Sẽ không còn tình trạng “đi” thầy
Có lẽ một trong những lý do khiến phương pháp thi trắc nghiệm khách quan (TNKQ) đang gây nhiều tranh cãi từ phía chuyên gia giáo dục, giáo viên phổ thông và học sinh cũng như phụ huynh học sinh là cách thi này không thể hiện được khả năng phân tích, tư duy sáng tạo cũng như độ hiểu bài của thí sinh. Thi TNKQ thường thì đề thi phủ kín nội dung môn học, ít có may rủi do trúng tủ, lệch tủ, ít tốn công chấm bài thi, khách quan trong chấm thi, hạn chế quay cóp khi thi… GS Lâm Quang Thiệp, cố vấn Dự án ngân hàng câu hỏi của Công ty Công nghệ giáo dục và Xử lý dữ liệu cho rằng, cả hai phương pháp thi TNKQ và thi tự luận đều có ưu, nhược điểm riêng nên không thể khẳng định thi tự luận tốt hơn hay TNKQ tốt hơn. Tuy nhiên, theo GS Lâm Quang Thiệp để có ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm cho một môn thi, cần có một quá trình và công sức của rất nhiều người và cần được thử nghiệm. Sau đó sẽ có phần mềm phân tích, đánh giá kết quả đó để đưa ra được những câu hỏi trắc nghiệm chuẩn nhất, đánh giá được mức độ tư duy của thí sinh. GS Thiệp cũng không khỏi băn khoăn khi nêu ra thực trạng là chính một số người thầy cũng quan niệm thi TNKQ giống như những chương trình trò chơi trên truyền hình nên làm đề thi theo kiểu dàn trải. Rồi có một thực tế nữa là, dù hiện tại chúng ta chưa có “chuẩn” về đề thi trắc nghiệm nhưng trên thị trường đã xuất hiện hàng loạt sách tham khảo về TNKQ với những câu hỏi rất “vớ vẩn”. Viết được những câu hỏi TNKQ đánh giá mức tư duy khác nhau không dễ dàng, do vậy cách tốt nhất là bắt chước những cái thế giới đã làm.
Về phía một số trường đại học, việc áp dụng thi trắc nghiệm với một số môn học có lẽ tính “ưu việt” dễ nhận thấy nhất là do phạm vi bao quát rộng của đề thi trắc nghiệm, nên sẽ không còn hiện tượng trước mỗi kỳ thi các sinh viên lại “nô nức” đến “thăm” các thầy để xin thầy thu gom phạm vi câu hỏi ôn tập. Theo đó, nếu thầy có “thương” trò thì cũng bó tay với khả năng tác động vào điểm số vì đã có máy chấm điểm.
Có hay không sự may- rủi
Ông Phạm Xuân Thanh, Phó Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục khẳng định, quá trình xây dựng ngân hàng câu hỏi phụ thuộc vào nhiều phạm vi như nắm vững lý thuyết và phải có đội ngũ chuyên gia, chuyên nghiệp làm. Họ được đào tạo để hiểu về lý thuyết làm đề thi trắc nghiệm nhưng cũng cần phải có một quá trình đúc rút kinh nghiệm. Còn đối với học sinh khi đưa ra phương pháp mới thì họ cũng cần phải có thời gian làm quen. Dù vậy nhiều chuyên gia cũng khuyến cáo, TNKQ chỉ là phương pháp đánh giá, và cũng chỉ phù hợp với kiến thức đại trà, trên quy mô rộng so đó không nên khuyến khích sinh viên học đối phó với TNKQ. “Thi TNKQ là con dao hai lưỡi, nếu ra đề thi trắc nghiệm tồi thì không thể nói phương pháp nào sẽ tốt hơn. Tuỳ từng mục tiêu thi cử, tìm kiếm người tài hay kiểm tra trình độ, sàng lọc cơ bản - các trường sẽ lựa chọn phương pháp thi tự luận hay thi trắc nghiệm”- ông Phạm Xuân Thanh nhấn mạnh.
Với kiểu đánh dấu có vẻ đơn giản khi làm đề thi TNKQ không ít người cho rằng, thí sinh không có chút kiến thức nào cũng có thể làm tốt bài thi, bởi nếu “số đỏ” thì người làm bài sẽ đánh dấu đúng vào chỗ cần thiết, hoặc có thể “kiếm” vài điểm nếu cả bài thi đồng loạt đánh dấu vào cùng một phương án (A, B, C, D…). Tuy nhiên, từ thực tế của quá trình tham gia tổng kết kết quả thi TNKQ của nhiều bài thi ĐH, CĐ, ông Phạm Xuân Thanh khẳng định, không có chuyện may rủi khi thí sinh cứ liều đánh dấu bừa trong thi TNKQ.
Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, TNKQ không đánh giá được khả năng tư duy ở mức độ cao. Thực tế, câu hỏi trắc nghiệm được đánh giá tất cả 6 cấp độ nhận thức (hiểu, biết, áp dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá). Tuy rằng, để có được câu hỏi trắc nghiệm để đánh giá mức độ tư duy cao thường khá khó khăn, đòi hỏi sự lành nghề trong kỹ năng của người ra đề. Ông cũng thừa nhận, để đánh giá những năng lực tư duy ở cấp độ rất cao thì phương pháp tự luận có nhiều thuận lợi hơn TNKQ, bởi dẫu sao việc trả lời câu hỏi TNKQ vẫn được thực hiện trong khuôn khổ sẵn có. Do đó, mỗi phương pháp cần được sử dụng đúng thời điểm, tránh tràn lan…
Thanh Bình
