Giải pháp đồng bộ, triệt để 

Nêu tình trạng các tàu đánh cá có công suất lớn sau khi đánh bắt không về cập cảng tại địa phương, gây khó khăn trong công tác quản lý tàu cá theo yêu cầu của EC về chống khai thác IUU, ĐBQH Huỳnh Thị Ánh Sương (Quảng Ngãi) đề nghị Bộ trưởng có giải pháp bảo đảm quản lý tàu cá chặt chẽ, thống nhất trên cả nước?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, đây là đặc điểm của ngư trường nước ta, nhiều khi tàu cá của ta theo luồng cá di chuyển từ Bắc vào Nam, nên họ không thể trở về địa phương để đăng ký thông tin, mà tới đâu thì họ khai thác ở đó và cập cảng ở nơi gần nhất. Nhấn mạnh đây là thực trạng trong quản lý, kiểm soát các đội tàu của chúng ta hiện nay, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho biết, Bộ đang chỉ đạo thúc đẩy quản lý, kiểm soát tàu cá bằng công nghệ số nhằm bảo đảm quản lý được các tàu cá, vừa tuân thủ theo quy luật dịch chuyển của tàu cá.

Cùng quan tâm đến các biện pháp khắc phục "Thẻ vàng" của EC về chống khai thác IUU, ĐBQH Trần Thị Hồng Thanh (Ninh Bình) nêu thực tế, sau 3 lần đoàn thanh tra của EC sang Việt Nam để kiểm tra việc thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU và sau gần 6 năm nỗ lực khắc phục “Thẻ vàng” của EC, nhưng đến nay chúng ta vẫn chưa gỡ được “Thẻ vàng”. Trong khi đó, nhìn sang các nước khác trong khu vực, Philippines chỉ mất 6 tháng và Thái Lan mất 3 năm để gỡ “Thẻ vàng” của EC.

Dự kiến, tháng 10 tới, EC sẽ cử đoàn thanh tra lần thứ 4 sang Việt Nam nhằm đánh giá tình hình thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU. Việt Nam cũng đặt mục tiêu gỡ được “Thẻ vàng” của EC trong lần đánh giá này. Bộ NN và PTNT đã đề ra 5 giải pháp để gỡ “Thẻ vàng” này. "Bộ trưởng cho biết, những giải pháp đã đầy đủ, đồng bộ, triệt để chưa và Việt Nam có thể đạt mục tiêu gỡ “Thẻ vàng” trong lần đánh giá tới không - đại biểu nêu câu hỏi?

Nhắc lại chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến việc khắc phục “Thẻ vàng” của EC về chống khai thác IUU, Bộ trưởng nêu rõ, gỡ “Thẻ vàng” của EC không phải mục tiêu duy nhất của Việt Nam mà mục tiêu cuối cùng là giữ gìn được trữ lượng và bảo tồn sự đa dạng tài nguyên biển. Nếu so sánh với Philippines và Thái Lan, Bộ trưởng cho biết, những nước này có cơ cấu ngành hàng bền chặt hơn nước ta và cũng áp dụng các biện pháp chống khai thác IUU mạnh hơn, như đánh đắm tàu vi phạm ngay giữa biển khơi thay vì phạt…

Bộ trưởng cũng nêu rõ, mặc dù EC rất tin tưởng vào các khung pháp lý và chương trình hành động của chúng ta về chống khai thác IUU, nhưng EC lại không thực sự tin tưởng vào việc thực thi ở các địa phương. Đây là khó khăn của nước ta trong nỗ lực khắc phục “Thẻ vàng”. Nhấn mạnh điều này, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, cần có sự phối hợp hành động của cả hệ thống chính trị và chế tài đủ mạnh để kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm… Tới đây, Bộ NN và PTNT sẽ trình Thủ tướng Chính phủ danh sách các địa phương có những trường hợp vi phạm chưa xử lý. “Chúng tôi còn biết có những địa phương đã khoanh vùng huyện nào, xã nào thường xuyên có các đội tàu vi phạm, nhưng vẫn còn rất loay hoay...”, Bộ trưởng nói.

Sẽ xem xét lại toàn bộ quy trình cấp phép, giao, cho thuê mặt nước nuôi trồng thủy sản

Cũng liên quan đến vấn đề nuôi trồng thủy sản, đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương nêu thực tế, hiện nay, nhiều nhà đầu tư đặt vấn đề nuôi trồng thủy sản trên các vùng biển nhưng yêu cầu phải đúng quy hoạch. Tuy nhiên, công tác tổ chức lập quy hoạch còn lúng túng, nên cơ quan chuyên môn, nhà đầu tư vẫn còn nhiều vướng mắc trong thực hiện các thủ tục đầu tư. Đại biểu đề nghị, Bộ trưởng có giải pháp để giải quyết vấn đề này?

