Vừa qua, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV, thảo luận về Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), nhiều ý kiến Đại biểu Quốc hội cho rằng, cần có các quy định ngăn chặn việc lạm dụng các cơ chế để né tránh các quy định của Luật Đấu thầu, bảo tồn các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước.
Đáng chú ý, có ý kiến đại biểu nêu rõ, không phải mỗi lần đấu thầu đều mang lại hiệu quả thiết thực cho nhà nước. Bởi lẽ, trong thực tế có những trường hợp có những gói thầu giá trị cao nhưng khi công bố kết quả trúng thầu, tỷ lệ giảm giá rất thấp.
Ở một số địa phương, có tình trạng mỗi lần nhà thầu “quen mặt” tham gia đều trúng nhưng tỷ lệ tiết kiệm gần như không có. Cần phải xem lại quy trình, thủ tục, việc đăng ký, tổ chức đấu thầu để đạt hiệu quả cho ngân sách nhà nước.
Đối chiếu từ các ý kiến của Đại biểu Quốc hội, qua tìm hiểu của Báo Đại biểu Nhân dân, tại địa bàn phường Yên Phụ (Tây Hồ, Hà Nội) đang xảy ra tình trạng tương tự.
Trong vài năm gần đây, UBND phường Yên Phụ đã phê duyệt lựa chọn nhiều nhà thầu với các gói thầu được trúng có mức tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước ở mức dưới 0,1% đến 0,2%, đặc biệt có gói thầu ở mức tiết kiệm "gần bằng 0".
Cụ thể, ngày 28.1.2022, ông Hoàng Xuân Sáng - khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu Công trình xây dựng tường rào quản lý khu đất 5.032 m2 thuộc khu vực 16ha, phường Yên Phụ (Giai đoạn 1).
Công ty cổ phần xây dựng Bảo Trâm là đơn vị trúng thầu, giá trúng thầu là 458.911.824 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 458.912.000 đồng. Đáng chú ý, giá trúng thầu chỉ tiết kiệm vỏn vẹn 176đồng cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 28.4.2021, ông Hoàng Xuân Sáng – khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu gói thầu Xây dựng Công trình Cải tạo các ngõ 292 và các ngách xung quanh, ngách bên phải ngõ 210 Nghi Tàm Địa điểm xây dựng: Phường Yên Phụ, quận Tây Hồ.
Công ty cổ phần xây dựng Bảo Trâm là đơn vị trúng thầu, giá trúng thầu là 1.443.404.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 1.445.608.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.204.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,16%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 12.4.2021, ông Hoàng Xuân Sáng - Khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu gói thầu Thi công hạng mục xây lắp công trình thuộc công trình Cải tạo Trụ sở Đảng uỷ Phường Yên Phụ. Địa điểm xây dựng: Phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, TP Hà Nội.
Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và xây dựng An Khánh, giá trúng thầu là 1.614.319.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 1.616.432.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 2.113.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,14%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 6.8.2020, ông Hoàng Xuân Sáng - Khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu Xây dựng, thuộc công trình Cải tạo, sửa chữa BTTN ngách 10,16 ngõ 115 An Dương; Ngách 9, 24,42,45,77 ngõ 108 Nghi Tàm; Hẻm 39 ngách 5 ngõ 108 Nghi Tàm; Ngõ 130 An Dương đến cuối ngõ 310/50 Nghi Tàm, phường Yên Phụ. Địa điểm xây dựng: phường Yên Phụ, quận Tây Hồ.
Công ty cổ phần xây dựng và thương mại Hoà Hiệp là đơn vị trúng thầu, giá trúng thầu là 1.519.629.000 đồng, so với giá gói thầu đưa ra là 1.523.130.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 3.501.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,2%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 4.8.2020, ông Hoàng Xuân Sáng – Khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu gói thầu Xây dựng, thuộc công trình Cải tạo nhà sinh hoạt khu dân cư 2,3,5,13 phường Yên Phụ, Địa điểm xây dựng: phường Yên Phụ, quận Tây Hồ.
Công ty cổ phần đầu tư thương mại và xây dựng An Khánh là đơn vị trúng thầu, giá trúng thầu là 1.083.351.000 đồng, so với giá gói thầu là 1.084.555.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 1.204.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,1%) cho ngân sách Nhà nước.
Ngày 24.6.2020, ông Hoàng Xuân Sáng - Khi đang giữ chức Chủ tịch UBND phường Yên Phụ đã ký Quyết định phê duyệt Kết quả đấu thầu gói thầu Mua sắm, Thuộc gói thầu Cải tạo, sửa chữa nhỏ nhà sinh hoạt Tổ dân phố số 10, phường Yên Phụ.
Công ty cổ phần đầu tư thương mại và xây dựng An Khánh là đơn vị trúng thầu, gía trúng thầu là 493.518.000 đồng, so với giá dự toán gói thầu là 493.847.000 đồng, giá trúng thầu tiết kiệm 329.000 đồng (tương đương tiết kiệm khoảng 0,06%) cho ngân sách Nhà nước.
