơm, đỗ, lạc, ngô... cho hươu ăn thúc đều trôi sông trôi biển cả. Đối với gia đình tôi, hình như trời ban cho cái thiên chức đó, truyền đời làm nghề cắt nhung với bắt đầu. Trong nhiều ngón bắt hươu, quan trọng nhất vẫn là người bắt đầu, phải vừa nhanh nhẹn, khỏe lại khéo léo để giữ được nguyên vẹn cặp nhung, an toàn cho cả người, cả hươu. Không ít người bắt đầu thiếu kinh nghiệm làm cho nhung gãy, giập, bán chỉ được một phần ba giá. Thậm chí còn làm cho hươu gãy chân, mù mắt... xui xẻo cả năm. Chính vì vậy tôi phải tập chạy, tập xà cho tay cứng và dẻo như sợi chão, sau đó mới tập được các ngón nghề của người bắt đầu. Chả có ai quy định, nhưng một người bắt đầu giỏi luôn được mọi người trong làng ngước nhìn với đôi mắt vị nể và trọng vọng. Đằng đẵng năm này qua năm khác, cha con tôi vừa tập thể dục vừa tập luyện các ngón nghề. Bao giờ cũng vậy, miếng cuối cùng là khi cha và tôi đứng đối diện. Cha múa may những vòng tay biến ảo, tôi cũng phải múa và lựa thời cơ, thật nhanh, hai tay tôi phải chụp đúng và nắm chặt được hai cổ tay cha ấn xuống. Ban đầu, cha chỉ cần hơi xuống tấn, tôi đã chẳng làm được gì rồi, nhưng dần dần cha phải vận công mới trụ lại được lực ấn của tôi. Và mùa tình năm nay tôi mười bảy tuổi, sau một lúc hai cha con quần nhau, múa như lượn, rồi mặt đối mặt, tôi chụp đúng hai cổ tay cha, vận công ấn mạnh xuống, cha đã chùng chân trụ lại. Đun đẩy nửa giây, tôi ém bụng hít căng lồng ngực ấn tiếp, tay cha đuối dần, đuối dần, hơi thở bắt đầu lỗi nhịp, cuối cùng cha thở hắt ra, hai tay buông xuôi. Trước khi đi vào nhà, cha chỉ nói mỗi một câu: “Anh đã trưởng thành, đã thay được cha. Nhớ lấy, sức anh tuyệt đối không được uống huyết hươu”. Tôi thấy trong mắt cha hình như có cả những tia sáng chợt quắc lên của niềm vui khi con trai trưởng thành nhưng trong đó cũng đi kèm những tia u uất của người chợt thấy mình đã bắt đầu tụt xuống bờ dốc bên kia của cuộc đời.
Cha buông thõng hai tay đi vào nhà và đến bên ông nội tôi khi đó mắt đã kéo màng. Cha gục đầu đứng vậy đợi chờ. Cũng khó khăn để đón nhận một sự thay thế như cha, ông tôi chống gối đứng dậy, leo lên gác lấy cây cưa cung từ từ trao lại cho cha. Cha cẩn thận giũa mài chuẩn bị cho mùa tình mới.
