Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn khẳng định, phát triển kinh tế tập thể mà trọng tâm là hợp tác xã (HTX) là định hướng xuyên suốt của Đảng, Nhà nước ta. Những năm qua, kinh tế tập thể, HTX góp phần giúp cho ngành nông nghiệp trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Vận động, định hướng, giúp sức cho việc thành lập và phát triển HTX là một trong những nhiệm vụ trung tâm của Hội Nông dân Việt Nam.
Đến hết năm 2022, các cấp hội nông dân trong cả nước đã vận động, hướng dẫn thành lập được hơn 22.000 mô hình kinh tế tập thể hoạt động có hiệu quả, trong đó có 2.398 HTX nông nghiệp và gần 20.000 tổ hợp tác nông nghiệp. Doanh thu hằng năm bình quân trên 5,5 tỷ đồng/HTX, lợi nhuận 350 triệu đồng/HTX, thu nhập bình quân của thành viên HTX đạt 51,5 triệu đồng/người/năm. Doanh thu của các tổ hợp tác đạt trên 400 triệu đồng/tổ/năm, lợi nhuận đạt trên 41 triệu đồng/tổ/năm.
Nhiều HTX mới thành lập do các thành viên trẻ sáng lập, mạnh dạn tiếp cận công nghệ mới, tiên tiến, vốn, tín dụng dồi dào, gắn với phương thức sản xuất theo mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả, liên kết tốt với nhiều hình thức mới.
Tuy vậy, khu vực kinh tế tập thể, HTX đang gặp một số khó khăn như thiếu vốn, thiếu nguồn nhân lực có chất lượng, chậm đổi mới, chuyển đổi số, chậm ứng dụng khoa học kỹ thuật. Cơ chế, chính sách, nguồn vốn hỗ trợ khu vực HTX còn chưa hợp lý so với tính chất của mô hình HTX. Số HTX tiếp cận được các chính sách của nhà nước về hỗ trợ tín dụng, giao đất, cho thuê đất, về phát triển kết cấu hạ tầng... còn ít. Năng lực, kinh nghiệm của bộ máy quản lý nhà nước và các đơn vị cung cấp dịch vụ cho HTX chưa đáp ứng yêu cầu. Năng lực quản trị của lãnh đạo HTX còn hạn chế, chưa thật sự chủ động, minh bạch, chưa dựa vào và phục vụ thành viên.
Để tháo gỡ những khó khăn và thách thức nêu trên, các kiến nghị tại Diễn đàn nêu lên 3 vấn đề cốt lõi cần tập trùng để phát triển HTX.
Một là, phải xây dựng được vùng nguyên liệu. Nếu không có vùng nguyên liệu thì không có HTX, HTX không thể mang tính chất dẫn dắt, kết nối nông dân với nhau cũng như kết nối giữa các địa phương với nhau.
Hailà, phải có chính sách bảo hiểm cho vùng nguyên liệu; bảo hiểm sẽ giúp nông dân yên tâm sản xuất, khai thác tốt lợi thế, tiềm năng của sản phẩm, không để tình trạng dẫm chân lên nhau, hoặc cạnh tranh không lành mạnh, làm mất đi lợi thế của vùng nguyên liệu.
Balà, phải đào tạo đội ngũ cán bộ quản trị HTX có đủ năng lực, tầm nhìn, khả năng quan hệ để tổ chức sản xuất- kinh doanh có hiệu quả.
