Chiều 5.8, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Indonesia, tại Thủ đô Jakarta, Chủ tịch Quốc hội, GS.TS Vương Đình Huệ đã có bài phát biểu chính sách quan trọng với Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia về “Quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Indonesia gắn kết bền chặt, cùng nhau phấn đấu vì một châu Á – Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương năng động, bao trùm, hòa bình, hợp tác và phát triển”.

Tham dự có: các thành viên Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam; Chủ tịch Ủy ban Hợp tác Liên nghị viện Indonesia Fadli Zon; TS. Dino Patti Djalal, Chủ tịch Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia(PFCI) và gần 300 học giả, sinh viên Indonesia.

Việt Nam là "đối tác tự nhiên" của Indonesia

Phát biểu chào mừng Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam, Chủ tịch PFCI Dino Patti Djalal nhấn mạnh, quan hệ Việt Nam – Indonesia luôn rất đặc biệt. Hai nước có rất nhiều điểm tương đồng, cả hai nước đều là những quốc gia cách mạng, đã tiến hành các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập trong quá khứ để định hình đất nước như ngày nay. Đây cũng chính là chất keo kết dính hai nước.

TS. Dino Patti Djalal nhắc lại trước đây, ông từng đặt câu hỏi: Việt Nam đã chứng minh mình là một trong những dũng sĩ vĩ đại nhất  trên thế giới thì liệu sau này Việt Nam có thể trở thành một dũng sĩ như vậy trong lĩnh vực kinh tế hay không? Và bây giờ, sau 37 năm đổi mới, Việt Nam đã biến mình từ một quốc gia bị tàn phá sau chiến tranh trở thành quốc gia đạt được những thành tựu phát triển to lớn và có vị thế trong khu vực, quốc tế như ngày nay.

“Việt Nam đang phát triển kinh tế rất mạnh. Việt Nam thích ứng rất nhanh chóng và luôn tìm kiếm những cơ hội mở rộng không gian phát triển kinh tế và ổn định chiến lược. Nếu ai hỏi trong khu vực Đông Nam Á, quốc gia nào là đối tác tự nhiên nhất của Indonesia thì tôi khẳng định, câu trả lời một trong những đối tác đó chính là Việt Nam. Chúng ta đều muốn trở thành trụ cột ổn định trong khu vực, có nền kinh tế năng động, đều là thành viên của khu vực có vai trò quan trọng. Hai nước có nhiều cơ hội để hợp tác sâu sắc hơn nữa”, TS. Dino Patti Djalal nói.

Chung tay xây dựng một cấu trúc hợp tác khu vực bao trùm, bền vững và kết nối

Phát biểu với Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chia sẻ cảm nhận sâu sắc về sức phát triển mãnh liệt của Indonesia - xứ sở vạn đảo tươi đẹp, quốc gia có nền kinh tế năng động, truyền thống lịch sử quật cường và ý chí phấn đấu không mệt mỏi của mỗi người dân.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Indonesia là người bạn tình nghĩa, là người láng giềng tốt luôn đồng hành với Việt Nam. Indonesia là nước đầu tiên ở Đông Nam Á sớm thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam từ năm 1955. Chủ tịch Hồ Chí Minh và 2 nhà lãnh đạo đáng kính của Indonesia Sukarno, Hatta cùng chia sẻ tầm nhìn về thế giới hòa bình, phát triển. 

“Sự tương đồng văn hóa, tư tưởng lập quốc, sự cận kề địa lý và những liên hệ lịch sử gần gũi cũng như những điểm đồng khát vọng về hòa bình là chất keo tự nhiên gắn kết hai dân tộc chúng ta, mang những giá trị vượt thời gian. Sự gắn bó thật nghĩa, thắm tình đó còn được các thế hệ lãnh đạo và người dân hai nước không ngừng vun đắp, đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng tôi đã nêu với Tổng thống Sukarno năm 1959: “Thật là bầu bạn, thật là anh em””, Chủ tịch Quốc hội nói. 