*
* *
Con hươu đực cồ trong chuồng nhà tôi là giống hươu quý, nó to lừng lững như một con nai đực trưởng thành. Năm nào cũng vậy, đúng độ giữa mùa tình, trên đầu nó đội cặp nhung trắng hồng, ba nhánh đòn dài oai lầm lẫm. Giống hươu tốt nên trong làng ai cũng nuốn đưa hươu cái đến phối. Thường năm nào nó cũng làm thỏa mãn năm đến sáu ả hươu tơ. Nhưng năm nay, lần đầu tôi làm người bắt đầu, cha cương quyết không cho nó phối giống, cha muốn nó phải trường sức nhất, sung mãn nhất để như là một buổi sát hạch lần cuối trước khi tôi chính thức vào nghề. Rồi cái ngày đó cũng đã đến. Sáng sớm nhà tôi đã rộn ran tiếng dao thớt với bát đũa. Nách chái hồi trên đã tập trung trên trăm loại lộc non được hái từ núi cao xuống chuẩn bị cho bữa tiệc lá có một không hai. Trong nhà, mùi xôi, mùi mẻ, mùi bỗng rượu làm lồng bác đã thơm dậy lên. Cha tôi cẩn thận đặt lên bàn thờ Thần Lộc mâm cơm cúng đầy đủ các món trong ngày còn kèm theo những lộc non mơn mởn và một lọ nước suối lấy ở đầu nguồn. Xong mọi thứ. Cũng lạy như tế tổ, ông nội tôi khấn: “... Cha già đã có con thay, mong Thần Lộc chứng giám. Sức trẻ của cháu đích tôn đã thay được cha nó việc bắt đầu. Bản thân con mắt đã mờ, tay đã yếu cũng giao lại tay cưa cho con trai. Lễ mọn lòng thành đây là nước suối tự nguồn, đây là lộc non trên núi cao kính mời thần về dự tiệc và ban cho điềm lành. Cả họ truyền đời được thần ban lộc chưa một lần dám sao nhãng chuyện dạy dỗ con cháu biết ơn thần. Lộc thần ban chỉ dám để làm điều có ích, làm thuốc cứu người, làm những chuyện thanh cao. Ai phạm vào điều cấm kỵ mong thần ra tay trừng trị. Lời mộc, lễ bạc, lòng thành mong thần về chứng giám...”. Lễ cúng đã xong, sáu thanh niên lực lưỡng đã đứng cả sau lưng tôi, cửa chuồng hươu he hé mở. Sau một lúc lồng lộn trong chuồng, con đực cồ thấy có lồng nữa cũng vô ích. Nó đứng lại nghếch đôi nhung tươi hồng lên như thách thức. Một thoáng chợn rợn làm mặt tôi hơi đỏ, tôi hít sâu lấy lại tinh thần, chiếu thẳng ánh nhìn vào cặp mắt lên máu đỏ đòng đọc của con đực cồ. Tôi biết, sau lưng tôi, cũng đang có hàng chục cặp mắt theo dõi từng hành động của tôi. Tôi nhìn nó không chớp mắt, hình như nó có một thoáng rùng mình rồi cụp mắt xuống. Nó đã bị tôi khuất phục liền quay đầu lồng trong tuyệt vọng. Liếc thấy lần lượt mọi người đã vào hết, ai nấy lưng đã ép sát vào gióng chuồng, mặt quay ra căng thẳng theo dõi từng bước lồng của hươu. Vòng người đã dần khép. Thời điểm quyết định đã đến, đợi con đực cồ muốn thử bản lĩnh tôi. Nó ngước cao đầu, chồm hai chân trước lên cuốc. Tôi lùi một bước, nó lỡ đà hụp đầu xuống. Chỉ chờ có thế. Nhanh như bản năng loài hổ vồ mồi, hai tay tôi đã vung lên, chộp đúng vào hai cội nhung. Xuống tấn, vận hết lực toàn thân ấn mạnh xuống. Chưa chịu chấp nhận ngay, nó cũng chùng hai chân trước nhanh xuống và dùng sức mạnh của cần cổ với hàng bờm cứng như cước nhằm hất bổng tôi lên. Hình như hai chân tôi có một tích tắc bị nhấc lên, trượt lùi trên nền chuồng. Hít một hơi thở tràn lồng ngực mười tám, tôi ấn mạnh đầu con đực cồ xuống đưa nhanh vào giữa hai bẹn, ngay lập tức khẹp đùi lại bịt luôn đôi mắt nó. Sau một lúc trù trì, thở phì phì, nó đã không trụ lại được sức nặng của tôi. Với lại hai mắt đã bị bịt, nó khuỵu hẳn hai chân trước xuống. Tôi hét: “Vào!” Đồng loạt những người vào sau đã được luyện từ trước, mỗi người một bộ phận, đè nghiến con đực cồ xuống nền chuồng. Tôi vơ rơm khô độn xuống nền và ngồi lên đó, xoay chân kẹp chặt cổ con đực cồ cho cặp nhung nằm ngang. Đến khi đó cha tôi mới đạo mạo dáng người già, kính cẩn như một nghi lễ lách cửa chuồng bước vào với cây cưa cung trên tay. Trịnh trọng không kém, cha ngồi xuống liếc hỏi: “Chắc chưa?” Tôi gật. Cha cầm lấy một nhánh nhung, bấm tay làm khấc trừ lại chừng nửa hạt gạo phía cội, đặt cưa. Khi sắp đẩy, cha lại nói: “Chắc nè...!” Cưa rào rạo ăn nhung, một cái rùng mình của con đực cồ, bờm cổ lại dựng lên. Tôi triển mạnh hai đùi kẹp chặt cổ nó, giữ chắc đầu cho cha cưa nhung khỏi bị chác. Máu từ vết cưa ròng ròng chảy xuống thau rượu nếp, có hai tia bắn thẳng vào miệng tôi, cha quát: “Không được uống.” Huyết nhung chan chát, ngòn ngọt và thơm quyến rũ vô cùng. Con đực cồ đang trường sức, ăn thúc tốt, cắt nhung đến độ, tia máu bắn khỏe như ai đó cầm xi lanh mà ấn ra. Tôi miễn cưỡng ngậm miệng lại cho huyết phun đầy mặt. Đợi cha cúi xuống cưa tiếp. Không cưỡng được, tôi lại há miệng đớp những tia huyết nóng hôi hổi. Khi cha cưa xong nhánh nhung thứ hai, cũng là lúc tôi đớp đầy hai ngụm huyết tươi. Tôi đã phải trả giá đắt cho hành động nông nổi đó.
