 Bìa bản gốc cuốn Nhật ký trong tù |
| Nguồn: baotanghochiminh.vn |
Tập thơ chữ Hán của Chủ tịch Hồ Chí Minh Nhật ký trong tù (Ngục trung nhật ký) gồm 133 bài thơ viết theo thể tứ tuyệt, được sáng tác trong khoảng thời gian Người bị bắt giữ vô cớ từ ngày 29.8.1942 - 10.9.1943, bị giải qua nhiều nhà lao thuộc tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Không chỉ có ý nghĩa văn chương sâu sắc, Nhật ký trong tù còn là tài sản vô giá trong di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam, đặc biệt từ khi tác phẩm được dịch ra tiếng Việt, phát hành rộng rãi năm 1960, lan tỏa và thấm sâu vào đời sống xã hội Việt Nam. Tác phẩm đã được các tầng lớp nhân dân cả nước đón đọc, trở thành món ăn tinh thần của mỗi người dân đất Việt, được đưa vào giảng dạy trong nhà trường. Tác phẩm không chỉ được phổ biến sâu rộng ở trong nước, mà còn được đánh giá cao và giới thiệu bằng nhiều thứ tiếng: Anh, Bồ Đào Nha, Đức, Hàn Quốc, Myanmar, Nga, Nhật Bản, Pháp, Romania, Séc, Trung Quốc, Tây Ban Nha...
Theo Đại tá, nhà thơ Nguyễn Hữu Quý, khí thơ trong Nhật ký trong tù thấm sâu tinh thần tự do cao cả. Tự do chắp cánh cho thơ Hồ Chí Minh thoát khỏi tù ngục, dây trói, xiềng xích. Ung dung, tự tại đó chính là biểu hiện của tự do. Tự do làm cho người bay đến với thiên nhiên, hòa vào nước non, trăng sao, cây cỏ muôn trùng. Tình yêu thiên nhiên trong thơ Bác chính là thông điệp của tự do... “Hơn 130 bài thơ viết bằng chữ Hán của Người trong cuốn sổ nhỏ màu xanh, bìa có vẽ đôi tay bị xiềng đã trở thành tác phẩm văn học nổi tiếng và hiện vật lịch sử quý giá của đất nước Việt Nam. Không ai, không gì có thể phủ nhận được giá trị tư tưởng và nghệ thuật của Nhật ký trong tù. Tác phẩm ấy cùng nhiều bài thơ khác của Người đã minh chứng Hồ Chí Minh là nhà thơ lớn của dân tộc. Tôi vẫn tin rằng, không những bây giờ mà rất lâu sau, những bài thơ trong Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh vẫn bay trên đôi cánh tự do” - nhà thơ Nguyễn Hữu Quý nói.
Gs, Ts Trần Văn Bính thì khẳng định Nhật ký trong tù là một hồn thơ trong một nhân cách văn hóa. Hồ Chí Minh chưa bao giờ nhận mình là nhà thơ, dù rằng kể từ khi được phát hiện và phổ biến, tập thơ Nhật ký trong tù của Bác đã làm rung động trí tuệ và trái tim của rất nhiều người, cả trong và ngoài nước... Hơn 100 bài thơ được viết trong 14 tháng bị bắt giam trong nhà tù Quốc dân đảng Trung Quốc đã chứng tỏ sức mạnh của những cảm xúc tinh tế, phong phú của nhà thơ. Không chỉ có thế, thông qua các vần thơ đó, đã hiện lên hình ảnh một nhân cách văn hóa lớn, biết hòa mình vào vũ trụ, vào thân phận những kẻ bất hạnh, những người bị vùi dập trong xã hội bất công, và tự nguyện làm người bạn muôn đời của thế giới đau thương. Chất thép hòa quyện với chất thơ trong hồn thơ Hồ Chí Minh là ở đó.
Nhật ký trong tù quy tụ nhiều tri thức về chính trị, triết học, đạo lý. 70 năm đã trôi qua, giá trị của tác phẩm được tôn vinh, nội dung được khai thác nhiều song không thể nói là đã tìm hiểu, nghiên cứu đầy đủ về tác phẩm. Lâu nay, việc nghiên cứu Nhật ký trong tù như chậm lại, có ý cho rằng về nội dung cơ bản đã được khai thác kỹ. Gs, Ts Hà Minh Đức cho rằng, nhận thức ấy không phù hợp với giá trị thực của tác phẩm... 70 năm đã trôi qua, giá trị của Nhật ký trong tù vẫn bền vững, cần có những nỗ lực mới trong nghiên cứu, trong giảng dạy ở nhà trường về tác phẩm có giá trị với tầm vóc lớn nhất trong thơ ca Việt Nam thời kỳ hiện đại.
Phát biểu tại tọa đàm, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Ðinh Thế Huynh nhấn mạnh, Nhật ký trong tù không chỉ có ý nghĩa văn chương, thời đại mà còn là tài sản vô giá trong di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam. Do đó, cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ thêm hoàn cảnh ra đời đặc biệt của tập thơ; những giá trị lớn lao về tư tưởng, nghệ thuật của tác phẩm; phương thức để kế thừa, phát huy các giá trị và ảnh hưởng sâu sắc, lâu bền của tác phẩm trong việc giáo dục, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh... Đồng thời, đề nghị các đại biểu đề xuất để có thể chuyển tải Nhật ký trong tù bằng nhiều hình thức khác nhau đến với đông đảo công chúng trong và ngoài nước, như qua sách điện tử, qua nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, nghệ thuật thư pháp, mỹ thuật, âm nhạc, giới thiệu và truyền bá sâu rộng hơn nữa những giá trị bất hủ của tập thơ.