Chia sẻ về khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, chúng ta cảm thấy may mắn khi đây là một trong số ít các khu vực không phải chứng kiến xung đột quy mô lớn kể từ Chiến tranh Lạnh đến nay, song cũng cần lạc quan một cách thận trọng vì tại khu vực đang nổi lên nhiều biến động, nguy cơ về an ninh, tranh chấp, xung đột cục bộ.

Để gìn giữ bầu trời hòa bình trong xanh, môi trường yên bình, thịnh vượng cho mai sau, Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm, mọi quốc gia cần chung tay xây dựng một cấu trúc hợp tác khu vực bao trùm, bền vững, kết nối về chính trị, an ninh, kinh tế, thương mại, văn hóa, xã hội và giao lưu nhân dân, đề cao ứng xử dựa trên Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế. 

“Điều này là phù hợp với tinh thần của Hội nghị Bandung năm 1955 với 10 nguyên tắc cùng chung sống hòa bình, với các giá trị nền tảng về tôn trọng độc lập, chủ quyền, giải quyết hòa bình các tranh chấp, không sử dụng vũ lực, nêu cao công lý, tuân thủ Hiến chương Liên Hợp Quốc, thúc đẩy hợp tác khu vực. Việt Nam và Indonesia đã cùng nhau thắp sáng ngọn đuốc đấu tranh vì độc lập, tự do, bình đẳng ở Bandung. Ngày nay, ngọn đuốc ấy và tinh thần Bandung cao quý đó vẫn soi sáng cho tất cả chúng ta trên hành trình phát triển”, Chủ tịch Quốc hội nói. 

3 “Thống nhất” làm gốc bền, rễ chắc cho các hành động linh hoạt sáng tạo của ASEAN

Về ASEAN, trải qua gần 6 thập niên hình thành và phát triển, ASEAN chưa bao giờ ở vị thế tốt như hiện nay nhưng cũng chưa bao giờ phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay. Cho rằng ASEAN cần định vị lại mình, khởi tạo ý tưởng, khơi dậy tự cường, khơi thông nguồn lực cho phát triển Cộng đồng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị lấy 3 “Thống nhất” làm gốc bền, rễ chắc cho cáchành động linh hoạt sáng tạo của ASEAN. 

Một là, "thống nhất trong giữ vững nguyên tắc", thể hiện ở việc giữ vững cân bằng chiến lược trong quan hệ giữa ASEAN và các đối tác. Theo đó, một “ASEAN tầm vóc” phải kiên trì bảo đảm nguyên tắc độc lập, tự chủ, không chấp nhận để ASEAN trở thành công cụ cho bất cứ sự đối đầu và chia rẽ nào.

Hai là, thống nhất trong duy trì đồng thuận, thể hiện ở việc ASEAN duy trì đồng thuận trong các vấn đề an ninh, phát triển quan trọng của khu vực, cùng nhau bảo vệ lập trường, quan điểm chung của ASEAN theo “phương cách ASEAN” và theo Hiến chương ASEAN... Cần đoàn kết kiên trì thúc đẩy đối thoại, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không, thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC, đàm phán Bộ Quy tắc COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc 1982 (UNCLOS). ASEAN cần thống nhất kiên định mục tiêu hỗ trợ Myanmar thực hiện đầy đủ “Đồng thuận 5 điểm”. Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ Chủ tịch Indonesia và Đặc phái viên phát huy vai trò tích cực, dẫn dắt ASEAN thực hiện mục tiêu trên. 

Thống nhất trong xây dựng cộng đồng còn thể hiện ở việc lấy người dân là trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng cộng đồng. Chúng ta cần thúc đẩy kết nối về thể chế, hạ tầng và con người để khơi dậy tiềm năng phát triển, hỗ trợ nhau tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Đề cập hợp tác Việt Nam và Indonesia trong ASEAN, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Việt Nam đánh giá rất cao những đóng góp quan trọng của Indonesia trong ASEAN, nổi bật gần đây là xây dựng Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương và TBD (AOIP).

