Có việc làm vẫn nhận trợ cấp
Đó là nhận định của Trung tâm Dịch vụ việc làm An Giang cũng như đánh giá của các chuyên gia dựa trên báo cáo kết quả thực hiện công tác năm 2023, kế hoạch nhiệm vụ năm 2024 của Trung tâm và phân tích tình hình thực tế tại địa phương.
Theo đó, việc trục lợi BHTN một phần do pháp luật chưa có quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc thông báo ngay cho cơ quan lao động, cơ quan bảo hiểm xã hội (BHXH) về việc người lao động có việc làm, nên xảy ra trường hợp dù đã có việc làm nhưng người lao động vẫn được hưởng BHTN.
Đến nay, vẫn chưa có chức năng kết nối dữ liệu quản lý thu của cơ quan BHXH nên việc giải quyết chế độ hưởng BHTN cho người lao động tại Trung tâm Dịch vụ việc làm còn gặp nhiều khó khăn, nhất là việc kịp thời phát hiện người lao động có quá trình trùng đóng BHXH với việc hưởng BHTN.
Đại diện Trung tâm Dịch vụ việc làm An Giang chia sẻ, vẫn còn trường hợp người lao động bị phát hiện trùng đóng BHXH sau khi đã được giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp hoặc trong quá trình giải quyết chi trả trợ cấp thất nghiệp, quá trình chốt sổ BHXH cho người lao động thì cơ quan BHXH mới phát hiện. Việc giải quyết thu hồi tiền trợ cấp đối với người lao động thường mất nhiều nguồn lực, thời gian và tồn tại qua nhiều năm dẫn tới khó thực hiện; có trường hợp khi phát hiện người lao động vi phạm bị thu hồi là lúc họ đã hết hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Bên cạnh đó, theo kết quả các kỳ kết luận của thanh tra, kiểm toán Nhà nước về việc kiểm tra công tác quản lý thu của đơn vị tại cơ quan BHXH cũng phát hiện người lao động đang có việc làm, được đóng BHXH nhưng vẫn hưởng BHTN mà không thông báo cho Trung tâm.
Một số trường hợp bị phát hiện theo thông báo của cơ quan BHXH gửi đến Trung tâm Dịch vụ việc làm để phối hợp giải quyết, do trong quá trình giải quyết chi trả trợ cấp thất nghiệp nhận thấy người lao động tiếp tục tham gia đóng BHXH, BHTN tại đơn vị mới trong thời đang hưởng trợ cấp thất nghiệp của lần hưởng trước; hoặc phát hiện trong quá trình giải quyết chế độ hưu trí; giải quyết chế độ tử tuất cho người lao động.
Một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là do người lao động vẫn nhầm lẫn khái niệm có việc làm. Nhiều người cho rằng, bắt đầu được tham gia đóng BHXH, BHTN mới bị cắt hưởng trợ cấp thất nghiệp. Nhiều lao động cũng chưa có sự trao đổi cụ thể rõ ràng với doanh nghiệp về nội dung và hiệu lực của hợp đồng lao động. Tuy nhiên, khi được nhận và ký hợp đồng lao động thì ngày có hiệu lực của hợp đồng lao động được xác định từ trước thời điểm ký kết, hoặc tại thời gian thử việc... Do nhu cầu có việc làm nên dù chưa được ký kết hợp đồng, nhiều lao động vẫn đi làm và hưởng lương dẫn đến không xác định được chính xác ngày có việc làm theo hợp đồng lao động.
Giúp người lao động hiểu đúng về BHTN
Theo nguyên Viện trưởng Viện Khoa học xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Lan Hương, khi chính sách bị thực hiện không đúng sẽ gây ra những hệ luỵ. Đầu tiên là thất thu phần đóng, ngay từ đầu không ai muốn thất nghiệp để được hưởng BHTN, nhưng khi đến Trung tâm Dịch vụ việc làm, có người lao động sẽ nghĩ đến việc một lúc được hưởng 2 chế độ là BHTN và tiền lương khi vẫn đi làm công việc khác.
Bên cạnh đó, cũng có trường hợp người lao động đến Trung tâm Dịch vụ việc làm không thiết tha với những chế độ khác, mà chỉ muốn được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Nếu trong quá trình thực hiện còn có những vướng mắc, thông tin không minh bạch, rõ ràng có thể khiến thất thoát quỹ. Vấn đề quan trọng nhất trong công tác thực hiện chính sách bảo hiểm là giám sát thất thoát, lạm dụng quỹ.
Trên tinh thần đó, Trung tâm Dịch vụ việc làm An Giang đã chủ động kết hợp cùng các cơ quan chức năng trong việc cung cấp thông tin làm cơ sở thu hồi tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp đối với các trường hợp hưởng sai quy định; kịp thời hoàn trả về quỹ BHTN. Tiếp tục phối hợp với BHXH tỉnh An Giang tuyên truyền, thông tin đến người hưởng trợ cấp thất nghiệp các quy định, hướng dẫn về việc chi trả trợ cấp thất nghiệp. Thường xuyên tư vấn, giải thích giúp người lao động hiểu rõ, nếu nghỉ việc sẽ mất toàn bộ 100% tiền lương, chưa kể cả khoản tiền thưởng, phụ cấp… chỉ để nhận 60% tiền lương khi hưởng bảo hiểm thất nghiệp.
Với quyết tâm hoàn thành các mục tiêu đề ra trong năm 2024, bảo đảm an sinh xã hội, Trung tâm Dịch vụ việc làm An Giang sẽ đẩy mạnh hơn nữa các nhiệm vụ trọng tâm, phát huy vai trò cầu nối kết nối doanh nghiệp với lao động, giúp người dân hiểu đúng về chế độ BHTN và tái hoà nhập thị trường lao động. Từ đó, tránh thất thoát, bảo đảm quỹ BHTN và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương.
