Sách gồm 5 chương. Chương 1 phân tích tỉ mỉ các khái niệm, nguồn gốc, đặc trưng, phương thức và bản chất của tín ngưỡng thờ Mẫu, qua đó khám phá giá trị tinh thần mà nó mang lại cho cộng đồng. Đạo Mẫu ca ngợi các nữ thần, những biểu tượng của sự sinh sôi, che chở và nuôi dưỡng. Các nghi lễ và nghệ thuật diễn xướng phong phú dành riêng cho các nữ thần là minh chứng cho sự kính trọng và lòng biết ơn của người dân.
Chương 2 đưa người đọc khám phá thế giới của nghi lễ và lễ hội liên quan đến thờ Mẫu. Thông qua các nghi lễ hầu đồng, các hình thức hầu đồng đa dạng, và sự hóa thân thành các vị Thánh Mẫu, chương này đã làm nổi bật sự phong phú và độc đáo của tín ngưỡng thờ Mẫu.
Chương 3 đề cập đến đội ngũ hầu đồng, nhóm cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. Thanh đồng, cung văn, thầy pháp, và đồng phục không chỉ là những người thực hành các nghi lễ, mà còn gìn giữ và truyền bá về tín ngưỡng này.
Chương 4 phân tích bối cảnh xã hội với những tác nhân tác động đến tín ngưỡng thờ Mẫu, cũng như thực trạng của tín ngưỡng này trong xã hội hiện đại.
Chương 5 đề cập vai trò và ý nghĩa của tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống tinh thần, xã hội, và văn hóa của người Việt. Từ việc thúc đẩy tinh thần đoàn kết cộng đồng, khẳng định vai trò của phụ nữ, đến việc là nguồn cảm hứng cho các tác phẩm văn học và nghệ thuật hiện đại, tín ngưỡng này đã chứng tỏ sức sống mãnh liệt và khả năng thích ứng linh hoạt với thời đại.
Theo Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật trung ương, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, trong từng chương, tác giả đã phản ánh không chỉ vẻ đẹp của các nghi lễ và lễ hội đạo Mẫu mà còn nêu lên tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy tín ngưỡng này trong thời hiện đại.
Sự ghi nhận của UNESCO cho Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại không chỉ là một bằng chứng về giá trị văn hóa to lớn của đạo Mẫu mà còn minh chứng cho sức sống mãnh liệt và khả năng thích ứng của nó qua nhiều thế hệ.
Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, PGS.TS. Đặng Văn Bài nhận xét, từ góc nhìn văn hóa, tác giả đã tiếp cận cộng đồng chủ thể văn hóa - những người đang nắm giữ các giá trị di sản và đang thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống xã hội.
“Điều tôi tâm đắc là, TS. Phạm Việt Long đã tiếp cận thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở cả hai mặt tích cực và hạn chế để từ đó đề xuất những giải pháp hữu hiệu nhằm bảo vệ và phát huy giá trị mang tính độc đáo và thiết thực trong tín ngưỡng thờ Mẫu ở giai đoạn hiện nay. Ông đã kiến nghị một mô hình hợp tác giữa các bên có liên quan từ các khía cạnh: quyền, lợi ích và trách nhiệm liên đới. Chỉ khi nào huy động được các nguồn lực tổng hợp của toàn xã hội: Nhà nước, các nhà khoa học, các cộng đồng chủ thể và doanh nghiệp kinh doanh các ngành nghề có liên quan tham gia tự nguyện, thành tâm và không vụ lợi thì chúng ta mới bảo vệ và phát huy có hiệu quả các mặt giá trị đặc sắc trong tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam”, PGS.TS. Đặng Văn Bài nhấn mạnh.