“Tục ngữ có câu “Muốn đi nhanh thì đi một mình / Muốn đi xa thì đi cùng nhau”. Chúng ta càng hợp tác chặt chẽ thì càng có đóng góp cho ASEAN tiến xa. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng của chúng tôi đã nêu khi thăm Indonesia 8.2017: “Cùng với ASEAN, Việt Nam và Indonesia sẽ tiếp tục phát triển; cùng với Indonesia và Việt Nam, ASEAN sẽ ngày càng lớn mạnh, góp phần xứng đáng vào hòa bình,độc lập, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Trong thế giới đầy biến động, điều bất biến với Việt Nam là tinh thần “hòa bình, hòa hiếu, hữu nghị”

Chia sẻ về chính sách và định hướng phát triển của Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, trong một thế giới đầy biến động, “có một điều bất biến với Việt Nam là tinh thần “hòa bình, hòa hiếu, hữu nghị” trong đường lối chính sách đối ngoại.

Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá, “là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm” trong cộng đồng quốc tế; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng và có hiệu quả. Việt Nam nêu cao chủ nghĩa đa phương, Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, ủng hộ giải quyết hoà bình tranh chấp, củng cố các nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử chung trong khu vực vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển. Đó là những nguyên tắc nền tảng, cốt lõi tạo nên thành công của Việt Nam trên chặng đường 37 năm Đổi mới và Hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện.

Việt Nam đã xác định 2 mục tiêu phát triển 100 năm của đất nước: phấn đấu đến 2030 (kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam), Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 (kỷ niệm 100 năm lập nước), Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Để thực hiện được mục tiêu trên, Việt Nam xác định nội lực là quyết định, là cơ bản, kết hợp hài hòa với ngoại lực là quan trọng, đột phá cho phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng.

Việt Nam xác định khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài (khu vực FDI) là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế; luôn lắng nghe, tạo điều kiện thuận lợi để các các doanh nghiệp nước ngoài an tâm đầu tư, phát triển lâu dài. Đây là thông điệp nhất quán mà Việt Nam gửi đến cộng đồng doanh nghiệp quốc tế, trong đó có cộng đồng doanh nghiệp Indonesia.

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, Việt Nam xác định ngoại giao nghị viện đóng vai trò hết sức quan trọng, phát huy sức mạnh mềm để góp phần làm sâu sắc hơn quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam với các nước, các đối tác.

Trong khuôn khổ các tổ chức đa phương liên nghị viện như Hội đồng Liên Nghị viện ASEAN (AIPA), APPF, IPU, Liên minh Nghị viện Pháp ngữ, Việt Nam luôn tham gia tích cực, đề xuất nhiều sáng kiến về bình đẳng giới, thu hẹp khoảng cách phát triển, chuyển đổi số, ứng phó với biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh năng lượng và nguồn nước... Đặc biệt, trong ASEAN, Quốc hội Việt Nam luôn coi trọng, đồng hành và có nhiều dấu ấn, đóng góp nổi bật vào các cơ chế hợp tác, điển hình là AIPA.

“Chúng tôi hiểu rằng, các Nghị viện có vai trò hết sức quan trọng với chức năng lập pháp, giám sát tối cao và tạo thuận lợi phân bổ nguồn lực, tăng cường kết nối với người dân, qua đó phối hợp, hỗ trợ Chính phủ các nước xây dựng cơ chế, chính sách tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích của người dân”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Cho biết tháng 9.2023, Việt Nam sẽ đăng cai Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu của IPU với chủ đề “Vai trò của giới trẻ với các mục tiêu phát triển bền vững, gắn với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, Chủ tịch Quốc hội mong muốn Nghị viện các nước thành viên AIPA và các đối tác tích cực đồng tình, ủng hộ và tham gia sự kiện hết sức quan trọng này. 

