Nhiều bổ sung mới phát triển nhà ở xã hội
Cùng với Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở 2023 đã tạo khung khổ pháp lý rất quan trọng để phát triển NOXH, qua đó, đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người lao động, người có thu nhập thấp.
Chia sẻ về những điểm mới liên quan đến NOXH trong Luật Nhà ở năm 2023, ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng cho biết, so với Luật Nhà ở năm 2014, Luật mới đã bổ sung thêm một số hình thức phát triển NOXH. Theo đó, Luật bổ sung thêm hình thức phát triển nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp. Đối với hình thức này, Luật quy định về việc xây dựng nhà lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp. Cùng với đó, Luật cũng bổ sung hình thức đầu tư xây dựng, phát triển nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân.
Một điểm mới khác nữa liên quan đến NOXH, đó là Luật đã bổ sung chủ thể đầu tư của NOXH. Theo đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng NOXH bằng nguồn tài chính công đoàn cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính NOXH thuê.
Thực tế cho thấy, trong giai đoạn thực hiện Luật Nhà ở năm 2014, một trong những khó khăn, vướng mắc dẫn đến triển khai NOXH không được như kỳ vọng, đó là do thiếu quỹ đất. Để khắc phục tình trạng này, ông Hưng cho biết, trong Luật Nhà ở năm 2023 đã quy định giao cho Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương phải bố trí đủ quỹ đất để phát triển NOXH.
Cùng với đó, Luật cũng quy định, tại các đô thị loại đặc biệt, loại I, loại II và loại III, căn cứ quy định của Chính phủ, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh quyết định việc chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại phải dành một phần diện tích đất ở trong dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng NOXH hoặc bố trí quỹ đất NOXH đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật ở vị trí khác ngoài phạm vi dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại tại đô thị đó hoặc đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng NOXH.
Ngoài ra, tạo nguồn lực để thực hiện NOXH, Luật Nhà ở 2023 cũng quy định, căn cứ nhu cầu đầu tư xây dựng NOXH được xác định trong chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở cấp tỉnh, trong quá trình lập dự toán ngân sách địa phương, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Nhân dân cùng cấp việc dành ngân sách để đầu tư xây dựng dự án đầu tư xây dựng NOXH trên phạm vi địa bàn, thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án đầu tư xây dựng NOXH, đấu nối hệ thống hạ tầng kỹ thuật của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội với hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án đầu tư xây dựng NOXH, bảo đảm đồng bộ hạ tầng xã hội trong và ngoài phạm vi dự án.
Để thu hút đầu tư vào NOXH, Luật Nhà ở 2023 quy định nhiều chính sách ưu đãi, trong đó chủ đầu tư được hưởng ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế. Cùng với đó, được hưởng lợi nhuận định mức tối đa 10% tổng chi phí đầu tư xây dựng đối với phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội; được dành tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại; được vay vốn với lãi suất ưu đãi… So với Luật Nhà ở trước đây, thì trong luật mới, chủ đầu tư dự án NOXH được hưởng nhiều chính sách ưu đãi hơn, ông Hưng nói.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp, ông Trương Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Công ty Địa ốc Hoàng Quân cho rằng, Luật Nhà ở năm 2023 “rất tiến bộ, rất chất lượng, rất tốt”. Luật không chỉ lan tỏa với những người làm chính sách, mà còn lan tỏa đến những người thực hiện chính sách, đến người dân. Luật đã tác động đến doanh nghiệp. “Luật lần này làm cho doanh nghiệp yên tâm khi đầu tư vào NOXH” – ông Tuấn nhấn mạnh.
Chính sách có rồi, quan trọng là thực thi
Có thể thấy, những chính sách mới trong Luật Đất Đai, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở năm 2023 đã thực sự tạo được cú huých lớn trong việc phát triển NOXH. Đây là kỳ vọng rất lớn không chỉ của doanh nghiệp – chủ đầu tư mà còn là mong mỏi của hàng triệu người dân khi muốn có nơi an cư để lạc nghiệp.
