Theo báo cáo của UBND TP. Cần Thơ, đến nay trên thành phố chưa có tuyến đường sắt nào.
Theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có định hướng quy hoạch tuyến đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ (Dự án) đoạn qua địa bàn TP. Cần Thơ dài khoảng 7,69km thuộc phường Tân Phú và phường Phú Thứ (quận Cái Răng). Hướng tuyến nằm giữa trục đường đô thị 1A, xây dựng cầu đường sắt bắc qua sông Hậu và cầu cạn đi trên cao vượt qua khu đô thị mới Nam Cần Thơ và kết nối vào nhà ga Cần Thơ.
Nhà ga Cần Thơ đặt tại phường Phú Thứ, có diện tích khoảng 60ha, với chức năng là Nhà ga hàng hóa và hành khách. Tổng mức đầu tư dự án khoảng 205.085 tỷ đồng.
Quy hoạch quỹ đất dự kiến phát triển TOD diện tích khoảng 150 ha tại khu vực tiếp giáp nhà ga về phía Bắc và quy hoạch quỹ đất dự kiến phát triển logistics diện tích khoảng 50ha tại khu vực tiếp giáp 2 bên nhà ga.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi phát biểu kết luận cuộc làm việc
Theo lãnh đạo TP. Cần Thơ, khi Dự án hoàn thành sẽ kết nối với hệ thống đường bộ của địa phương và vùng đồng bằng sông Cửu Long, bao gồm: tuyến đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, cao tốc Cần Thơ Cà Mau, Quốc lộ 1A, Quốc lộ 91, Quốc lộ 91B, Quốc lộ Nam Sông Hậu, Đường vành đai phía Tây thành phố Cần Thơ và cách Bến xe Trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 7km.
Ngoài ra, Dự án còn kết nối Cảng biển Cần Thơ (cảng biển loại I), như: cách Khu bến Cái Cui khoảng 3km, Khu bến Hoàng Diệu khoảng 15km, Khu bến Trà Nóc Ô Môn khoảng 20km, Khu bến Thốt Nốt khoảng 50km.
Do vị trí quy hoạch Nhà ga Cần Thơ nằm cách sân bay Cần Thơ khoảng 20 km nên Dự án hoàn thành sẽ tăng tính kết nối với Cảng hàng không Quốc tế Cần Thơ.
Đặc biệt, Dự án còn kết nối với hệ thống đường sắt đô thị TP. Cần Thơ, vì trong quy hoạch, thành phố có định hướng quy hoạch 3 tuyến đường sắt đô thị kết nối với nhà ga Cần Thơ bao gồm: Tuyến đường sắt đô thị đi trên cao và nằm giữa đường vành đai phía Tây thành phố; Tuyến đường sắt đô thị đi trên cao và nằm giữa Quốc lộ 91 (trong đó có đoạn đi trùng với Đường vành đai phía Tây thành phố) và Tuyến đường sắt đô thị đi trên cao và nằm giữa Quốc lộ 91B.
ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải phát biểu tại buổi làm việc với lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ
Lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ cho rằng, để làm cơ sở quản lý sử dụng đất dành cho đầu tư xây dựng đường sắt và nhà ga Cần Thơ, đến nay thành phố đã cập nhật tích hợp quy mô diện tích sử dụng đất đầu tư Dự án vào các phương án phát triển mạng lưới giao thông vận tải; phương án phân bổ và khoanh vùng các chỉ tiêu sử dụng đất thuộc Quy hoạch thành phố Cần Thơ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ cũng nhận định, tuyến đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ là dự án trọng điểm quốc gia, do đó, thành phố đề xuất Bộ Giao thông vận tải chủ trì cùng với TP. Hồ Chí Minh, TP. Cần Thơ và các địa phương có liên quan đẩy nhanh tiến độ lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đường sắt Thành phố Hồ Chí Minh - Cần Thơ; nghiên cứu đề xuất phương án đầu tư, hình thức đầu tư và cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án, sớm trình Quốc hội, Chính phủ phê duyệt để đảm bảo huy động được các nguồn vốn triển khai đầu tư trước năm 2030 và sớm hoàn thành đưa vào khai thác phát huy hiệu quả đầu tư.
Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Nguyễn Ngọc Hè phát biểu
Liên quan đến dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ đề nghị bổ sung quy định về phân cấp thẩm quyền của UBND cấp tỉnh trong việc tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch tuyến đường sắt, nhà ga đường sắt; xem xét để UBND cấp tỉnh chủ trì công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư cho Dự án.
Còn tại khoản 5 Điều 25 dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), UBND TP. Cần Thơ đề nghị bổ sung quy định “Đối với tiền thu được từ khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt vùng, chính quyền địa phương cấp tỉnh giữ lại 100%” để làm cơ sở cho các địa phương tổ chức đầu tư xây dựng nhà ga đường sắt trên địa bàn bằng nguồn vốn ngân sách địa phương hoặc kêu gọi đầu tư và thu hồi vốn từ tiền khai thác quỹ đất vùng phụ cận đường sắt”.
Tại buổi làm việc, các thành viên đoàn công tác gợi mở nhiều vấn đề liên quan dự án đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ, trong đó cần xem đây là dự án chiến lược quốc gia để có chính sách tương ứng, phù hợp; Cần Thơ xem đây là dự án của vùng, vì Cần Thơ là đầu tàu của miền Tây. Do đó, cần bổ sung các kiến nghị về chính sách đặc thù để triển khai dự án; tích hợp bổ sung các dự án phụ cận vào dự án, tránh sau này điều chỉnh bổ sung; mở rộng quỹ đất khu vực quanh nhà ga; các chính sách về khoa học, công nghệ trong quản lý vận hành, quản lý đường sắt; Quan tâm đến liên kết đào tạo, chuẩn bị nhân sự cho dự án.
Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải TP. Cần Thơ Phạm Văn Đồng phát biểu
Đồng thời tập trung công tác tuyên truyền để nhân dân, các cấp, ngành Trung ương thấy được ý nghĩa, tầm quan trọng của dự án đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ.
Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi đề nghị UBND TP. Cần Thơ cần chủ động hơn nữa trong các kiến nghị về cơ chế chính sách để thực hiện dự án đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ; còn đối với Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), mặc dù địa phương chưa có tuyến đường sắt nào nhưng có thể đề xuất mới về hình thức đầu tư, sự tham gia của các tỉnh thành liên quan trong việc đầu tư dự án; chính sách ưu tiên về đào tạo phát triển nguồn nhân lực...
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị UBND TP. Cần Thơ bổ sung, hoàn thiện báo cáo đầy đủ hơn theo yêu cầu của Đoàn khảo sát; bảo đảm số liệu chính xác, đầy đủ, toàn diện. Đối với khó khăn, vướng mắc, thành phố cần đề xuất những giải pháp cụ thể; phối hợp với Bộ Xây dựng xem xét, xử lý theo thẩm quyền.
Các kiến nghị của UBND thành phố sẽ được Đoàn khảo sát tổng hợp đầy đủ, nghiên cứu trong quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách, tháo gỡ bất cập, tạo điều kiện phát triển bứt phá cho ngành đường sắt.
Đoàn công tác Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ và sở ngành liên quan khảo sát khu vực Nhà ga Cần Thơ trong dự án đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Cần Thơ
Cùng ngày, Đoàn công tác Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng lãnh đạo UBND TP. Cần Thơ và sở ngành liên quan đến khảo sát thực địa tại khu vực trục đường đô thị 1A, vị trí quy hoạch tuyến đường sắt TP. Hồ Chí Minh – Cần Thơ trên địa bàn phường Tân Phú và phường Phú Thứ, quận Cái Răng.