Động lực đưa quan hệ Việt Nam – Indonesia vững bước tiến lên

Chủ tịch Quốc hội nhất trí với nhận định của các học giả cho rằng quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Indonesia đang được phát triển toàn diện cả về bề rộng và chiều sâu, đóng góp tích cực vào một cấu trúc khu vực năng động, bao trùm và bền vững. Việt Nam và Indonesia đã sát cánh bên nhau trong lịch sử và ngày nay đang tay trong tay cùng thực hiện khát vọng 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, sẽ trở thành những quốc gia phát triển. Hai nước có rất nhiều điều kiện và tiềm năng thuận lợi để phối hợp lập trường, hợp tác trong các vấn đề khu vực và toàn cầu.

Chính sự gắn kết lợi ích và tương đồng về tư duy chiến lược là động lực đưa quan hệ Việt Nam – Indonesia vững bước tiến lên, như việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác toàn diện năm 2003 trong chuyến thăm của nữ Tổng thống đầu tiên của Indonesia và Đối tác Chiến lược năm 2013 đã từng bước mở ra không gian hợp tác toàn diện hơn, sâu rộng hơn. Các chuyến thăm cấp cao được duy trì thường xuyên, hiệu quả; nhiều cơ chế hợp tác song phương đã được thiết lập. Tin cậy về chính trị, quốc phòng, an ninh được nâng lên. Hợp tác về thương mại, đầu tư, giáo dục đào tạo, giao lưu nhân dân… ngày càng hiệu quả

Cho rằng, quan hệ hai nước đang ở thời kỳ hội tụ “thiên thời, địa lợi, nhân hoà” để cùng nhau vượt lên giành thêm nhiều thành tựu mới vì hoà bình, hợp tác và phát triển bền vững, Chủ tịch Quốc hội đồng thời nêu một số định hướng lớn tăng cường quan hệ hai nước trong thời gian tới.

Trong đó, về hợp tác chính trị, quốc phòng - an ninh, đa phương: thúc đẩy quan hệ hợp tác trên tất cả các kênh (bao gồm kênh Đảng); đẩy mạnh hợp tác trong khuôn khổ ASEAN, kể cả đưa ra các sáng kiến/chiến lược/cơ chế mới do ASEAN dẫn dắt; thiết lập mới hoặc nâng cấp các cơ chế hợp tác an ninh – quốc phòng; lập cơ chế tuần tra chung trên biển, kể cả song phương và với một số nước ASEAN; tăng cường tham vấn, trao đổi, phối hợp lập trường khi đề xuất các sáng kiến, ý tưởng, giải pháp nhằm duy trì hòa bình, an ninh quốc tế, giải quyết hòa bình tranh chấp, phát triển bền vững, bảo đảm an ninh biển, an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước; chia sẻ kinh nghiệm, cùng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc.

Về tăng cường gắn kết kinh tế: hai nước gia tăng hợp tác trong lĩnh vực mới, có tiềm năng như kinh tế xanh, chuyển đổi số và các lĩnh vực kỹ thuật số; hợp tác chặt chẽ để nâng cao hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ; hợp tác phát triển cơ sở hạ tầng; tạo bước chuyển mới về hợp tác hàng hải, hợp tác biển và nghề cá. Tăng cường tạo thuận lợi thương mại cho nhau, không áp đặt các rào cản thương mại phi thuế quan, tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp hai nước trong duy trì các chuỗi cung ứng hiện có, hợp tác để hình thành và cùng nhau phát triển các chuỗi cung ứng mới có tính chiến lược mà hai bên có thế mạnh để tạo ra các sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng cao, tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, đầu tư cơ sở hạ tầng, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp và thủy sản...

Về giao lưu nhân dân: đẩy mạnh hợp tác giáo dục, đào tạo, du lịch và trao đổi văn hóa; tăng cường hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân.

Về hợp tác về khí hậu, môi trường và năng lượng: tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực mới giàu tiềm năng như ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng công bằng; thúc đẩy hợp tác về khoa học, công nghệ, bao gồm các công nghệ mới nổi, công nghệ xanh, chuyển đổi số nhanh và bền vững...

“Đặc biệt, cơ quan lập pháp hai nướccần tăng cường hơn nữa hợp tác trong đối ngoại Nghị viện, trao đổi các kinh nghiệm về lập pháp và giám sát, tiến tới ký kết các chương trình, thỏa thuận hợp tác cụ thể, tạo khuôn khổ cho những bước tiến mới của hợp tác trong tương lai”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Bày tỏ hoàn toàn nhất trí với nhận định của Chủ tịch Ủy ban Hợp tác Liên nghị viện Indonesia Fadli Zon vàTS. Dino Patti Djalal, Chủ tịch Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesia, Chủ tịch Quốc hội khẳng định, Việt Nam và Indonesia là những đối tác gắn kết tự nhiên, tiềm năng hợp tác của hai nước là rất lớn, được thúc đẩy mạnh mẽ bởi nội lực dồi dào của mỗi quốc gia cũng như dòng chuyển động nhanh của Cách mạng khoa học công nghệ 4.0 trong một không gian Cộng đồng ASEAN vững mạnh và đoàn kết.

Chúng ta chưa thể hình dung thế giới vào năm 2045, thời khắc hai nước cùng kỷ niệm 100 năm lập quốc. Nhưng Chủ tịch Quốc hội cho rằng, có một điều chúng ta có thể chắc chắn rằng, cả Indonesia và Việt Nam có đầy đủ ý chí, khát vọng và quyết tâm hợp tác để cùng nhau hiện thực hóa khát vọng trở thành những quốc gia phát triển giàu mạnh.  

“Tôi muốn mượn hình ảnh loài chim thiên đường Wilson của Indonesia - được mệnh danh là loài chim thiên đường đẹp nhất thế giới và chim Lạc của Việt Nam là loài chim trong truyền thuyết của người Việt cổ được tìm thấy trên trống đồng Đông Sơn. Hai loài chim này vươn cánh bay cao như biểu tượng cho ước muốn chinh phục bầu trời, đại diện cho khát vọng, khí thế và niềm tin mãnh liệt của chúng ta, đưa quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Indonesia lên một tầm cao mới, đóng góp xây dựng một châu Á – Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương năng động, bao trùm, hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững”, Chủ tịch Quốc hội kết thúc bài phát biểu trong những tràng pháo tay kéo dài của các học giả, sinh viên Indonesia.

Tại sự kiện, Chủ tịch Quốc hội đã trực tiếp trao đổi, làm rõ những vấn đề được các giáo sư, học giả của Cộng đồng chính sách đối ngoại Indonesia quan tâm, đặc biệt là về tiềm năng hợp tác và tương lai mối quan hệ Việt Nam – Indonesia, chính sách đối ngoại của Việt Nam và hành động của Việt Nam nhằm đạt được các mục tiêu, khát vọng phát triển đất nước đã đề ra.

Nhắc lại câu nói "đẩy thuyền là dân mà lật thuyền cũng là dân", Chủ tịch Quốc hội khẳng định, Việt Nam xác định dân là gốc trong mọi chính sách phát triển. Cương lĩnh phát triển của Việt Nam đã xác định mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. "Chúng tôi đặt “dân giàu” trước “nước mạnh” bởi dân có giàu thì nước mới mạnh. Phương cách của Việt Nam là: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng. Dù mục tiêu của chúng ta có khó khăn như thế nào nhưng nếu có sự tham gia đông đảo của người dân thì sẽ thành công. Và người dân phải được thụ hưởng mọi thành quả phát triển thì thành quả đó mới thực sự ý nghĩa". 

Thay mặt các đại biểu, TS. Dino Patti Djalal, Chủ tịch Cộng đồng Chính sách đối ngoại Indonesiatrân trọng cảm ơn những phát biểu và trao đổi sâu sắc của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. “Khán phòng của chúng tôi trong ngày cuối tuần vẫn chật kín người. Điều này cho thấy năng lượng, sự quan tâm và mong đợi của chúng tôi dành cho Việt Nam và quan hệ Việt Nam - Indonesia là vô cùng lớn”. Nhấn mạnh điều này, TS. Dino Patti Djalal một lần nữa cho rằng, mối quan hệ Việt Nam – Indonesia vững mạnh sẽ đóng góp cho một ASEAN vững mạnh.