*
* *
Làng tôi ở giáp Lào nên chỉ cần trượt một cái dốc là gió Lào thông thống thổi hết ngày đêm. Nhưng ánh sáng văn minh từ miền xuôi muốn lên lại phải vượt qua quá nhiều dốc với đường trồi sụt bao ổ gà ổ trâu. Nếu không có đặc sản nhung hươu thì chắc không ai biết đến làng tôi - làng vô danh như trăm vạn làng nghèo khác. Nhưng rồi cửa khẩu Cầu Gác được mở, quốc lộ Bát A được bạt bớt đèo dốc và trải nhựa. Làng nằm trong khu tam giác kinh tế trọng điểm. Từ đó người xe nườm nượp đổ về mang theo cái nhộn nhạo thập phương. Thị trấn vùng biên lập lòe xanh đỏ đèn chùm, chộn rộn xốn xang váy áo, ồn ã giọng Bắc, Trung, Nam, lượn lờ má đỏ, môi đỏ, móng đỏ, chân dài. Lộc hươu bây giờ mới thực sự là lộc trời. Đàn ông luôn tự tin trong mọi chuyện, trừ chuyện làm tình. Không tự tin nên họ tìm đến sâm nhung, quế, phụ, tắc kè, hải mã, rắn, dâm dương hoắc... Nhung hươu lên giá từng ngày, tiền ào ào đổ vào làng và đổ luôn bao thứ nhộn nhạo khác. Cửa khẩu càng đông người thì lớp học càng vắng. Tôi cũng bỏ học năm cuối cấp ba. Đã làm anh thợ vào đầu chắc tay rồi, hươu, nhung lại lên giá như thế này cần chi phải học, phải đi đâu cho mệt. Mấy thằng bạn tôi đã bỏ học trước lên cửa khẩu làm cửu vạn, mỗi lần về đều tấm tắc khen em Thy chân dài ở quán bia Lá Đa. Tấm tắc khen bởi cái ngữ chúng nó với đồng tiền cửu vạn mạt rệp thì chỉ dám đứng xa mà nhìn vô. Thỉnh thoảng còn dư chút sức lực sau một ngày làm thân con ngựa thồ cõng hàng qua biên giới, bí bách, dăm ba thằng mới dám bao một ả điếm hết thời dưới xuôi mò lên kéo vô rừng để xả bớt đi cái bức xúc trai tráng trong mùa tình. Đàn ông thường gieo những hạt giống khỏe mạnh nhất, chắc mẩy nhất vào những chỗ không đáng gieo và không được gieo. Nghe chúng kể, tả về Thy tôi cũng rậm rực lắm nhưng không thể đi. Năm đầu tiên tôi bắt đầu. Đến con đực cồ mà cha còn không cho phối giống huống hồ... Tôi đã chiến thắng được sự chèo kéo của mấy thằng bạn nhưng lại không cưỡng được cái vị chan chát, ngòn ngọt, thơm thơm của huyết hươu. Không nghe lời cha nên tôi đã phải trả giá...
