Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Năm, sáng nay, 9.6, sau khi nghe Tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai (sửa đổi), Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự luật quan trọng này.

Quốc hội cùng bàn thảo thay vì chờ luật ban hành xong Chính phủ mới nghiên cứu, hướng dẫn

Theo ghi nhận chung của các đại biểu Quốc hội, hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội lần này hết sức công phu, nghiêm túc. So với bản dự thảo Luật trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Tư, dự luật lần này đã có sự thay đổi hẳn về chất.

Các đại biểu đánh giá cao việc vừa qua, Chính phủ đã tổ chức rất thành công việc lấy ý kiến nhân dân về dự án Luật với hơn 12 triệu lượt ý kiến góp ý. Đáng chú ý, các tầng lớp nhân dân, nhất là tầng lớp trí thức, giới chuyên gia đã đóng góp rất nhiều ý kiến tâm huyết, trí tuệ, phân tích, phản biện và góp ý sửa đổi, bổ sung từng điều khoản rất cụ thể, chi tiết. 

Nhất trí với nhận định với các đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nêu một số vấn đề cần tiếp tục quan tâm xử lý trong dự thảo Luật, trong đó có việc phải làm rõ hơn các quy định về tài chính đất đai, đặc biệt là định giá đất và quy hoạch sử dụng đất. 

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Nghị quyết số 18 của Trung ương yêu cầu đất đai phải được điều tra, đánh giá, kiểm kê, lượng hoá và hạch toán đầy đủ trong nền kinh tế. Nhưng "đối chiếu với dự thảo Luật thì có lẽ phải có một chương về vấn đề này hoặc có thể nằm rải rác ở các chương nhưng cũng phải quy định đầy đủ các nội dung này, để xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Đây là vấn đề căn cốt để quản lý tài nguyên, nguồn lực đất đai".  

Đặc biệt, theo Chủ tịch Quốc hội, Nghị quyết số 18 của Trung ương yêu cầu phải có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường nhưng “đọc quy định về giá đất trong dự thảo Luật thì thấy rất khó, Quốc hội không biết thảo luận cái gì vì nội dung chi tiết do Chính phủ quy định”.

Nhấn mạnh trong tài chính đất đai thì vấn đề khó nhất chính là định giá đất, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, ngay trong dự thảo Luật phải quy định các nguyên tắc xác định giá đất và các phương pháp xác định giá đất để Quốc hội cho ý kiến. Phải tường minh câu chuyện này. Cả Quốc hội cùng bàn thảo, xem xét, quyết định thì sẽ tốt hơn việc chờ Luật Đất đai được ban hành xong Chính phủ mới đi nghiên cứu, xây dựng nghị định hướng dẫn chi tiết.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, nhiều chuyên gia nói rằng, càng nhiều phương pháp thì càng khó áp dụng. Cho nên, trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù cho TP. Hồ Chí Minh vừa được Quốc hội thảo luận có một nội dung rất quan trọng mà thành phố kiên trì đề xuất là cho phép áp dụng phương pháp hệ số K vì tính minh bạch và dễ thực hiện. Khi đất đai có là nhà đầu tư xác định được ngay chi phí đầu vào, thuê đất trả tiền một lần hay trả hàng năm trong phương án tài chính của mình là bao nhiêu. Các cơ quan quản lý cũng cứ thế mà áp dụng, rất minh bạch. Theo Chủ tịch Quốc hội, nên nghiên cứu vấn đề này, việc áp dụng phương pháp hệ số K cũng sẽ xử lý được câu chuyện đất giáp ranh phức tạp thời gian qua.

“Toàn bộ quy định về định giá đất hiện chưa rõ thế nào thì Quốc hội khó mà yên tâm về vấn đề này được. Chính phủ cứ trình ra, đưa vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), không sợ dài, nên quy định thành một chương hoặc ít nhất cũng là một số điều quy định về nguyên tắc, phương pháp xác định giá đất. Trí tuệ của toàn dân đóng góp, Quốc hội đóng góp chắc chắn chúng ta sẽ hoàn thiện được quy định này hơn là sau này Chính phủ sẽ rất vất vả để xây dựng được Nghị định này”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.  

Không quy định kỹ sẽ khó vận hành, nếu vận hành cũng khó tránh vi phạm

Về lấy ý kiến quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, các quy định trong dự thảo Luật chưa bảo đảm được tính thực chất của việc lấy ý kiến nhân dân. Có cùng nhận định này, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, phải tránh câu chuyện "lấy ý kiến cho có, hình thức”.

