Đó là ý kiến của ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) khi góp ý dự thảo Nghị quyết thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam.
Đại biểu Lò Thị Luyến cho biết trên địa bàn tỉnh Điện Biên có 1 đơn vị trại giam thuộc Bộ Công an. Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên đã tiến hành khảo sát tại đơn vị để có thêm thông tin phục vụ cho việc tham gia ý kiến và biểu quyết về nội dung thực hiện thí điểm này.
Qua khảo sát thực tế tại đơn vị và nghiên cứu hồ sơ trình kỳ họp, đại biểu Lò Thị Luyến cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp về dự thảo Nghị quyết, đồng thời đóng góp ý kiến cụ thể về 2 nội dung.
Để không phải chờ đợi lâu
Dự thảo Nghị quyết quy định thời gian thực hiện thí điểm trong 5 năm. Về quy định này, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp có 2 ý kiến khác nhau, đa số ý tán thành 5 năm, song cũng có ý kiến đề nghị chỉ nên quy định thời gian thực hiện thí điểm trong 3 năm để kết thúc vào năm 2025, trước khi hết nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV. Đại biểu Lò Thị Luyến tán thành với ý kiến thứ 2, cho rằng thời gian thí điểm trong 3 năm là đủ, vì 2 lý do.
Một là, trước 1.1.2020 (trước ngày Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành) các trại giam cũng đã đưa phạm nhân ra ngoài lao động và đều bảo đảm tuân thủ các nguyên tắc về trình tự thủ tục theo quy định và hướng dẫn của cơ quan cấp trên (đối với trại giam tại Điện Biên được thành lập năm 2008, đến năm 2014 được sự nhất trí của cấp trên, trại giam đã tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động học nghề tại 4 điểm, đến 2020 tạm dừng).
Quá trình tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động học nghề đều bảo đảm an toàn, hiệu quả tốt, phạm nhân có cơ hội được học nghề và tham gia lao động đa dạng ngành nghề, từ đó tạo điều kiện để phạm nhân tăng khả năng thích ứng khi tái hòa nhập cộng đồng, tìm được việc làm phù hợp, có thu nhập và cuộc sống ổn định, hạn chế nguy cơ tái phạm tội.
Từ ngày 1.1.2020, việc tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động, học nghề tạm dừng và chờ thực hiện thí điểm mà hôm nay Quốc hội cho ý kiến. Theo dự thảo Nghị quyết, chỉ 1/3 trong tổng số trại giam thuộc Bộ Công an sẽ thuộc diện được thí điểm. Vậy, đối với những trại giam không thuộc diện được thí điểm sẽ mất 5 năm chờ đợi, cơ hội học nghề và lao động của phạm nhân cũng phải chờ đợi từng đó năm.
Pháp luật hiện hành cho phép trại giam tự mình hoặc hợp tác với tổ chức, cá nhân tổ chức các khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân trong khuôn viên đất được giao quản lý và các khu này phải do trại giam trực tiếp đứng ra tổ chức, thuộc phạm vi quản lý của trại giam. Tuy nhiên, với nguồn lực hạn hẹp thì trại giam không có nguồn vốn để đầu tư, diện tích đất lại nhỏ hẹp, không thể bố trí quỹ đất đầu tư xây dựng các khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân trong khuôn viên của trại. Do đó, từ khi hoạt động tổ chức cho phạm nhân ra ngoài lao động, học nghề tạm dừng thì phạm nhân trong các trại này chỉ loanh quanh trồng rau, chăn nuôi lợn gà… với quy mô nhỏ, chủ yếu để tự cung cấp cho phạm nhân trong trại.
Hai là, nếu các tổ chức, cá nhân có đầu tư thì chỉ được phép khai thác tài sản đã đầu tư trên đất, quyền quản lý đất đai và lao động là thuộc thẩm quyền của trại giam nên rủi ro lại rơi vào chính nhà đầu tư khi chủ trương chính sách có sự thay đổi, trong khi họ có rất nhiều môi trường thuận lợi để lựa chọn đầu tư phát triển nên khó thuyết phục nhà đầu tư bỏ tiền và tài sản đầu tư trên đất của trại giam. Khó khăn nữa là các trại giam đóng quân trên địa bàn khu vực kinh tế - xã hội khó khăn, kết cấu hạ tầng giao thông kém, đi lại không thuận lợi, xa các trung tâm kinh tế, làm tăng chi phí vận chuyển, tăng giá thành sản phẩm, khó cạnh tranh khi tiếp cận thị trường tiêu thụ… Vì thế, việc mời gọi đầu tư cũng không có tổ chức, cá nhân nào quan tâm, mặn mà.
“Do đó, để không phải chờ đợi lâu, sớm tạo điều kiện và cơ hội cho phạm nhân tại các trại giam trên toàn quốc thực hiện quy định này thì nên rút ngắn thời gian thực hiện thí điểm, chỉ thực hiện trong 3 năm là phù hợp” - ĐBQH Lò Thị Luyến nhấn mạnh.
Tạo điều kiện cho phạm nhân là phụ nữ đang mang thai, nuôi con dưới 36 tháng tuổi
Về quy định nhóm phạm nhân thuộc diện không được đưa ra khu lao động hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam, đại biểu Lò Thị Luyến cơ bản nhất trí với nội dung quy định tại Khoản 4, Điều 1, dự thảo Nghị quyết. Song đối với quy trình lựa chọn phạm nhân đưa ra lao động, hướng nghiệp, học nghề ngoài trại giam sẽ do Chính phủ quy định (tại Khoản 1, Điều 5, dự thảo Nghị định của Chính phủ kèm theo hồ sơ trình kỳ họp), đại biểu đề nghị Chính phủ quy định thêm quy trình lựa chọn đối với phạm nhân là phụ nữ nuôi con dưới 36 tháng tuổi, phụ nữ đang mang thai.
Cụ thể, đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị quy định quy trình lựa chọn theo hướng mở, tức là nếu họ đủ điều kiện và tự nguyện thì vẫn được ra ngoài lao động, học nghề bình thường. Nhưng nếu họ đủ điều kiện và chưa sẵn sàng để ra ngoài lao động, học nghề thì cũng không phải ra lao động, học nghề bên ngoài trại giam. Quy định như vậy nhằm tạo điều kiện cho họ có sự lựa chọn trên tinh thần tự nguyện, và có điều kiện chăm sóc con và chăm sóc sức khỏe khi đang mang thai.
“Quy định như vậy thể hiện tính nhân văn, tôn trọng quyền con người, là sự cụ thể hóa tiếp theo trong tổ chức thực hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước ta được quy định trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Thi hành án hình sự đối với người bị kết án phạt tù và thi hành án phạt tù là phụ nữ đang mang thai, nuôi con dưới 36 tháng tuổi” - ĐBQH Lò Thị Luyến nói.
PV lược ghi
