Thường thì những lễ gọi vía được người ta lên kế hoạch cụ thể đối với từng trường hợp, nhất là lễ vía cho người già. Thầy cúng, thầy mo là người điều hành các lễ gọi vía. Họ đóng vai trò là trung gian tiếp xúc với những hồn vía, dẫn dụ vía về với con người, để từ nay vía không xa người nữa. Những phần vía được dẫn dụ bằng bài cúng gọi vía. Trường hợp lễ vía khác nhau bài cúng cũng khác nhau, nhưng cơ bản các bài cúng vía được bắt đầu bằng tiếng hú gọi vía về dùng cơm sau đó là lời “dặn dò” của các thầy cúng đối với các phần vía, rằng: hãy phù hộ cho mọi người được khỏe mạnh, chân cứng đá mềm.
Mâm cúng cho ngày gọi vía bình thường không cần cầu kỳ, thường chỉ có một con gà, hai đĩa xôi, một chén rượu. Đôi khi chỉ cần một đôi trứng luộc cũng đủ để làm một lễ gọi vía. Lễ gọi vía được những nhà khấm khá tổ chức linh đình và thành ngày vui của cả tộc họ, thậm chí là của cả làng bản.
Có một điều đã thành quy định trong mỗi lễ gọi vía: nhất thiết phải có những chiếc áo của các thành viên trong gia đình đặt vào mâm cúng. Và khi xong lễ, mỗi người được buộc một sợi chỉ đen (có một số tộc họ dùng chỉ đỏ) để cầu mong sức khỏe, để từ nay vía không đi lạc nữa.
Trong quan niệm của người Thái Nghệ An, mỗi người chúng ta có rất nhiều phần vía, với 30 vía gọi là “văn càu” và 900 vía gọi là “văn hua”. Ngoài ra thì đồ vật, cây lúa hay con trâu đều có phần vía của mình.
Cho đến khi mãn kiếp, một người phải trải qua rất nhiều lễ gọi vía bởi mấy ai cả đời không ốm đau hay không phải trải qua những biến cố lớn nhỏ. Mục đích chính của lễ gọi vía chỉ để cầu sức khỏe cho người ốm, đem lại niềm tin và nghị lực sống cho mỗi người.
Khi mới chào đời, trẻ sơ sinh có lễ cúng vía đầu tiên trong ngày đặt tên. Trong ngày lễ này đứa trẻ và những phần vía của mình sẽ được gửi gắm cho thần linh, nhờ cậy đấng siêu nhiên trông nom con người vừa mới sinh ra kia được trọn đời khỏe mạnh, may mắn.
Sau mỗi đám cưới người Thái cũng tổ chức lễ gọi vía cho các cặp vợ chồng trẻ. Lễ gọi vía này thường chỉ làm đơn giản với mong muốn đôi vợ chồng mới sẽ sống hòa thuận, gắn bó cả đời.
Những người đã về già thường như ngọn đèn trước gió, không biết giờ khắc nào sẽ lụi tắt. Họ rất cần sự quan tâm của con cháu, nhất là về mặt tinh thần. Con cháu trong nhà thường tổ chức một lễ gọi vía, cầu cho những bậc cao niên trong nhà được hưởng thọ lâu dài bên con cháu.
Nhiều khi lễ gọi vía vẫn mang những nét của mê tín. Đó là trường hợp một người ốm đau lâu ngày không khỏi, người ta cho rằng chính những phần vía của họ đã đi lạc. Lễ gọi vía được tổ chức để gọi những phần vía còn lang thang nơi con khe, góc núi trở về.
Có những trường hợp, người Thái làm lễ gọi vía cho những người đã có công cứu sống bản thân hay người nhà mình. Lúc ấy người ta mang theo gà, xôi, rượu thịt đến nhà ân nhân, vừa làm lễ gọi vía vừa để trả ơn.
