Yếu về đội ngũ nhân lực

Bộ Y tế cho biết, qua khảo sát thực tế tại nhiều tỉnh như Ninh Bình, Hà Nam, Quảng Ninh… cho thấy, tại các trạm y tế còn một số bất cập về cơ sở vật chất như bố trí phòng bệnh chưa hợp lý, chưa sử dụng hết công năng của các phòng gây lãng phí và bất cập lớn. Đơn cử, tại một số trạm y tế xã ở Ninh Bình và Hà Nam, nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân nhiều, nhưng phòng khám chật chội. Trong khi đó, các phòng phục vụ cho công tác sinh sản, kế hoạch hóa gia đình ít dùng đang gây ra sự lãng phí lớn về cơ sở vật chất.

Khảo sát của Viện Chiến lược và Chính sách y tế cũng cho thấy, năng lực của đội ngũ y bác sĩ tại trạm y tế xã rất yếu, nhiều trường hợp không thể chẩn đoán và điều trị các bệnh thông thường như nhiễm khuẩn hô hấp ở trẻ em, dấu hiệu nguy hiểm trong thai nghén, cấp cứu ngộ độc, tăng huyết áp. Một số kiến thức và kỹ năng về chăm sóc không được cập nhật thường xuyên với các khuyến cáo chuyên môn mới, dẫn đến lạc hậu trong tiếp cận chẩn đoán và điều trị. Cũng theo khảo sát, 38% cán bộ y tế cho biết, không có cơ hội được đào tạo ngắn hạn, dài hạn; điều kiện làm việc khó khăn, thiếu kinh phí cho hoạt động chuyên môn, cơ chế tài chính không khuyến khích cán bộ y tế làm việc hiệu quả, khả năng làm việc nhóm hạn chế.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho hay, xác định vai trò quan trọng của “người gác cổng”, Chính phủ đặt ưu tiên tăng cường năng lực hệ thống y tế cơ sở, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt hơn cho người dân và đây chính là nền tảng nhằm đạt được bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân với các mục tiêu phát triển bền vững. Song hiện nay, tuyến y tế xã vẫn chưa phát huy tối đa hiệu quả do những khó khăn về cơ chế tài chính, khả năng cung ứng dịch vụ. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng chia sẻ, khó khăn lớn nhất mà ngành y tế Việt Nam đang gặp phải là cơ chế tài chính cho chăm sóc sức khỏe ban đầu ở cấp cơ sở. Ngoài ra, mô hình công - tư vẫn chưa được thực hiện hợp lý, hiệu quả.

Phát triển mạng lưới y tế cơ sở là yêu cầu bức thiết hiện nay	Nguồn: ITN

Nâng cao năng lực cung ứng dịch vụ

Trước thực tế trên, Bộ Y tế đang đẩy mạnh y tế cơ sở, đặc biệt là mô hình 26 trạm y tế xã điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, để y tế cơ sở thực sự trở thành nền tảng của hệ thống y tế Việt Nam. “Lộ trình đến 2025 bảo đảm khoảng 70% trạm y tế được đầu tư hoàn chỉnh, hoạt động theo nguyên lý y học gia đình và đến năm 2030, toàn bộ các trạm y tế trong cả nước đủ điều kiện và thực hiện mô hình này” - Bộ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.

Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ Y tế Phan Lê Thu Hằng cũng cho rằng, phát triển mạng lưới y tế cơ sở có thể khẳng định là yêu cầu bức thiết đặt ra hiện nay. Trong đó, vấn đề bảo đảm tài chính đầy đủ và bền vững cho các trạm y tế xã thực hiện tốt các chức năng cung ứng dịch vụ theo nguyên lý y học gia đình có vai trò hết sức quan trọng.

Tuy nhiên, theo bà Hằng, với việc có hơn 11.000 trạm y tế cơ sở trên toàn quốc, để thay đổi nâng cao hiệu quả của hệ thống y tế gần dân nhất này không thể thực hiện được ngay trong một sớm một chiều. Trong đó, quan trọng nhất là tháo gỡ các điểm nghẽn liên quan đến tài chính y tế để bảo đảm các trạm y tế có nguồn tài chính đầy đủ và bền vững để trạm y tế có thể cung ứng dịch vụ có chất lượng cho cộng đồng dân cư.

Chưa kể, việc đầu tư cho trạm y tế xã cũng cần được tiến hành đồng bộ. Điển hình như chất lượng đội ngũ nhân lực phải được nâng cao cùng với đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất. Bởi, khi cung ứng trang thiết bị cho trạm y tế xã cán bộ trạm y tế xã phải được đào tạo đầy đủ để có thể vận hành an toàn hiệu quả trang thiết bị được cung cấp. Đặc biệt, nhân viên tại các trạm y tế cũng phải được đào tạo nâng cao năng lực quản lý quản trị, như thế mới bảo đảm hiệu quả của việc điều trị.

“Chẳng hạn, khi cung cấp trang thiết bị về công nghệ thông tin cho trạm y tế xã thì phải đào tạo cho cán bộ mới có thể lập được hồ sơ quản lý sức khỏe; hoặc thiết bị xét nghiệm đường máu, cán bộ y tế không chỉ được tập huấn cách sử dụng an toàn, hiệu quả của trang thiết bị mà phải được đào tạo các nội dung liên quan đến chẩn đoán điều trị để ra chỉ định xét nghiệm chính xác. Khi có kết quả xét nghiệm mới ra quyết định điều trị tại chỗ, chuyển bệnh nhân hay quản lý tại chỗ làm sao cho hợp lý” - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Phan Lê Thu Hằng nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng cho hay, thực tế nền tảng của hệ thống y tế xã hiện nay còn thấp, do đó việc chuyển đổi trạm y tế xã từ mô hình cung ứng dịch vụ kiểu cũ chủ yếu khám, chữa bệnh và hoạt động tại trạm không bảo đảm chăm sóc liên tục, lồng ghép, toàn diện, quản lý được các bệnh không lây nhiễm và bệnh mãn tính, sang mô hình cung ứng dịch vụ kiểu mới cần có thời gian, đòi hỏi phải kiên trì làm chắc từng bước, để nâng cao một cách bền vững năng lực cung ứng dịch vụ cũng như chất lượng dịch vụ y tế của hệ thống y tế cơ sở.