Chủ động ứng phó và xử lý
Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết, theo ghi nhận, trong lịch sử các trận động đất tại Việt Nam, năm 1983 tại Tuần Giáo (tỉnh Lai Châu) đã có động đất mạnh 6,7 độ Richter. Năm 2001, một trận động đất 5,3 độ Richter đã xảy ra tại phía tây thành phố Điện Biên (cách thành phố Điện Biên 15km). Thời gian gần đây, một số trận động đất nhỏ xảy ra ở miền Bắc và miền Trung với cấp độ rủi ro thiên tai cấp 0 - 1. Ngoài ra, Việt Nam có thể có khả năng xảy ra động đất kích thích do các công trình thủy điện, các hồ chứa dung tích lớn.
Đối với TP. Hồ Chí Minh và khu vực Đông Nam Bộ, theo các đề tài nghiên cứu thì các đứt gãy khu vực Nam Bộ có khả năng gây động đất mạnh tới 5,5 độ Richter, có thể gây chấn động cấp VII ở khu vực TP. Hồ Chí Minh và nhiều vùng khác. Thực tế đến nay, khu vực TP. Hồ Chí Minh chưa ghi nhận có tâm phát ra động đất, tuy nhiên, đã ghi nhận chuỗi động đất M4,5 - 5,5 năm 2004, 2005, 2007 ở vùng biển Nam Bộ gây ra một số dư chấn làm cho các nhà cao tầng của thành phố rung nhẹ, ảnh hưởng không ít đến tâm lý của người dân mặc dù không gây thiệt hại. Bên cạnh đó, từng có trận động đất cường độ 7,8 độ Richter ở vùng biển Indonesia với độ sâu tâm chấn 22,9km, cũng lan đến Việt Nam và khiến nhiều tòa nhà cao tầng tại TP. Hồ Chí Minh rung lắc...
Đối với sóng thần, theo bản đồ phân bố các vùng phát sinh động đất trên lãnh thổ Việt Nam thì trên vùng biển nước ta động đất có thể xảy ra với độ lớn đến 6 - 6,2 độ Richter nên khả năng xảy ra sóng thần mạnh trong vùng biển nước ta là rất nhỏ, kể cả nếu có thì biên độ sóng thần vùng ven biển nước ta cũng chỉ khoảng 0,65 mét, đỉnh sóng chưa cao hơn mặt đất nhưng hoàn toàn không được chủ quan. Đối với khu vực TP. Hồ Chí Minh, nếu có nguy cơ sóng thần, có thể xảy ra đối với khu vực biển Cần Giờ và biên độ cũng rất nhỏ.
Theo đánh giá của Viện Vật lý địa cầu, so với các khu vực khác thì TP. Hồ Chí Minh nói riêng và Nam Bộ nói chung ít xảy ra động đất hay sóng thần. Tuy nhiên, không vì vậy mà người dân chủ quan và cơ quan chức năng không triển khai các phương án tuyên truyền tới người dân. Bên cạnh việc tuân thủ quy định, quy chuẩn vê xây dựng, bảo đảm các công trình nhà ở, tòa nhà cao tầng phải xây dựng đúng thiết kế thì cần xây dựng bản đồ rủi ro, quy chuẩn theo đặc thù.
Bên cạnh đó, cần phát huy mọi nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, kỹ thuật theo phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, vật tư, phương tiện và kinh phí tại chỗ, hậu cần tại chỗ) và “3 sẵn sàng” (chủ động phòng tránh, đối phó kịp thời, khắc phục khẩn trương và có hiệu quả). Tích cực, chủ động phòng ngừa, thông báo, báo động sớm; thu thập và xử lý thông tin nhanh, chính xác; chỉ huy điều hành thống nhất theo phương án linh hoạt, sáng tạo và quyết đoán.
Trang bị kỹ năng cần thiết cho người dân
Mặc dù khả năng xảy ra động đất, sóng thần là rất nhỏ nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh vẫn đẩy mạnh kế hoạch tuyên truyền, nhằm khuyến cáo người dân không được chủ quan và luôn trang bị kỹ năng ứng phó. Theo đó, quy tắc chung là không chạy ra khỏi nhà khi đang có chấn động do động đất gây ra, bình tĩnh đợi đến khi kết thúc. Khi cảm thấy nền đất hay tòa nhà rung động, lập tức chạy đến vị trí an toàn như chui xuống gầm bàn chắc chắn, bàn học hoặc lánh vào góc phòng để tránh các vật nặng hay mảnh vỡ rơi xuống đầu. Sau khi chấn động ngừng, bình tĩnh rời khỏi phòng, nhà.
Đồng thời, nếu đang ở nhà cao tầng, không chạy vào thang máy, không gây ùn tắc ở cầu thang; khi di chuyển nên có vật che đầu, dùng đèn pin trong trường hợp mất điện, tránh dùng nến dễ gây hỏa hoạn. Nếu đang ở ngoài đường, phải chạy tránh xa các tòa cao ốc, tường cao, cây cối và đường dây điện. Nếu đang lái xe, ngừng ở lề đường nhưng tránh xa cột điện, dây điện, gầm cầu.
Sau khi xảy ra động đất, không nên ngủ ở trong nhà mà nên tập trung ở nơi chính quyền sơ tán (nếu có); nếu nhà sập, cần gây tiếng động, âm thanh để kêu cứu. Đồng thời, theo dõi tin tức trên phương tiện thông tin đại chúng đến khi nhận được “tin cuối cùng về động đất” và theo hướng dẫn của các cơ quan cứu hộ về công tác khắc phục hậu quả; đề phòng các chấn động gây ra sau chấn động đầu tiên; kiểm tra hệ thống đèn điện, hư hỏng của nhà cửa.
Cùng với đó, không để các vật nặng lên giá đỡ, tháo gỡ những vật dụng nằm ngay phía trên giường ngủ, không đặt giường ngủ sát cửa kính; nhớ số điện thoại cấp cứu y tế, chữa cháy và cảnh sát cơ động, nắm vững lối thoát hiểm. Tiếp đến, cần dự trữ nước uống và đồ hộp, thức ăn khô đủ cho vài ngày, vì điện và nước có thể bị cúp hoặc hư hại; chuẩn bị đèn pin và dụng cụ sơ cứu (bông bằng, thuốc men) để tại vị trí dễ lấy mang đi.
Đối với sóng thần, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố khuyến cáo người dân khi xảy ra sóng thần cần di chuyển theo hướng dẫn; lập tức rời khỏi tàu, thuyền đậu tại bến cảng; chạy đến nơi cao hơn, ngược hướng biển. Đối với tàu thuyền ngoài khơi, không quay vào bờ cho đến khi nhận được tin cuối cùng về sóng thần. Sau khi có sóng thần xảy ra, người dân không chạy ra biển nhặt đồ; cần nhận biết thực phẩm và nước bị nhiễm bẩn. Đồng thời, tránh xa các tòa nhà bị hư hỏng. Đặc biệt, người dân cần theo dõi đến khi có tin cuối cùng về sóng thần, không quay lại khu vực biển nếu chưa nhận được thông báo tình hình đã an toàn.
