Ngày 28.11.2023, tại Kỳ họp thứ Sáu, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự (ANTT) ở cơ sở (Luật số 30/2023/QH15), có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2024.
Thực hiện Quyết định số 176/QĐ-TTg ngày 14.2.2024 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các địa phương tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương chuẩn bị tất cả các điều kiện từ cơ sở vật chất, cơ sở pháp lý, tuyển chọn lực lượng để tổ chức đồng loạt lễ ra mắt vào ngày 1.7.2024.
Bộ Công an đã chọn một số địa phương như Lào Cai, Sơn La, Hải Dương, Hà Nội, Nghệ An, Quảng Nam, Đắk Lắk, Khánh Hòa, TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Cần Thơ, Cà Mau... để ra mắt lực lượng này. Từ ngày 1.7, lực lượng này chính thức đi vào hoạt động chính quy, bài bản.
Mới đây, các địa phương trên cả nước trong đó có 2 tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông thuộc khu vực Tây Nguyên đã ra mắt lực lượng này trên cơ sở kiện toàn ba lực lượng có sẵn: công an xã bán chuyên trách, bảo vệ dân phố, đội trưởng và đội phó đội dân phòng thành một lực lượng duy nhất là tổ bảo vệ ANTT.
Bảo đảm linh hoạt, chủ động trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT
Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là một trong những lực lượng quần chúng, được bố trí ở thôn, tổ dân phố, làm nòng cốt hỗ trợ Công an cấp xã giúp Ủy ban Nhân dân cùng cấp trong bảo vệ ANTT và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, hỗ trợ tuần tra bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn giao thông.
Sự ra đời của lực lượng này sẽ góp phần bảo đảm việc thực hiện nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được đồng bộ, thống nhất, tránh chồng chéo, mâu thuẫn.
Bảo đảm linh hoạt, chủ động, nhanh chóng trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT và phòng cháy, chữa cháy ở địa bàn cơ sở. Khắc phục được những chồng chéo, mâu thuẫn trong thực hiện nhiệm vụ giữa các lực lượng và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của các văn bản quy phạm pháp luật.
Tiêu chuẩn để tham gia lực lượng
Công dân Việt Nam có nguyện vọng và có các tiêu chuẩn, điều kiện sau đây được xem xét, tuyển chọn tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở:
Người tham gia phải từ đủ 18 tuổi đến đủ 70 tuổi; trường hợp trên 70 tuổi mà bảo đảm sức khỏe thì Chủ tịch Ủy ban Nhân cấp xã xem xét, quyết định trên cơ sở đề nghị của công an cấp xã. Và có đủ sức khỏe theo giấy chứng nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập, hoạt động theo quy định của pháp luật.
Phải có lý lịch rõ ràng; phẩm chất đạo đức tốt; bản thân và gia đình chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành án hình sự ở xã, phường, thị trấn, chấp hành biện pháp tư pháp hoặc chấp hành biện pháp xử lý hành chính. Trường hợp đã chấp hành xong bản án của tòa án thì phải được xóa án tích; đã chấp hành xong quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính thì phải hết thời hạn được coi là chưa bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính theo quy định của pháp luật.
Về trình độ văn hoá, có bằng tốt nghiệp hoặc đã hoàn thành chương trình giáo dục trung học cơ sở trở lên. Đối với khu vực biên giới, hải đảo, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thì có thể tuyển chọn người đã học xong chương trình giáo dục tiểu học.
Người tham gia phải đang thường trú hoặc tạm trú từ 1 năm trở lên và thường xuyên sinh sống tại nơi công dân nộp đơn đề nghị tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Tây Nguyên là địa bàn trọng yếu có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của cả nước. Trong đó, Đắk Lắk được xác định là địa bàn “chiến lược của chiến lược”, trung tâm vùng Tây Nguyên. Đặc điểm, tính chất địa bàn Đắk Lắk có rất nhiều thuận lợi trong phát triển kinh tế - xã hội, nhưng cũng phức tạp về ANTT.
Phát biểu tại lễ ra mắt lực lượng ANTT cơ sở tại Đắk Lắk, Thứ trưởng Bộ Công an, Trung tướng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh: quán triệt và thực hiện tốt phương châm “lấy cơ sở làm trung tâm; xây dựng xã, phường, thị trấn, thôn, tổ dân phố thành pháo đài vững chắc trong công tác bảo đảm an ninh trật tự”, tuyệt đối không để bị động, bất ngờ về chiến lược. Chú trọng xây dựng, nhân rộng những mô hình, cách làm hay, kịp thời biểu dương, động viên, khen thưởng các điển hình tiêu biểu trong quá trình triển khai lực lượng này.
Việc ban hành luật không làm hình thành nên tổ chức bộ máy mới, không làm tăng số lượng người tham gia hoạt động mà lực lượng này được kiện toàn, thống nhất lại từ các lực lượng đang có gồm: bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách, đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Do đó, sự ra đời của lực lượng ANTT cơ sở sẽ nhằm góp phần kiện toàn bộ máy bảo vệ ANTT từ địa bàn nhỏ đến địa bàn rộng trên các tỉnh, thành phố trong cả nước nói chung và Đắk Lắk nói riêng.
Sáu nhiệm vụ quan trọng của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở gồm:
1. Hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ nắm tình hình về an ninh, trật tự.
2. Hỗ trợ xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
3. Hỗ trợ phòng cháy chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ.
4. Hỗ trợ quản lý hành chính về trật tự xã hội.
5. Hỗ trợ vận động, giáo dục người đã có hành vi vi phạm pháp luật đang cư trú tại cơ sở.
6. Hỗ trợ tuần tra bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn giao thông; thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự khi được điều động.
