Đại diện xứng đáng
Đầu năm mới Ất Tỵ 2025, Hà Nội đón nhận tin vui khi 2 làng nghề truyền thống lâu đời là làng nghề gốm sứ Bát Tràng và làng dệt Vạn Phúc trở thành đại diện đầu tiên của Việt Nam được Hội đồng Thủ công thế giới (WCC-International) ghi danh vào Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới, đưa Việt Nam trở thành thành viên thứ 28 gia nhập mạng lưới này. Đây là cơ hội để các làng nghề nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo tồn giá trị truyền thống, phát huy tính sáng tạo để mở rộng thị trường, hướng ra quốc tế, trở thành điểm đến văn hóa, du lịch, thương mại sáng tạo và hấp dẫn.
Để được Hội đồng Thủ công thế giới lựa chọn, 2 làng nghề của Hà Nội phải đáp ứng được các tiêu chí đánh giá khắt khe gồm: bảo đảm phát triển văn hóa - xã hội - kinh tế - môi trường; bề dày lịch sử văn hóa làng nghề; bảo đảm giữ gìn kỹ thuật thủ công truyền thống; có số lượng nghệ nhân đang truyền nghề; sự gắn kết cộng đồng...
Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền khẳng định: 2 làng nghề Bát Tràng và Vạn Phúc không chỉ là những biểu tượng của nghề thủ công truyền thống Việt Nam, mà còn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sáng tạo, kết tinh từ tài hoa cùng tâm huyết của các nghệ nhân, thợ giỏi. Chủ tịch Hội đồng Thủ công thế giới Saad al-Qaddumi đánh giá: những sản phẩm gốm sứ tinh mỹ của Bát Tràng đến những tấm lụa mềm mại của Vạn Phúc, là những biểu tượng sống động của văn hóa, sáng tạo và tinh thần kiên cường của người Việt Nam.
Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển làng nghề Hà Nội, có thể thấy 2 làng nghề Bát Tràng và Vạn Phúc là những đại diện xứng đáng, tiêu biểu cho nỗ lực bền bỉ của cộng đồng trong giữ gìn, phát huy và sáng tạo nghề truyền thống của ông cha. Đây là những làng nghề truyền thống có tuổi đời gần 1.000 năm tuổi, gắn với lịch sử hình thành phát triển của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ bảo tồn, phát triển làng nghề
Cả nước hiện có khoảng 5.400 làng nghề, trong đó, Hà Nội là nơi tập trung số lượng làng nghề và các nghệ nhân nhiều nhất với 1.350 làng nghề và làng có nghề, hội tụ 47/52 nghề truyền thống của cả nước. Mỗi làng nghề đều mang bản sắc riêng với những sản phẩm độc đáo; có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và quốc tế; nổi bật như các sản phẩm gốm sứ, dệt, thêu, ren, đồ gỗ mỹ nghệ, chế biến nông sản...
Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, thời gian tới, thành phố cam kết sẽ tiếp tục hợp tác với các tổ chức quốc tế, đặc biệt là Hội đồng Thủ công thế giới quảng bá rộng rãi hơn nữa những tinh hoa nghề thủ công của Hà Nội cũng như thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề của Thủ đô.
Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội, Chi hội trưởng Chi hội Làng nghề - Làng cổ - Làng văn hóa Nguyễn Văn Sử, Hà Nội có nhiều làng nghề hàng trăm năm, đang không ngừng đổi mới, sáng tạo để nâng tầm thương hiệu. Nhiều làng nghề đang trở thành điểm du lịch, không gian sáng tạo văn hóa của địa phương như: nghề nón lá làng Chuông (huyện Thanh Oai), lược sừng Thụy Ứng (huyện Thường Tín), khảm trai Chuyên Mỹ (huyện Phú Xuyên), làng mây, tre đan Phú Vinh (huyện Chương Mỹ)... Trong đó, nhiều làng nghề có giá trị thương mại cao trong hoạt động xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Tuy vậy, việc phát huy giá trị làng nghề của Hà Nội trong thực tế còn gặp không ít khó khăn. Theo đánh giá, năng lực cung ứng, chủ động nguồn nguyên liệu sản xuất tại chỗ cho các làng nghề còn hạn chế và phụ thuộc vào các tỉnh bạn; quy mô sản xuất của các làng nghề còn nhỏ, xen kẽ trong khu dân cư, năng lực tài chính hạn chế; cơ sở hạ tầng làng nghề chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn sản xuất; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân lực có trình độ sử dụng công nghệ…
Thực tế thời gian qua, TP. Hà Nội đã có nhiều chính sách “gỡ khó” cho các làng nghề. Điển hình như Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22.2.2022 về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó khẳng định ưu tiên phát triển làng nghề và sản phẩm thủ công truyền thống. Thành phố cũng đã ban hành Quy hoạch phát triển nghề, làng nghề đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030; phê duyệt Đề án tổng thể phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đồng thời, có nhiều cơ chế, chính sách để bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn Thủ đô.
Cụ thể, thành phố sẽ tập trung vào công tác quy hoạch làng nghề; đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và nâng cao năng lực quản lý nhà nước đối với công tác bảo tồn và phát triển làng nghề. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ bảo tồn và phát triển làng nghề; rà soát, xây dựng vùng nguyên liệu cung ứng tại chỗ, bảo đảm cung ứng một phần nguyên liệu cho các làng nghề. Bên cạnh đó, các cơ quan, địa phương sẽ đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu gắn với sản phẩm OCOP và hình thành thêm những mô hình làng nghề gắn với du lịch, phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương - Giám đốc Sở NN - PTNT Hà Nội Nguyễn Xuân Đại cho biết.
Có thể khẳng định, việc 2 làng nghề dệt lụa Vạn Phúc và gốm sứ Bát Tràng trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới không chỉ mang đến vinh dự, tự hào, mà còn là “đòn bẩy” để Hà Nội nỗ lực hơn trong bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề trong tương lai.
(Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới TP. Hà Nội)