Con đực cồ đã được băng bó cẩn thận, mọi người đồng loạt buông tay, nó vùng dậy lấc lấc láo láo cái đầu nhẹ tênh hênh vì cặp nhung hơn một cân vừa bị cắt mất. Mọi người lục tục bước ra khỏi chuồng. Như có thuốc tiên, người tôi bắt đầu thấy rạo rực lạ, bụng dưới tức anh ách, máu chạy rần rật, giật đùng đùng, nhức như đóng mủ. Tuy vậy tôi vẫn giữa được sự thăng bằng tối thiểu. Ngửng cao đầu với khuôn mặt nhuộm hồng huyết hươu. Tôi hiên ngang như võ sỹ chiến thắng bước ra từ xới vật trước những ánh nhìn ngưỡng mộ của đám trai làng và những con mắt ướt rượt của gái tơ mùa tình. Tôi đã có bằng chứng nhận trưởng thành. Cắt xong nhung là vào tiệc. Tôi được ngồi mâm trên với các cụ. Mâm trên với lá lộc non nhất, những con tôm to nhất, thịt mỡ luộc cắt đúng độ nhất, lồng bác thơm nhất. Như những lần khác, tôi đã quấn lấy quấn để rồi đưa lên nhai phình mồm những miếng gỏi lá để tận hưởng vị chan chát của lá trâm, bùi bùi của lá mít, ngòn ngọt chua chua của chua ngút, thơm bùi của lộc xoài, ngọt thịt tôm, béo thịt mỡ, ngậy lồng bác, cay ớt hiểm... Nhưng lần này thì không, tôi không tài nào chú tâm vào miếng ăn được nữa, trong người rậm rực quá rồi. Không uống được rượu nhưng tôi đã ngửa cổ ực cạn liên tiếp hai chén rượu huyết mong nó dìm bớt cái sóng lòng xuống. Tôi lại sai lầm. Lửa gọi lửa đám cháy càng cháy to. Không còn chịu được nữa rồi, tôi lẻn ra sau nhà tìm đường đến với mấy thằng bạn. Vừa qua khỏi bờ chè mạn, tôi chợt đứng sững người khi thấy con Lành mới chui từ bếp ra, má bắt hơi lửa đỏ hây hây, mồ hôi thấm ướt nách áo lộ chiếc xu chiêng hồng với cặp ngực gái tơ thây lẩy. Thấy tôi nó còn cười duyên rồi đưa hai tay lên vén tóc làm cái áo ngắn cũn cỡn kéo lên để lộ một khoảng dầy nây nẩy, lỗ rún sâu thun thút. Ma xúi, quỷ xui, một cú ngã vờ của người say rượu, tôi đã đè nghiến lên người nó. Nó ú ớ hốt hoảng còn tôi hối hả lần tìm. Bỗng rùng mình một cái, một luồng lạnh chạy dọc sống lưng rồi như cống tắc được xả, bụng dưới hết tức, người tôi nhẹ tênh tênh, mắt mờ mịt sương khói. Hình như tiên giới là đây!? Đang đê mê, tôi bị cha túm sau cổ áo kéo giật về cõi phàm trần. Vừa kéo cha vừa nói át cả tiếng con Lành: “Say rồi vấp ngã hả, đứng dậy cha dìu về. Con Lành đỡ anh nặng quá hả, tội nghiệp, nó say ngã đè cả lên cháu”. Lành len lén cài lại cúc áo chạy ào vào nhà. Tôi ngượng nghịu đứng lên cố đi xèo nẹo để che bớt mảng ướt to như bàn tay nơi đáy quần. Cha vừa dìu tôi đi vừa rít vào tai: “Đồ vô phúc, đồ đực chóc, sức mày đổ đi không hết vậy mà còn nốc huyết nóng, nốc cả rượu huyết. Không nghe tao. Rồi đến tán gia bại sản vì mày thôi”. Trong cơn say, trong nỗi tẽn tò xấu hổ tôi vẫn không thể quên được con đực chóc mà cha vừa nhắc. Con đực mới lên nhung mùa đầu cha nhốt gần chuồng con hươu cái già, đến mùa tình sung quá thò của quý qua gióng chuồng đã bị con cái già cắn cụt. Mấy mùa sau tức hạ phá thượng nó cho nhung to bất ngờ nhưng trông nó vật vã trong mùa tình tôi không thể chịu được, bàn thiến nó đi, cha nói: “Con trâu sinh ra để cày, con ngựa để kéo còn con hươu nuôi để lấy nhung. Thiến đi nó không còn lên nhung thì nuôi cho đẹp à?” Bàn thế nào cha cũng không thiến, càng trưởng thành đến mùa tình nó càng vật vã tợn. Đến khi không còn chịu được nữa, nó lao sầm sầm vào gióng chuồng, lao đến vỡ đầu mà chết. Cái chết của nó ám ảnh tôi mãi về sau. Sau này qua sách báo tôi được biết tính dục là thứ ẩn ức mạnh mẽ nhất, bao trùm nhất, luôn chi phối mọi ẩn ức khác.