Đáng chú ý, các gói thầu của phường Yên Phụ làm chủ đầu tư về cơ bản đều do các doanh nghiệp nêu trên xoay tua trúng thầu.
Theo dữ liệu về doanh nghiệp, Công ty cổ phần xây dựng Bảo Trâm có địa chỉ tại số 41, ngõ Đám Mạ, xóm 8A, phường Cổ Nhuế 2, quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội do Nguyễn Văn Ngữ là người đại diện theo pháp luật. Vốn điều lệ đăng ký hiện tại là 20 tỷ đồng. Danh sách cổ đông sáng lập gồm: Vũ Văn Bằng, Nguyễn Thị Thu Trâm, Nguyễn Văn Ngữ.
Công ty cổ phần đầu tư thương mại và xây dựng An Khánh có địa chỉ tại số 14B, ngõ Làng Tình Quang, đường Đê Vàng, tổ 1, phường Giang Biên, quận Long Biên, TP Hà Nội do Lưu Minh Hà là người đại diện theo pháp luật. Vốn điều lệ đăng ký hiện tại là 6 tỷ đồng. Danh sách cổ đông sáng lập gồm: Ngô Quốc Phong, Hoàng Văn Thuyên, Nguyễn Thị Thu Hoàn.
Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Hoà Hiệp có địa chỉ tại G6, tập thể Hội Liên Hiệp Phụ Nữ, phường Láng Thượng, quận Đống Đa, TP Hà Nội do Hoàng Thị Minh Tuyết là người đại diện theo pháp luật. Vốn điều lệ đăng ký hiện tại là 5 tỷ đồng. Danh sách cổ đông sáng lập gồm: Hoàng Thị Minh Tuyết, Lương Trọng Hiệp, Lê Văn Hậu.
Được biết, ông Hoàng Xuân Sáng trong thời gian làm Chủ tịch UBND phường Yên Phụ từng bị thành phố Hà Nội yêu cầu kiểm điểm vì thiếu trách nhiệm trong việc xử lý vi phạm trật tự xây dựng.
Đến tháng 10 năm 2022, ông Hoàng Xuân Sáng được bổ nhiệm giữ chức vụ Giám đốc Trung tâm Phát triển Quỹ đất quận Tây Hồ. Ông Nguyễn Hưng Quốc, Trưởng Ban quản lý Chợ quận Tây Hồ giữ chức vụ Chủ tịch UBND phường Yên Phụ thay ông Sáng.
Cần giám sát chặt chẽ tỷ lệ tiết kiệm tại các gói thầu đầu tư công
Theo Báo cáo tình hình thực hiện hoạt động đấu thầu các năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 và 2020 tổng số gói thầu, tổng giá gói thầu và tổng giá trúng thầu đều tăng. Tổng số gói thầu tăng từ 153.955 gói thầu (năm 2015) lên 301.587 gói thầu (năm 2020).
Giá trị tiết kiệm tuyệt đối tăng từ 37.122 tỷ đồng (2015) lên 39.036 tỷ đồng (2017), 46.697 tỷ đồng (năm 2020). Tuy nhiên, tỷ lệ tiết kiệm lại giảm từ 7,86% (năm 2015) xuống còn 6,98% (năm 2017), tiếp tục giảm còn 5,26% (năm 2018); năm 2019 tăng lên 5,59% nhưng năm 2020 lại giảm còn 4,87%.
Tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu qua các năm 2015-2020 giảm từ 7,86% xuống còn 4,87%, trong khi tổng số gói thầu, tổng giá gói thầu và tổng giá trúng thâu đều tăng. Như vậy, số liệu cho thấy, mặc dù tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu trên cả nước giảm có nguyên nhân từ việc chuẩn hóa dần trong việc xác định dự toán sát với thị trường hoặc căn cứ kết quả lựa chọn nhà thầu trước đó, nhưng công tác đấu thầu trên cả nước vẫn còn những hạn chế nhất định; hiệu quả công tác đấu thầu chưa được bảo đảm.
Trong đó, nhiều bộ, ngành, địa phương, tập đoàn chưa thực sự sát sao, quan tâm đến hiệu quả công tác đấu thầu; chưa có những chỉ đạo quyết liệt, biện pháp hữu hiệu để tăng tỷ lệ tiết kiệm thông qua đấu thầu, cũng như giảm việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu kém cạnh tranh, như chỉ định thầu. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, bên cạnh những mặt tích cực, công tác đấu thầu trên phạm vi cả nước vẫn còn tồn tại những hạn chế trong thời gian dài chưa khắc phục được hoặc đã khắc phục, nhưng chưa triệt để. Chỉ định thầu có tỷ lệ tiết kiệm vẫn ở mức rất thấp (năm 2020 chỉ đạt 2,15%). Trong khi đó, đấu thầu rộng rãi là hình thức có tính cạnh tranh nhất, nhưng tỷ lệ tiết kiệm vẫn chưa thực sự cao (năm 2020 chỉ đạt 5,19%).