Tuy vậy, chính sách có rồi, nhân văn rồi nhưng điều mà doanh nghiệp, người dân mong muốn là chính sách cần được triển khai sớm và hiệu quả trên thực tế.
Đánh giá cao Luật Nhà ở 2023 đã bỏ những quy định không cần thiết, hiện nay đối tượng được hưởng chính sách NOXH chỉ còn 2 điều kiện gồm: điều kiện về nhà ở và thu nhập, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cho rằng, quy định này là “rất hợp lý”.
Quan điểm của chúng tôi là, chúng ta làm NOXH là cho người dân. Chúng tôi là đơn vị chủ đầu tư sẽ đồng hành cùng Nhà nước để kiểm tra, kiểm soát các điều kiện cũng như đời sống của người thuê nhà trong vòng 5 năm. Khi cả Nhà nước và chủ đầu tư cùng vào cuộc thì không xảy ra tình trạng gian dối được. Xây nhà ở xã hội với mục đích bình đẳng cho mọi đối tượng, chúng ta cần bảo đảm cho người dân đủ 3 quyền: mua, thuê và thuê mua.
Ông Trương Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Công ty Địa ốc Hoàng Quân
Tuy nhiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cũng chia sẻ thực tế về khó khăn của người dân khi muốn mua NOXH. Để có được giấy xác nhận về thu nhập và xác nhận chưa có nhà cũng không phải đơn giản. Lý giải về điều này, bà Nguyên cho rằng, cơ sở dữ liệu về nhà ở hiện nay của chúng ta chưa có sự liên thông, kết nối, chia sẻ. Do đó, để cơ quan có thẩm quyền xác nhận gặp khó khăn vì bị thiếu thông tin. Nhấn mạnh, chính sách được Quốc hội thông qua phải đi vào thực tiễn một cách thông suốt, không có rào cản kỹ thuật nào gây khó khăn cho việc thực thi, nếu không giải quyết được vấn đề này thì mục tiêu ban hành chính sách sẽ không đạt được, Phó Chủ nhiệm Trần Hồng Nguyên nói.
Nhấn mạnh vai trò của thực thi chính sách, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật dẫn ví dụ, ở TP. Hà Nội đã chủ động dành 400 ha để phát triển NOXH, bố trí 5 khu NOXH tập trung với tổng diện tích 270ha... Đến nay, UBND TP. Hà Nội cho biết, 4/5 dự án đã được chấp nhận chủ trương đầu tư. Điều này cho thấy, việc triển khai NOXH có tính khả thi. Trong khi đó, cũng có tỉnh, thành phố như Ninh Bình, tỉnh đã quy hoạch 4 khu NOXH và dịch vụ cho công nhân với quy mô trên 80ha, trong đó có 2 dự án đang triển khai, nhưng “mới dừng lại ở tiến độ kêu gọi nhà đầu tư”. Điều này cho thấy, việc tổ chức thực hiện, tính hấp dẫn thu hút đầu tư NOXH có sự khác nhau ở các địa bàn khác nhau. Do đó, cần có quy định để chính sách thuận lợi cho người lao động khi tiếp cận chính sách, cùng với đó, tiếp tục có sự giám sát, đồng hành cùng địa phương để đáp ứng đúng kỳ vọng Đề án có 1 triệu căn NOXH để đáp ứng được nguyện vọng của người dân, bà Nguyên nói.
Doanh nghiệp và người dân đều kỳ vọng 3 đạo luật có liên quan đó là: Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Đất đai có hiệu lực sớm, nhưng kèm theo điều kiện phải có hiệu lực đồng bộ cùng với các nghị định, văn bản hướng dẫn thi hành. Nhấn mạnh điều này, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Phan Đức Hiếu kỳ vọng nghị định sẽ tạo thuận lợi thực thi luật. Đồng thời mong muốn nghị định sớm được ban hành và có hiệu lực trước ngày 1.7, có nội dung đáp ứng kỳ vọng nguyện vọng của doanh nghiệp, xã hội, và đặc biệt là của những đối tượng được thụ hưởng chính sách.
