Hội tụ kiến trúc đậm hồn Việt
Trên diện tích khoảng 6ha, trải dài gần 1km bờ sông Sài Gòn là những công trình kiến trúc mang đậm hồn Việt, với những chi tiết thể hiện văn hóa đặc trưng vùng miền. Mỗi ngôi nhà như một bảo tàng thu nhỏ theo phong cách nghệ thuật và kiến trúc riêng, được dựng lên theo quy ước thiết kế: không xây biệt thự hay nhà cao tầng mà chỉ toàn những nếp nhà Việt Nam truyền thống. Chủ nhân của các ngôi nhà phải là họa sỹ hoặc những người yêu nghệ thuật và hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật.
 Một góc Kỳ Long gallery |
Chúng tôi đến làng vào ngày giữa tuần, không hẹn trước, nên không gặp được nghệ sỹ nào và cũng không có cơ hội vào tham quan toàn bộ các ngôi nhà. Điểm dừng chân đầu tiên là Kỳ Long Gallery. Người trông coi khu nhà cứ lấy làm tiếc là họa sỹ Lý Khắc Nhu đi vắng, nên không thể giới thiệu công trình hoành tráng và công phu này. Trên diện tích hơn 3.000m2, họa sỹ thiết kế, bài trí theo từng khu vực cụ thể. Một góc của làng Chăm nổi tiếng với những bình gốm thô mộc. Một góc của nghệ thuật sơn mài. Một góc của những biến tấu từ tượng nhà mồ Tây Nguyên. Một góc của họa sỹ gốc Hoa với tranh thủy mặc, nghệ thuật thư pháp... Đây có lẽ là không gian hoàn chỉnh nhất trong làng hiện nay, với đầy đủ cả khu vực trại sáng tác và các gian nhà nghỉ dưỡng.
Bên cạnh Kỳ Long Gallery là Nguyễn’s Art Garden của họa sỹ Nguyễn Hoài Hương. Do cửa đóng then cài nên chúng tôi chỉ có thể chiêm ngưỡng ngôi nhà lộng lẫy và uy nghiêm từ bên ngoài. Được biết, ngôi nhà lấy cảm hứng từ kiến trúc nhà vườn Huế. Tất cả cột, kèo, cửa... đều mang nét chạm khắc tinh xảo của cung đình Huế. Qua cổng là một trường lang dài kết nối không gian tiếp khách và không gian sáng tác nghệ thuật, rồi hồ cảnh, đồi cỏ, tháp chuông...
 Trường lang trong nhà của họa sỹ Nguyễn Hoài Hương |
Khu nhà của họa sỹ Bạch Trường Sơn mang phong cách khác hẳn, với ngôi nhà sàn của người Mường được đưa từ Hòa Bình về. Cách bài trí trong ngôi nhà cũng lạ, người xem có thể vừa nằm võng hoặc ngồi nhâm nhi tách cà phê vừa ngắm những bức tranh sơn dầu treo xung quanh. Nằm khiêm tốn phía sau là ngôi nhà tranh, vách đất của vùng đồng bằng Bắc bộ với những lồng bàn tre, vó tre dựng góc sân...
Bác sỹ - họa sỹ Dương Đình Hùng lại tái hiện một góc Huế sinh động bên sông Sài Gòn với vườn tượng và nhà thờ cổ. Ngôi nhà rường hơn 100 năm tuổi được mang nguyên từ Huế vào, với đầy đủ cột kèo, ván lát, cửa... Trên vách gỗ đậm dấu ấn thời gian, một bức sắc phong của nhà Nguyễn cho dòng họ Dương Đình được treo trang trọng.
Không gian sáng tác và trưng bày của họa sỹ Hồ Hữu Thủ có vẻ khiêm tốn nhất. Không cầu kỳ, ngôi nhà mang dáng dấp ngôi nhà cổ Hội An, để nguyên những mảng gạch trần bình dị. Bước vào nhà là một không gian nghệ thuật với la liệt tác phẩm sơn mài, sơn dầu treo trên tường, bày trên sàn nhà và cả bức tranh đang vẽ dở. Đây là không gian sáng tác thường xuyên hiện nay của một lão làng tranh sơn mài Việt Nam.
 Ngôi nhà của họa sỹ Hồ Hữu Thủ |
 Không gian sáng tác của họa sỹ Hồ Hữu Thủ |
Làng nghệ thuật không gian mở
Trở lại trung tâm thành phố, chúng tôi hẹn gặp họa sỹ Hồ Hữu Thủ - người đầu tiên có ý tưởng xây dựng làng nghệ sỹ này, “làm nơi sáng tác, triển lãm tranh và tổ chức trại sáng tác cho các họa sỹ khắp mọi miền đất nước, thậm chí quốc tế”. Ông hồ hởi khoe: làng đã được Sở VH, TT và DL TP Hồ Chí Minh công nhận là một điểm đến trong tour du lịch đường sông và đã được đón những du khách quốc tế đầu tiên. UBND quận 2 cũng đã đồng ý giao đất để xây dựng làng. Hiện ông cùng các đồng nghiệp hàng xóm đang hoàn thiện bản vẽ bản quy hoạch 1:500 cũng như các thủ tục để được cấp giấy phép xây dựng làng. “Làng như một công ty cổ phần, mỗi nghệ sỹ là một cổ đông, góp đất lập làng. Chúng tôi hy vọng chính tại đây sẽ tái hiện được nền mỹ thuật đặc sắc của Việt Nam nói chung, TP Hồ Chí Minh nói riêng, để giới thiệu với khách du lịch trong và ngoài nước”.
Sau khi hoàn thành, làng nghệ sỹ Hàm Long sẽ có hơn 30 ngôi nhà (hiện chỉ 6 ngôi nhà có thể đón khách tham quan), là không gian sống và sáng tạo nghệ thuật cho các nghệ sỹ, chốn bình yên cho du khách nghỉ dưỡng và chiêm ngưỡng cũng như cùng tham gia các hoạt động nghệ thuật đời sống và phục vụ đời sống với nghệ sỹ. Đây cũng sẽ là một địa chỉ ươm mầm nghệ thuật với các lớp dạy và hướng dẫn sáng tạo nghệ thuật cho thiếu nhi và tất cả những ai yêu nghệ thuật... Họa sỹ Hồ Hữu Thủ khẳng định, sau khi được cấp giấy phép, làng nghệ sỹ Hàm Long sẽ chỉ mất khoảng 2 năm hoàn thiện để trở thành “làng nghệ thuật không gian mở”. Mở để hòa nhập tất cả không gian sáng tạo riêng biệt, độc đáo của từng nghệ sỹ. Mở để chào đón, làm bà đỡ mát tay cho các họa sỹ trẻ. Mở bằng cổng liên thông các không gian kiến trúc với nhau, chào đón du khách cũng như đồng nghiệp trên khắp mọi miền đất nước và quốc tế đến không gian nghệ thuật thanh tịnh này.
