Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy chủ trì phiên họp.
Tham dự có các thành viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; đại diện lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ; một số bộ, ngành liên quan.
Tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt với những lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
Thường trực Ủy ban cũng cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát, nghiên cứu thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, trong đó bảo đảm dự thảo Luật và các văn bản kèm theo tuân thủ đúng, đầy đủ Quy định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.
Đồng thời, rà soát dự thảo Luật để bảo đảm Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không luật hóa các quy định của Nghị quyết cơ chế đặc thù hay Nghị định, Thông tư trong lĩnh vực đường sắt. Tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; tham chiếu quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Về quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc đầu tư xây dựng công trình đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng và công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối với công trình đường sắt... Việc bổ sung các quy định này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt.
Tại dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư tổ chức thực hiện quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt để tháo gỡ vướng mắc tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Về nội dung này, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ hơn cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý khi triển khai các dự án lớn, đặc biệt là những dự án đường sắt liên vùng hoặc sử dụng các công nghệ mới được quy định tại khoản 2 Điều 20 dự thảo Luật; làm rõ trường hợp không phải đầu tư công, đầu tư theo hình thức PPP sẽ được thực hiện như thế nào? Cùng với đó, cần có cơ chế kiểm tra và giám sát xuyên suốt từ cấp quốc gia đến cấp địa phương để bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả của các dự án đầu tư.
Tại Phiên họp, các đại biểu nhất trí với sự cần thiết về việc sửa đổi Luật Đường sắt; tập trung cho ý kiến vào một số nội dung như: Quy hoạch mạng lưới đường sắt, quy hoạch tuyến đường sắt và ga đường sắt; quy định chung về kết cấu hạ tầng đường sắt; đầu tư xây dựng, quản lý, bảo trì, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt; hoạt động vận tải đường sắt...
Một số đại biểu đề nghị Chính phủ và cơ quan hữu quan nghiên cứu đầu tư hạ tầng giao thông đường sắt, hệ thống logistic để bảo đảm tính liên vùng và hệ thống an toàn; có cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp tư nhân đầu tư, khai thác giao thông đường sắt.
Ngoài ra, có ý kiến đề nghị chú trọng xây dựng hệ thống giao thông đường sắt tốc độ cao gắn với phát huy ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số...
Một số ý kiến cho rằng, dự thảo Luật hiện chủ yếu tập trung quy định về đầu tư công, chưa làm rõ phương thức huy động đầu tư tư nhân, PPP.... Cơ quan chủ trì soạn thảo cần mở rộng không gian huy động nguồn vốn xã hội cho đường sắt.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra đã hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, các tài liệu trong hồ sơ bảo đảm yêu cầu quy định tại Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, các cơ quan cần tiếp tục phối hợp rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật, bảo đảm bám sát yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật được Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra. Cụ thể, các quy định pháp luật phải vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm".
“Quá trình thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) phải bám sát quan điểm luật không chỉ để quản lý mà phải kiến tạo không gian phát triển”. Nhấn mạnh quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, quá trình thẩm tra bên cạnh chú ý thẩm định tính hợp hiến, sự đồng bộ với hệ thống pháp luật cần chú ý nghiên cứu, rà soát, đề xuất thêm các quy định giúp kiến tạo không gian phát triển rộng hơn cho lĩnh vực đường sắt. Đồng thời, phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo để hoàn thiện dự thảo Luật bám sát tinh thần chỉ đạo của Đảng, của Tổng Bí thư Tô Lâm và quán triệt của Chủ tịch Quốc hội, đó là luật mang tính định hướng chung, kiến tạo và không quy định quá chi tiết cụ thể những nội dung không thuộc chức năng, thẩm quyền của Quốc hội.
Về quy hoạch mạng lưới đường sắt và quy hoạch tuyến đường sắt, ga đường sắt, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, các cơ quan trong quá trình hoàn thiện hồ sơ dự án Luật cần chú ý tiếp thu mô hình ở nhiều quốc gia phát triển để đưa quy hoạch trở thành bản "marketing" giúp xã hội nhìn ra cơ hội đầu tư vào lĩnh vực đường sắt, thay vì quy hoạch để quản lý như mô hình hiện nay. Quy hoạch là động lực phát triển, chứ không dừng lại ở bản quy hoạch mang tính chất kỹ thuật, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
