Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với kiểm soát, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Sáng 10.3, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 43, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Chất lượng sản phẩm, hàng hóa tốt sẽ thúc đẩy tiêu thụ trong nước

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hiện hành với những lý do đã nêu tại Tờ trình số 132/TTr-CP của Chính phủ. Đồng thời, ghi nhận, Chính phủ đã rất khẩn trương chuẩn hồ sơ dự án Luật tương đối đầy đủ, công phu, nghiêm túc, chất lượng, cơ bản bảo đảm đầy đủ theo quy định.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chỉ rõ, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được thực hiện qua 17 năm, đã xuất hiện một số bất cấp, hạn chế đòi hỏi phải sửa đổi.

"Tình hình hiện nay đòi hỏi cần sửa đổi, bổ sung ngay một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, qua đó thúc đẩy kinh tế phát triển trong thời gian tới, đạt mức tăng trưởng hai con số thông qua nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa để tăng mức tiêu thụ tại thị trường trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu ra nước ngoài", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Trên tinh thần đó, theo Chủ tịch Quốc hội, phạm vi sửa đổi cần bám sát tinh thần “khó đâu tháo đó, tắc đâu sửa đó", bám sát 4 nhóm chính sách được Quốc hội thông qua. Số lượng điều khoản cần sửa đổi, bổ sung cần tiếp tục được rà soát để bảo đảm những điều khoản thuộc chức năng, thẩm quyền của Quốc hội sẽ tiến hành sửa đổi, những điều khoản thuộc chức năng, thẩm quyền của Chính phủ sẽ giao Chính phủ thực hiện.

Nhấn mạnh tinh thần đổi mới trong xây dựng pháp luật, xác định rõ “vai” của Quốc hội, của Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các cơ quan chức năng cần tiếp tục rà soát để giảm số lượng điều khoản tại dự thảo Luật để có thể thực hiện được ngay, không nên dài dòng nhưng một số quy định vẫn còn chung chung.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Quy định rõ trách nhiệm bộ, ngành, cơ quan quản lý để bảo đảm nguồn lực khi phân cấp, phân quyền. Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã được giải thể thì trách nhiệm của các đơn vị như thế nào phải được quy định rõ.

Về quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, theo Chủ tịch Quốc hội, phải dựa trên nền tảng tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, có đánh giá phù hợp, có kiểm tra, kiểm chứng, giám định thực thi, xác định cơ chế giải quyết tranh chấp, bồi thường thiệt hại, cơ chế bảo đảm quyền lợi của các bên.

Ghi nhận cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát kỹ lưỡng để giảm thiểu quy định chồng lấn với quy định về quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại các luật chuyên ngành, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, tiếp tục rà soát các luật chuyên ngành để bảo đảm không chồng lấn như Luật An toàn thực phẩm, Luật Viễn thông, Luật Công nghiệp công nghệ số… qua đó bảo đảm yêu cầu một việc chỉ do một cơ quan chịu trách nhiệm.

Về phân loại sản phẩm, hàng hóa, dự thảo Luật quy định thành hai nhóm gồm: những sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao sẽ quy định biện pháp quản lý trước khi thông quan (tiền kiểm) và sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, thấp sẽ quy định biện pháp quản lý sau thông quan trước khi lưu thông trên thị trường hoặc cho phép tự công bố hợp quy (hậu kiểm).

Tán thành với việc phân định theo hai nhóm để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần tạo cơ sở khoa học để phân loại, tránh gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa. Bởi, "quy định trong dự thảo Luật đang biểu hiện là yếu tố mất an toàn nằm bên ngoài của quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm, hàng hóa (quá trình vận chuyển, lưu giữ, bảo quản). Đây là yếu tố đảm bảo chất lượng đã có, không phải là yếu tố tạo nên chất lượng của sản phẩm, hàng hóa".

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, các cơ quan chức năng cần chú trọng nền tảng cho quản lý chất lượng, tạo thuận lợi cho hoạt động ứng dụng khoa học công nghệ, hoạt động công nhận, thừa nhận lẫn nhau, giảm chi phí xét nghiệm, giảm các thủ tục trong quản lý.

Trong đó, cần kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước, cũng như sản phẩm, hàng hóa nhập khẩu, vì có thể sản phẩm, hàng hóa được nhập khẩu vào nước ta sau đó gắn nhãn mác Việt Nam đưa sang một nước thứ ba.

“Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được bảo vệ tốt thì sẽ đẩy mạnh sản xuất trong nước, vì người dân tin tưởng tiêu thụ hàng hóa, sản phẩm nội địa, người Việt Nam sẽ ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Không làm tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp

Ghi nhận các quy định tại dự thảo Luật về ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm đã đúng và trúng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị, cần đẩy mạnh ứng dụng mạnh mẽ, khai thác triệt để thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư như: công nghệ chuỗi khối, internet vạn vật, trí tuệ nhân tạo trong quá trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm, qua đó giúp giảm được chi phí quản lý, bỏ bớt các thủ tục hành chính.

Đồng thời, tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện đang sửa đổi, bổ sung trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Chín tới; xem xét lược bỏ những quy định không cần thiết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng tán thành sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hiện hành để gỡ ngay những điểm nghẽn, nút thắt đã thấy rõ trong 17 năm triển khai thi hành; đáp ứng đòi hỏi mới trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo đảm chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, bản thân các doanh nghiệp cũng phải nâng cao sức cạnh tranh, có tiêu chuẩn, quy chuẩn riêng cho hàng hóa, dịch vụ của mình, qua đó có đủ sức cạnh tranh trong thị trường nội địa, cũng như có thể xuất khẩu ra các thị trường nước ngoài, qua đó, bảo đảm thực hiện đúng nguyên tắc của Đảng, Nhà nước là phát triển nhanh nhưng phải bảo đảm bền vững.

“Hàng hóa không bảo đảm quy chuẩn, tiêu chuẩn mà vẫn đưa ra thị trường sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng, cũng như ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam”, Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Cho ý kiến về một số vấn đề cụ thể, Phó Chủ tịch Quốc hội nhận thấy, quy định tại dự thảo Luật yêu cầu phải kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa, tiến hành thủ tục công nhận chất lượng sản phẩm là phù hợp, tuy nhiên, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện tự động hóa để tránh tăng thủ tục hành chính và chi phí cho doanh nghiệp.

Về chính sách của nhà nước về hoạt động liên quan đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Điều 6 dự thảo Luật hợp nhất), Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị, cần làm rõ nội dung nào ngân sách nhà nước đầu tư, nội dung nào nhà nước hỗ trợ, nội dung nào khuyến khích xã hội hóa để vừa quản lý, vừa bảo đảm chất lượng hàng hóa, sản phẩm, nhưng không làm tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng lưu ý, các quy trình kiểm định chất lượng sản phẩm, hàng hóa cần chú ý hoàn thiện để tránh lạm dụng, có cơ hội tạo ra tham nhũng trong công nhận, xác nhận tiêu chuẩn với doanh nghiệp. Cùng với đó, khi thực hiện chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm phải có chế tài với doanh nghiệp vi phạm để ngăn ngừa, răn đe, xử lý hàng giả, hàng nhái, nhất là ngăn ngừa tình trạng mượn xuất xứ để lẩn tránh các biện pháp ngăn chặn chống bán phá giá.

Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định đã giải trình về những vấn đề được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm cho ý kiến.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa hiện hành; đánh giá cao Chính phủ đã hoàn thiện và trình hồ sơ dự án Luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại Kỳ họp thứ Chín tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường xây dựng báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín.