Giải thưởng do Viện Nghiên cứu bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc và Tạp chí Văn hiến Việt Nam tổ chức sau 4 năm bị gián đoạn bởi dịch Covid-19.
Từ năm 2000, ngay từ khi mới thành lập, Viện Nghiên cứu bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc và Tạp chí Văn hiến Việt Nam đã thành lập Giải thưởng Đào Tấn để trao tặng cho các tập thể, cá nhân có tác phẩm sân khấu, văn học, hội họa, âm nhạc xuất sắc, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, giao lưu hội nhập của đất nước, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống dân tộc. Giải thưởng ban đầu được trao hai năm một lần; từ năm 2005 đến nay được trao một năm một lần.
Nhiều trí thức văn nghệ sĩ nổi tiếng trong và ngoài nước đã vinh dự được trao tặng giải thưởng cao quý này như: GS.TS Trần Văn Khê, GS.TS Thái Kim Lan, GS.TS Nguyễn Thuyết Phong, nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo, nhà nghiên cứu Mịch Quang, nhạc sĩ Thuận Yến, nữ danh cầm Mỹ Margaret Bargresser, các NSND Võ Sỹ Thừa, Đinh Quả, Đàm Liên, Bạch Tuyết, Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh, Nhà hát Tuồng Đào Tấn, các nhà văn, nhà thơ Lê Thành Chơn, Dương Trọng Dật, Nguyễn Thế Kỷ…
Giải thưởng Đào Tấn 2022 tôn vinh 5 tập thể và 10 cá nhân. Trong đó, 2 đoàn nghệ thuật tuồng bán chuyên nghiệp được vinh danh: Đội tuồng làng Kẻ Gám (xã Xuân Thành, Yên Thành, Nghệ An) và Câu lạc bộ Tuồng xã Thạch Lỗi (Cẩm Giàng, Hải Dương).
Đội tuồng làng Kẻ Gám vốn nổi tiếng là khi xưa đã từng được vời vào cung biểu diễn cho vua, chúa. Nay đội tuồng vẫn đang tồn tại như món ăn tinh thần không thể thiếu với người dân địa phương. Đây cũng là một trong những đội tuồng nghệ thuật bán chuyên được yêu mến của xứ Nghệ, cái nôi tuồng lớn đã hình thành từ thời cụ Đào Tấn làm Tổng đốc An Tĩnh, mở trường đào tạo tuồng Học bộ đình và rạp hát tuồng Như Thị quan ngay tại thành Vinh.
Còn Câu lạc bộ Tuồng xã Thạch Lỗi là đơn vị nghệ thuật tuồng truyền thống hiếm hoi của tỉnh Hải Dương, ra đời từ những năm 1960. Gần 70 năm qua, được sự giúp đỡ của các nghệ sĩ bậc thầy Đoàn Tuồng Liên khu 5 và Đoàn Tuồng Bắc Trung ương nay là Nhà hát Tuồng Việt Nam về chỉ dạy, dàn dựng hàng chục tiết mục tuồng truyền thống, lịch sử, hiện đại.
![Giải thưởng Đào Tấn năm 2022: Tôn vinh 5 tập thể và 10 cá nhân xuất sắc -0](https://cdn.daibieunhandan.vn/images/de2ce54bdb7a59a5f7ed9fad7e3b3f20a24f5c12a740d90ee54267686c70483a06cc5f5668004e38659bdc19eeb094f668a253ef8f6ff8e98ae864d6fd72bf6d/sk4-1685345323248.jpg "Trích đoạn chèo "Ván cờ oan trái" của Nhà hát Chèo Hưng Yên")
Hai vở diễn xuất sắc được trao thưởng dịp này là Bên dòng Long Khốt của Đoàn nghệ thuật cải lương Long An (kịch bản: nhà văn Nguyễn Toàn Thắng, đạo diễn: TS.NSND Triệu Trung Kiên) và Ván cờ oan trái của Nhà hát Chèo Hưng Yên (kịch bản: Bùi Minh Vũ, đạo diễn: NSND Trịnh Thuý Mùi).
Bên cạnh đó, Giải thưởng Đào Tấn 2022 cũng tôn vinh sân khấu Lệ Ngọc với danh hiệu Đơn vị sân khấu ngoài công lập thành công nhất và danh hiệu Nhà lãnh đạo sân khấu xuất sắc cho NSND Lệ Ngọc và Giám đốc kiêm Chỉ đạo Nghệ thuật nghệ sĩ Văn Hải.
Với khẩu hiệu “Nơi kết nối đam mê” và “Đem quá khứ về hiện tại, đem Việt Nam đến với thế giới”, Sân khấu Lệ Ngọc đã hội tụ được nhiều nghệ sĩ xuất sắc các thế hệ, dàn dựng thành công gần 30 vở diễn, tổ chức biểu diễn gần nghìn buổi tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng...
Ban tổ chức nhận xét, Sân khấu Lệ Ngọc là một tấm gương tiêu biểu của sân khấu Việt Nam về bài học thu hút khán giả cũng như những lựa chọn nghệ thuật dũng cảm và niềm đam mê lao động sáng tạo đáng khâm phục.
Bên cạnh các giải tập thể, Giải thưởng Đào Tấn 2022 đã vinh danh 10 văn nghệ sĩ đã có những công hiến cho sự phát triển của nền văn hóa nghệ thuật dân tộc. Cụ thể gồm: cố nhà điêu khắc Nguyễn Sang với bộ tượng danh nhân và các bà mẹ Việt Nam anh hùng; nhạc sĩ Đình Thậm, tác giả của hai ca khúc lấy cảm hứng từ cuộc đời và tư tưởng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; nhà thơ Trần Nhuận Minh với bộ sách nghiên cứu phê bình: Thời gian lên tiếng, Đi tìm sự thật, Đối thoại văn chương (đồng tác giả Nguyễn Đức Tùng).
Nhà viết kịch Hoàng Thanh Du với kịch bản Lá đơn thứ 72 về Chủ tịch Hồ Chí Minh; PGS.TS, họa sĩ Đoàn Thị Tình với công trình nghiên cứu: Trang phục người Việt xưa và nay, Hóa trang mặt nạ sân khấu tuồng, Mỹ thuật sân khấu Việt Nam; nghệ sĩ Phan Thanh Liêm với Sân khấu múa rối nước thu nhỏ; nghệ sĩ Bình Tinh - Đoàn Cải lương tuồng cổ Huỳnh Long; nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Đình Toán với bộ ảnh văn nghệ sĩ Việt Nam.
GS. VS. họa sĩ, nhà điêu khắc Ngô Xuân Bính với hai triển lãm Ego Người và Thông linh tại Bảo tàng Hà Nội; NSND Trịnh Thúy Mùi - Đạo diễn sân khấu chèo xuất sắc với 4 vở chèo: Khóc giữa trời xanh, Những vì sao không tắt (Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Hà Nam), Ván cờ oan trái (Nhà hát Chèo Hưng Yên), Vang bóng một thời (Đoàn Chèo Hải Phòng).
Trưởng Ban tổ chức Giải thưởng Đào Tấn, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa cho biết, Giải thưởng Đào Tấn tôn vinh những tập thể, cá nhân có thành tích trong bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc nói chung và di sản Đào Tấn nói riêng. Hy vọng, giải thưởng sẽ tiếp tục lựa chọn được những đơn vị và cá nhân xuất sắc trong những năm tiếp theo.
