Mặc dù cơ chế, chính sách đã cơ bản hoàn thiện, tạo động lực cho các cơ sở công nghiệp nông thôn chuyển đổi số song vẫn có rất nhiều trở ngại đang “bó chân” họ.

Không biết bắt đầu từ đâu

Chuyển đổi số ở nước ta đang có nhiều thuận lợi khi được cả hệ thống chính trị đồng thuận, ban hành nhiều chủ trương, quyết sách trong công cuộc số hóa trên mọi lĩnh vực.

Cụ thể, tháng 9.2019, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư. Tiếp đó, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: "Phải đổi mới tư duy phát triển, thay đổi cách làm việc, cách sống, đẩy mạnh cải cách thể chế, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; thực hiện quyết liệt chuyển đổi số, xây dựng nền kinh tế số, xã hội số".

Thực hiện và triển khai Nghị quyết số 52-NQ/TW, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình chuyển đổi số Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Gần đây nhất, tháng 3.2022, Thủ tướng đã ký Quyết định số 411/QĐ-TTg về việc phê duyệt chiến lược Quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đặt ra nhiều mục tiêu cụ thể như đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế số đạt 20% GDP; tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ đạt trên 10%; tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng nền tảng số đạt trên 50%; đến năm 2030, con số này lần lượt tăng lên là 30%, 20% và trên 70%...

Để triển khai các quyết sách trên, các bộ, ngành, địa phương đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể. Đây là những nền tảng quan trọng để thúc đẩy chuyển đổi số nói chung và trong lĩnh vực công thương (khuyến công) nói riêng.

Thực tế, chuyển đổi số đã được áp dụng ở nhiều cơ sở công nghiệp nông thôn, với các hình thức đa dạng như: áp dụng phần mềm quản trị; đầu tư máy móc theo công nghệ mới, tự động hóa; tổ chức họp, kết nối với đối tác thông qua hình thức trực tuyến... Một trong những hình thức phổ biến hơn cả là ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động, như lập website của cơ sở bán hàng trên các sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Voso, Amazon…), bán hàng trên các nền tảng xã hội như facebook, zalo…

Mặc dù vậy, nhìn chung, chuyển đổi số vẫn chưa mạnh mẽ trong các cơ sở công nghiệp nông thôn, hầu như mới ở giai đoạn đầu; ông Thái Đại Phong, Giám đốc Công ty TNHH Đức Phong (Nghệ An) xác nhận, rào cản trước hết là hạn chế về nhận thức. Không những thế, nhiều chủ cơ sở có tâm lý ngại thay đổi, cho rằng cơ sở của mình có quy mô nhỏ lẻ, lao động không nhiều, quy trình sản xuất không quá phức tạp, bộ máy không cồng kềnh nên không cần chuyển đổi số.

Trái lại, nhiều cơ sở dù biết cần chuyển đổi số nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu và làm như thế nào. Đáng chú ý, theo ông Phong, các cơ sở đang thiếu thông tin về các giải pháp chuyển đổi số. Chưa kể, nhiều chủ cơ sở lo ngại, nếu áp dụng chuyển đổi số sẽ phải đầu tư nâng cấp trình độ công nghệ, trong nhiều trường hợp, thách thức sẽ lớn hơn nếu phải thay đổi, xóa bỏ các hệ thống cũ. Đầu tư này đòi hỏi chi phí bỏ ra không hề nhỏ, bao gồm hạ tầng, nhân lực, các giải pháp kỹ thuật, trong khi tiềm lực của các cơ sở này còn hạn chế. “Cái khó bó cái khôn”, nhiều chủ cơ sở đắn đo, thậm chí từ bỏ ý định đầu tư.

Xem xét dành kinh phí khuyến công quốc gia hỗ trợ chuyển đổi số

Dù vậy, vẫn có những cơ hội cho các cơ sở công nghiệp nông thôn chuyển đổi số. Ông Thái Đại Phong nhấn mạnh, chính quy mô nhỏ, bộ máy gọn nhẹ nên các giải pháp cũng đơn giản và thuận lợi hơn. Đặc biệt, hiện nay, các chương trình hỗ trợ cơ sở công nghiệp nông thôn, nhất là vai trò của khuyến công đã và đang góp sức đắc lực cho các cơ sở thực hiện chuyển đổi số, từ việc nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin giúp doanh nghiệp hoàn thiện các giải pháp của mình đến hỗ trợ về kỹ thuật, công nghệ, tài chính. Ngay cuối tháng 11 vừa qua, ông Phong cùng rất nhiều chủ cơ sở công nghiệp nông thôn ở 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh được tham dự hội thảo về chuyển đổi số do Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp 1 tổ chức tại Nghệ An.

Trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số là xu thế tất yếu. Các cơ sở công nghiệp nông thôn muốn phát triển bền vững không thể đứng ngoài xu thế này. Tuy vậy, với rất nhiều khó khăn, thách thức, các giải pháp cần đồng bộ, quyết liệt hơn.

Ông Nguyễn Văn Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Công thương địa phương, Bộ Công thương cho rằng, để hỗ trợ các cơ sở công nghiệp nông thôn xây dựng và triển khai được một lộ trình chuyển đổi số phù hợp cần có sự phối hợp đồng bộ của các cấp, các ngành, từ cơ quan quản lý nhà nước đến các đơn vị tư vấn, các chuyên gia và các cơ sở.

Về phía Sở Công thương cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các cơ chế, chính sách về chuyển đổi số cho các cơ sở công nghiệp nông thôn; chỉ đạo Trung tâm Khuyến công xây dựng các chương trình hỗ trợ các cơ sở công nghiệp nông thôn chuyển đổi số từ nguồn ngân sách địa phương.

Trung tâm Khuyến công các tỉnh cần tham mưu xây dựng chương trình giai đoạn về việc hỗ trợ chuyển đổi số cho các cơ sở công nghiệp nông thôn trên địa bàn để trình Sở Công thương, UBND tỉnh phê duyệt.

Về phía Cục Công thương địa phương, ông Thịnh cho biết sẽ tham mưu để lãnh đạo Bộ Công thương bố trí ngân sách từ nguồn kinh phí khuyến công quốc gia trong các năm tiếp theo đối với nội dung hỗ trợ chuyển đổi số cho các cơ sở công nghiệp nông thôn. Cục cũng sẽ chỉ đạo đơn vị liên quan khẩn trương lập, trình và triển khai các nội dung hoạt động để hỗ trợ các cơ sở này chuyển đổi số.