Chuyên nghiệp hóa trong hoạt động
Trong hệ thống trợ giúp pháp lý tại Việt Nam, trợ giúp viên pháp lý đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho những người dân có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt là trong các vụ việc tham gia tố tụng. Để nâng cao hiệu quả công tác này, Bộ Tư pháp đã áp dụng phương thức giao chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng cho mỗi trợ giúp viên pháp lý.
Theo thống kê của Cục Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), năm 2024, trung bình mỗi trợ giúp viên pháp lý thực hiện 38,4 vụ việc tham gia tố tụng, một con số tăng đáng kể so với mức 32,4 vụ việc của năm 2023. Đây là minh chứng cho thấy sự nỗ lực không ngừng của các trợ giúp viên pháp lý trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình. Các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước đã tìm ra những giải pháp sáng tạo để không chỉ đạt chỉ tiêu mà còn nâng cao chất lượng công tác trợ giúp pháp lý, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, nhất là đối với các đối tượng yếu thế trong xã hội.
Để đạt được thành quả này, một trong những yếu tố quan trọng là sự chủ động của các Trung tâm trợ giúp pháp lý trong việc tìm kiếm giải pháp thực tế và phù hợp nhằm tối ưu hóa hiệu quả thực hiện chỉ tiêu. Các trợ giúp viên pháp lý không chỉ đáp ứng yêu cầu về số lượng vụ việc mà còn chú trọng đến chất lượng trợ giúp pháp lý mà họ cung cấp. Trong bối cảnh đó, việc giao chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng không chỉ là công cụ để giám sát mà còn tạo ra cơ hội để các trợ giúp viên pháp lý nâng cao năng lực, học hỏi và tích luỹ kinh nghiệm.
Theo báo cáo tổng hợp từ các Trung tâm Trợ giúp pháp lý, năm 2024, có 62 Trung tâm với 100% trợ giúp viên pháp lý hoàn thành chỉ tiêu vụ việc, chỉ còn duy nhất 1 Trung tâm không hoàn thành. Cụ thể, trong tổng số 685 trợ giúp viên pháp lý được giao chỉ tiêu, có đến 684 người hoàn thành chỉ tiêu, chiếm 99,85%. Trong đó, 529 trợ giúp viên pháp lý đạt mức độ "tốt", 77 người đạt mức độ "khá" và 78 người hoàn thành chỉ tiêu ở mức độ "đạt".
Chia theo nhóm, các trợ giúp viên pháp lý được bổ nhiệm dưới 3 năm đã hoàn thành 100% chỉ tiêu; trong đó, tỷ lệ hoàn thành "tốt" là 71,43%. Nhóm trợ giúp viên pháp lý được bổ nhiệm từ đủ 3 năm đến dưới 5 năm cũng đạt kết quả xuất sắc, với tỷ lệ hoàn thành "tốt" lên tới 84,85%. Đặc biệt, nhóm trợ giúp viên pháp lý đã được bổ nhiệm từ đủ 5 năm trở lên đạt tỷ lệ hoàn thành chỉ tiêu rất cao, lên đến 99,81%; trong đó có 77,32% trợ giúp viên pháp lý hoàn thành chỉ tiêu ở mức "tốt". Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy sự trưởng thành và chuyên nghiệp hóa trong công tác trợ giúp pháp lý ở các Trung tâm.
Linh hoạt trong áp dụng chỉ tiêu
Bước sang năm 2025, Bộ Tư pháp đã ban hành chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng mới, với mức tăng nhẹ so với năm 2024. Cụ thể, các trợ giúp viên pháp lý được bổ nhiệm dưới 3 năm sẽ phải thực hiện từ 9 - 14 vụ, nhóm được bổ nhiệm từ 3 đến dưới 5 năm sẽ thực hiện từ 13 - 17 vụ và nhóm trợ giúp viên pháp lý được bổ nhiệm từ đủ 5 năm trở lên sẽ phải tham gia ít nhất 16 vụ.
Theo các chuyên gia, đây là một sự điều chỉnh hợp lý nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của công tác trợ giúp pháp lý, đặc biệt trong bối cảnh pháp luật có nhiều thay đổi và các chương trình chính sách liên quan đến an sinh xã hội ngày càng được mở rộng. Điều này cũng phản ánh xu hướng chung của chính sách trợ giúp pháp lý, đó là sự phát triển không ngừng về cả quy mô và phạm vi đối tượng.
Một trong những thay đổi quan trọng trong năm 2025 là sự mở rộng đối tượng được trợ giúp pháp lý, đặc biệt là nhóm người chưa thành niên, nạn nhân của các hành vi mua bán người hay người có khó khăn tài chính. Những thay đổi này sẽ tạo ra một lượng vụ việc đáng kể, đồng thời yêu cầu các trợ giúp viên pháp lý không ngừng nâng cao trình độ và chất lượng công việc để đáp ứng các yêu cầu mới.
Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cũng đã quy định một số trường hợp miễn hoặc giảm chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng, bao gồm trường hợp trợ giúp viên pháp lý vắng mặt trong thời gian dài với lý do học tập, nghỉ ốm, nghỉ thai sản, hoặc các trường hợp đặc biệt như biệt phái, điều động công tác. Điều này cho thấy sự linh hoạt trong việc áp dụng chỉ tiêu vụ việc, tạo điều kiện thuận lợi cho các trợ giúp viên pháp lý hoàn thành nhiệm vụ mà không gặp phải những khó khăn ngoài tầm kiểm soát.
Năm 2025, được dự báo là năm có thêm nhiều vụ việc trợ giúp pháp lý, đặc biệt là trong các vụ việc tham gia tố tụng. Một trong những lý do chính là việc Luật Trợ giúp pháp lý mở rộng diện đối tượng được trợ giúp pháp lý, đặc biệt là nhóm người chưa thành niên. Theo đó, người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi sẽ được trợ giúp pháp lý trong nhiều tình huống pháp lý, từ người bị tố giác cho đến người làm chứng trong các vụ án hình sự. Đồng thời, Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) cũng sẽ giúp mở rộng diện đối tượng được trợ giúp pháp lý, đặc biệt là nạn nhân của hành vi mua bán người, không còn yêu cầu phải có khó khăn tài chính để được hỗ trợ pháp lý.
Với khối lượng công việc ngày càng gia tăng, đặc biệt là khi các đối tượng được trợ giúp pháp lý mở rộng đòi hỏi các trợ giúp viên pháp lý cần nâng cao năng lực, cải thiện chất lượng công tác để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc. Sự gia tăng lượng vụ việc không chỉ đòi hỏi số lượng trợ giúp viên pháp lý tăng lên mà còn cần sự đầu tư về đào tạo và phát triển chuyên môn cho đội ngũ này.