Dự thảo Luật chưa nói rõ bao nhiêu phần trăm thì có thể xác định là đồng thuận hoặc không đồng thuận, nếu người dân không đồng thuận thì như thế nào. Nếu trường hợp nhân dân không đồng thuận với dự thảo thì cơ quan có thẩm quyền có xem xét, sửa đổi nội dung dự thảo quy hoạch, kế hoạch hay không? Sửa đổi toàn bộ hay sửa đổi một phần? Trong trường hợp bảo lưu như dự thảo thì trách nhiệm giải trình thế nào? Chế tài xử lý trách nhiệm của người có thẩm quyền mà không thực hiện trách nhiệm giải trình ra sao? Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, “nếu không làm rõ những vấn đề này thì tính khả thi của việc lấy ý kiến nhân dân rất thấp, sẽ lại hình thức thôi và cũng rất khó cho những người thực hiện ở cơ sở, không có ranh giới để người ta quyết định được”. 

Việc rà soát điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cũng tương tự như vậy. Đây là lĩnh vực phát sinh nhiều sai phạm vừa qua. Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế, nhà đầu tư rất ngại đầu tư vào nông nghiệp vì sợ những thay đổi bất thình lình trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nông nghiệp. "Hôm nay bảo đất nông nghiệp, mai mốt lại bảo điều chỉnh thành đất ở, sản xuất, đất công nghiệp... Rủi ro lớn nhất của đầu tư vào nông nghiệp chính là quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Nếu không quy định kỹ thì rất khó vận hành, mà vận hành rồi cũng khó tránh khỏi vi phạm trong khi việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là rất khó tránh khỏi trong thực tế vì đây là nhu cầu tất yếu của thực tiễn phát triển", Chủ tịch Quốc hội nhận định. 

Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, phải quy định rất cụ thể, chi tiết, chặt chẽ về điều kiện, trình tự, thủ tục, thẩm quyền, vấn đề giám sát, chế tài xử lý vi phạm trong trường hợp có lợi dụng việc điều chỉnh để thay đổi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo lợi ích nhóm, tham nhũng, tiêu cực, làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân.

Dự thảo Luật phải bổ sung quy định nguyên tắc của việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để tương thích với nội dung nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; quy định các tiêu chí cơ bản để thực hiện việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để hạn chế việc thay đổi quy hoạch, kế hoạch tuỳ tiện; bổ sung chế tài xử lý đối với tổ chức, cán nhân có thẩm quyền trong việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

“Có như vậy mới đủ sức răn đe và lập lại trật tự trong lĩnh vực này”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Tại phiên thảo luận tổ, Chủ tịch Quốc hội cũng đề cập một trong những vấn đề quan tâm nhất đối với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) là bảo đảm tính tương thích với hệ thống pháp luật và tính khả thi của các điều luật.

Theo rà soát của Chính phủ thì có ít nhất hơn 20 luật có liên quan đến dự luật Đất đai (sửa đổi), trong đó có 3 dự luật đang được Quốc hội cho ý kiến sửa đổi tại Kỳ họp này (gồm dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)) và 1 dự thảo Nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho TP. Hồ Chí Minh.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đã thảo luận và thống nhất xử lý theo phương án: ngoài 3 dự án Luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp này, nếu có luật nào liên quan phải sửa đổi thì tích hợp sửa ngay trong dự thảo Luật Đất đai thay vì áp dụng quy trình một luật sửa nhiều luật như với Luật Quy hoạch trước đây.

“Quá trình chuẩn bị, rà soát cũng đã khá kỹ lưỡng rồi, Quốc hội nên thống nhất sửa luôn trong Luật Đất đai để khi Luật ban hành thì không phải đi sửa các luật khác nữa”. Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội khi thảo luận tại hội trường có quan điểm rõ ràng về việc này để Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ có hướng trình Quốc hội xử lý theo phương án nào.

Chủ tịch Quốc hội cũng phân tích, chỉ rõ một số điều khoản, quy định còn mâu thuẫn ngay trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hoặc mâu thuẫn với các luật khác, dự thảo Luật khác cần phải tiếp tục rà soát kỹ lưỡng hơn, đặc biệt là các Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở để bảo đảm tính khả thi và minh bạch, dễ áp dụng của các điều luật.