Phát hiện nhiều vi phạm, cố tình "lách luật"
Trong 2 tháng đầu năm 2024, BHXH TP. Hà Nội cùng các đơn vị liên quan tiến hành 496 cuộc thanh tra, kiểm tra, qua đó phát hiện không ít vi phạm… Trong đó, BHXH thành phố công bố Kết luận số 933/KL-BHXH ngày 5.3.2024, yêu cầu Công ty CP Thương mại và Cơ khí CNC Việt Nam (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín) khẩn trương khắc phục vi phạm về đóng, nộp BHXH, giải quyết chế độ ốm đau, thai sản... Hiện, đơn vị này đã nộp số tiền chậm đóng BHXH hơn 200 triệu đồng.
Tương tự, tại Kết luận số 822/KL-BHXH ngày 26.2.2024 đối với Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Sông Đà - UCRIN (phường Thanh Xuân Nam, quận Thanh Xuân), BHXH thành phố cũng chỉ rõ vi phạm và yêu cầu đơn vị chuyển ngay hơn 600 triệu đồng về tài khoản thu của cơ quan BHXH do không đóng BHXH trong một số tháng.
Sau thanh tra, các cơ quan chức năng thành phố đã thu hồi số tiền gần 40 tỷ đồng do chậm thực hiện các chính sách liên quan. "Hiệu quả thanh tra, kiểm tra được nhận diện rõ hơn thông qua việc nghiêm túc chấp hành các quy định của pháp luật về BHXH của đại đa số người lao động, người sử dụng lao động; giảm dần tỷ lệ chậm đóng, nợ đóng" - Phó Giám đốc BHXH TP. Hà Nội Vũ Đức Thuật cho hay.
Tương tự Hà Nội, các tỉnh, thành phố khác cũng xác định, thanh tra, kiểm tra là biện pháp then chốt nhằm đưa hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH đi vào đời sống. Trong giai đoạn 2016 - 2023, cả nước tổ chức 115.791 cuộc thanh tra, kiểm tra tại 179.415 đơn vị, doanh nghiệp; qua đó phát hiện, kiến nghị truy thu về các nguồn quỹ số tiền 23.790 tỷ đồng do chậm đóng, nợ đóng BHXH... Từ kết quả thanh tra, kiểm tra, ngành BHXH tham mưu ban hành hơn 5.000 quyết định xử phạt vi phạm hành chính; gửi hơn 400 hồ sơ kiến nghị khởi tố sang cơ quan điều tra đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng.
Xây dựng đội ngũ thanh tra chuyên nghiệp
Mặc dù đã đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, song hiện nay, vẫn còn tình trạng một số doanh nghiệp cố tình lách luật. Theo đó, các chế độ hỗ trợ (xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở...) không có mức trần, nên một số đơn vị chia nhỏ quỹ lương, đẩy thu nhập của người lao động vào các khoản hỗ trợ, nhằm giảm số tiền làm căn cứ đóng BHXH hàng tháng, gây thiệt thòi cho nhiều bên. Từ đó, dẫn đến tình trạng, khi phát hiện, cơ quan BHXH không có đủ căn cứ để xử phạt vi phạm hành chính hoặc kiến nghị khởi tố.
Để chủ động khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả phát hiện, xử lý vi phạm, BHXH Việt Nam chú trọng xây dựng đội ngũ thanh tra chuyên nghiệp. Lực lượng này hiện có gần 600 người, hoạt động thông suốt từ trung ương đến cơ sở.
Năm 2024, BHXH Việt Nam tiến hành thanh tra, kiểm tra về BHXH, BHYT tại nhiều địa phương. Ngoài ra, 63/63 tỉnh, thành phố cũng tiến hành thanh tra, kiểm tra tại những đơn vị có dấu hiệu vi phạm. Trong quá trình này, ngành BHXH sử dụng bộ tiêu chí nhận diện điện tử, gồm 121 dấu hiệu, qua đó đối chiếu, sàng lọc, phát hiện những chi tiết, số liệu có tính chất bất thường.
Ở cơ sở, trước khi công bố quyết định thanh tra, các địa phương quan tâm đôn đốc, nhắc nhở người sử dụng lao động thực hiện nghiêm quy định của pháp luật về lao động, BHXH với tinh thần lắng nghe và thấu hiểu.
"Mọi hoạt động đều vì mục tiêu đưa chính sách đến đúng người, đối tượng thụ hưởng, ngăn trục lợi, giảm hành vi sai trái. Vì thế, chúng tôi kết hợp linh hoạt giữa lý và tình để việc thanh tra diễn ra thuận lợi, hiệu quả" - Giám đốc BHXH quận Hoàng Mai Trần Việt Trang chia sẻ.
Tới đây, các cơ quan chức năng tiếp tục gỡ vướng bằng cách đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến xử lý hành vi vi phạm về BHXH sao cho thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật, làm căn cứ cho các bên liên quan triển khai, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người lao động.
