Sổ cái lưu trữ phi tập trung trên mạng
Cách mạng Công nghiệp 4.0 đã tạo một cuộc đua mới về nắm bắt, làm chủ, chuẩn hóa các công nghệ mới của các quốc gia cũng như của các tổ chức quốc tế. Công nghệ Blockchain ra đời đã nhanh chóng trở thành một trong các công nghệ trụ cột của Cách mạng Công nghiệp 4.0. Trung Quốc, Ấn độ, Liên minh châu Âu, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, Estonia... đã nghiên cứu hoặc có mục tiêu chiến lược lấy công nghệ Blockchain làm nền tảng phát triển quốc gia…
Vậy Blockchain là gì? Hiện, có khá nhiều tài liệu đưa ra định nghĩa tùy theo góc nhìn của từng lĩnh vực. Tại hội nghị bồi dưỡng “Kỹ năng phân tích chính sách về ứng dụng công nghệ Blockchain trong phát triển kinh tế - xã hội” do Ban Công tác đại biểu tổ chức tại Thanh Hóa mới đây, các báo cáo viên đã đưa ra một số định nghĩa phổ biến đang được sử dụng. Đó chính là một sổ cái phân tán - sổ này là một “chuỗi” (chain) của các “khối” (block) được ghi lại theo thời gian; trong đó, mỗi khối chứa một bản ghi về hoạt động mạng hợp lệ kể từ khi khối cuối cùng được thêm vào chuỗi.
Nói cụ thể hơn, Blockchain là một sổ cái lưu trữ phi tập trung trên mạng ngang hàng (P2P) theo thứ tự thời gian của các giao dịch mạng hợp lệ mà các giao dịch này được mọi người trong mạng xem xét; bất cứ ai cũng có thể thêm vào mạng Blockchain bằng cách giao dịch trên mạng nhưng không ai có thể thay đổi được. Kết quả, nó là sổ cái ghi lại một lịch sử hoàn chỉnh và không thể thay đổi của các hoạt động (giao dịch) trong mạng. Lịch sử hoàn chỉnh và bất biến này được sử dụng làm cơ sở tin cậy cho việc xác minh nên nó loại bỏ tính trung gian. Công nghệ này cho phép hai hay nhiều thực thể không nhất thiết phải quen biết nhau (hoặc chưa tin tưởng nhau) trao đổi một cách an toàn giá trị qua internet mà không cần phải có bên thứ 3.
Ưu điểm nổi trội của Blockchain chính là nhờ tính phân tán giúp nâng cao khả năng bảo mật. Dữ liệu Blockchain được lưu trữ trên hàng ngàn thiết bị với mạng lưới là các Node phân tán. Trong đó, mỗi Node có khả năng sao chép và lưu trữ một bản sao của cơ sở dữ liệu Blockchain. Nhờ thiết kế như vậy có thể chống lại các lỗi xảy ra trên Node đơn làm ảnh hưởng đến cả hệ thống.
Các hacker cũng khó có thể thực hiện các cuộc tấn công vào toàn bộ mạng lưới. Do được cấu thành bởi các khối dữ liệu liên kết bằng mã băm độc nhất, để có thể tấn công can thiệp vào một khối nhất định trong Blockchain nhằm đánh cắp thông tin thì cần phải tấn công gần như tất cả các Block trong chuỗi và việc này thì gần như là không thể.
Hệ thống không cần sự tin tưởng giúp loại bỏ sự can thiệp của các bên trung gian gây tốn thời gian, chi phí và thậm chí có thể bị thao túng, kiểm soát… Công nghệ này cũng giúp giảm chi phí giao dịch ngoại hối, chuyển tiền, kiều hối, thẻ tín dụng và nhiều sản phẩm khác. Đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả hoạt động của các tổ chức tài chính. Cải thiện độ chính xác bằng cách loại bỏ sự tham gia của con người vào quá trình xác minh.
Với những ưu thế vượt trội, công nghệ Blockchain đang được nhiều quốc gia xem là một trong những lựa chọn quan trọng cho mục tiêu phát triển kinh tế. Theo báo cáo của Grand View Research, thị trường Blockchain toàn cầu đạt 5,92 tỷ USD vào năm 2021, dự kiến sẽ tăng lên 163,83 tỷ USD vào năm 2029. Việt Nam được đánh giá cao về tiềm năng phát triển Blockchain. Báo cáo của TechSci Research cho thấy, thị trường Blockchain Việt Nam sẽ tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2023 - 2027.
Thay thế và hình thành nhiều hình thái kinh tế - xã hội mới
Kể từ khi công nghệ Blockchain ra đời, tác động đột phá của nó đã tạo ra một “cơn sóng” về công nghệ lên tất cả các ngành, từ truyền thống lâu đời đến các ứng dụng công nghệ mới nhất. Đối với lĩnh vực tài chính, Blockchain đã hỗ trợ giao dịch tiền mã hóa, hợp đồng thông minh, và các dịch vụ tài chính phi tập trung (DeFi) như vay mượn, đầu tư và bảo hiểm mà không cần qua trung gian truyền thống như ngân hàng. Giúp giảm chi phí giao dịch, tăng tốc độ xử lý, và tăng cường tính minh bạch, giúp người dùng kiểm soát tài sản tài chính của mình một cách trực tiếp và an toàn hơn.
Đối với giáo dục, Blockchain có thể lưu trữ và xác thực bằng cấp, chứng chỉ và các thành tựu học tập khác. Giúp chống lại gian lận học thuật và tăng cường tính minh bạch trong quản lý thông tin học viên. Với ngành nông nghiệp, Blockchain giúp theo dõi chuỗi cung ứng nông sản từ trang trại đến bàn ăn, đảm bảo tính minh bạch về nguồn gốc sản phẩm, điều kiện sản xuất, và truy xuất thông tin về chất lượng và an toàn thực phẩm. Đối với ngành giao thông vận tải, Blockchain có thể được sử dụng để quản lý logistics và vận tải, theo dõi hàng hóa trong suốt hành trình vận chuyển, và đảm bảo tính chính xác và an toàn trong chuỗi cung ứng... Với lĩnh vực y tế, Blockchain có thể được sử dụng để quản lý hồ sơ bệnh án điện tử, đảm bảo tính bảo mật và toàn vẹn của dữ liệu bệnh nhân. Blockchain giúp liên kết dữ liệu từ nhiều cơ sở y tế, giảm thiểu sai sót y khoa và tạo điều kiện cho việc chia sẻ thông tin giữa các bác sĩ, bệnh viện…
Có thể khẳng định, Blockchain là một công nghệ nền tảng đang và sẽ thay đổi hoàn toàn phương thức quản trị - kinh doanh - sản xuất hiện tại. Nền tảng này có thể hình thành vô số hình thái kinh tế - xã hội mới; thay đổi kết cấu xã hội, cách tương tác con người - con người và con người - vạn vật.
Theo các chuyên gia, các quốc gia trong đó có Việt Nam cần nghiên cứu kỹ và nắm bắt cơ hội, đặc biệt là trong các lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, y tế, quản lý đất đai, bất động sản, tài sản. Bên cạnh đó, cần có lộ trình kế hoạch chiến lược quốc gia về Blockchain do Nhà nước ban hành nhằm tạo môi trường ứng dụng công nghệ Blockchain; phát triển công nghệ Blockchain; phát triển nguồn nhân lực về Blockchain. Đặc biệt, xây dựng khung pháp lý; thiết lập các tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn bảo mật và bảo vệ thông tin riêng; xây dựng sự tin tưởng và liên thông của các Blockchain…