Bộ Chính trị đã có Nghị quyết số 36-NQ/TW về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhằm đưa Việt Nam trở thành quốc gia giàu từ biển, mạnh về biển. Dẫn Nghị quyết này, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, nước ta có trữ lượng cá 3,9 triệu tấn, nhưng cường lực khai thác hàng năm của chúng ta tới 3,66 triệu tấn. Theo EC, với cường lực khai thác này, tài nguyên biển sẽ suy giảm. Như vậy, "nuôi trồng thủy sản chính là một trong những giải pháp thay thế khai thác thủy sản. Việc đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản sẽ góp phần chuyển đổi nghề nghiệp cho những ngư dân/chủ tàu của những đội tàu đang hoạt động trên biển (ước tính hiện nay có hơn 90.000 chiếc)", Bộ trưởng nói.

Tuy nhiên, cũng theo Bộ trưởng, vướng mắc của chúng ta hiện nay là chưa có quy hoạch không gian biển; và nếu chưa có quy hoạch không gian biển, thì chưa có quy hoạch nuôi trồng thủy sản trên biển...

Thúc đẩy phát triển nuôi trồng biển là một trong những giải pháp giảm khai thác thủy sản. Nêu vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) cho biết, việc giao, cho thuê mặt nước hiện còn nhiều vướng mắc. Đơn cử, cấp huyện chỉ được giao, cho thuê không quá 1 ha mặt nước trong phạm vi 3 hải lý, tương đương 5,4km. Khu vực biển thuộc thẩm quyền giao của cấp tỉnh dưới 6 hải lý, ngoài việc lấy ý kiến của cơ quan quân sự, công an tỉnh thì tỉnh còn phải lấy ý kiến của 4 bộ, ngành trung ương là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài nguyên và Môi trường, dẫn tới mất nhiều thời gian và thủ tục hành chính, trong khi không phải khu vực biển nào cũng cần thiết phải xem xét đến vấn đề quốc phòng, an ninh hay đối ngoại… Đại biểu đề nghị, Bộ trưởng có giải pháp gỡ khó khăn, vướng mắc nêu trên; nên chăng cần phân cấp, phân quyền triệt để hơn cho các địa phương?

Chấp hành ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN và PTNT luôn theo xu thế đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tăng cường năng lực cho đội ngũ lãnh đạo địa phương. Khẳng định điều này, đồng thời trước những khó khăn về thủ tục hành chính có liên quan, Bộ trưởng cam kết: Sẽ xem xét lại toàn bộ quy trình cấp phép, giao, cho thuê mặt nước để nuôi trồng thủy sản theo hướng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa ở mức độ vẫn bảo đảm kiểm soát được những vấn đề về bảo đảm quốc phòng, an ninh, mật độ nuôi trồng thủy sản, bảo đảm an toàn môi trường, không phá vỡ cảnh quan…

Ngày 10.3.2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 208/QĐ-TTg phê duyệt Đề án chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái. Bộ NN và PTNT cũng đã có kế hoạch triển khai Đề án này. ĐBQH Nguyễn Văn Huy (Thái Bình) đề nghị: Bộ trưởng cho biết những chính sách sẽ được áp dụng để hỗ trợ chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái?

Nêu rõ, Bộ NN và PTNT đã có Quyết định và kế hoạch hành động thực hiện Đề án chuyển đổi nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nêu rõ, việc thực hiện còn chậm và chính sách cũng chưa rõ nét, chưa trở thành “cú hích” để hướng tới mục tiêu giảm khai thác và đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản.

Thời gian tới, Bộ NN và PTNT sẽ tăng cường đối thoại với các địa phương, ngư dân thuộc diện tự nguyện xin chuyển đổi nghề hoặc ngư dân trong diện không được phép khai thác do cường lực khai thác quá mức. Khẳng định điều này, Bộ trưởng chia sẻ 2 hình thức chuyển đổi nghề.

Một là, bà con lên bờ, vẫn nuôi trồng cạn hoặc nuôi trồng ven bờ với cường lực khai thác và mật độ cho phép. Hai là, chuyển đổi hẳn nghề nghiệp khác, như làm du lịch hoặc tạo điều kiện cho bà con ngư dân vào khu công nghiệp. Và mỗi đối tượng, phương án chuyển đổi nghề nghiệp sẽ gắn với chính sách kèm theo.