Báo cáo với Đoàn về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật đối với người Việt Nam ở nước ngoài trên địa bàn, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Phú Yên Trần Ngọc Hân cho biết, tỉnh đã quán triệt, vận dụng đúng đắn đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác người Việt Nam ở nước ngoài, đáp ứng yêu cầu vừa bảo đảm an ninh trật tự, vừa phục vụ chính sách đối ngoại, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Công tác cải cách hành chính trong giải quyết các thủ tục xuất nhập cảnh cho người Việt Nam ở nước ngoài, thực hiện quy chế dân chủ trong giải quyết thủ tục xuất nhập cảnh được đẩy mạnh đã tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng cho người Việt Nam ở nước ngoài có nhu cầu đến cư trú, hoạt động tại địa phương. Thực hiện tốt công tác bảo vệ an ninh trật tự, không để xảy ra tình trạng người Việt Nam ở nước ngoài bị trộm, cướp, bảo đảm an toàn tài sản, tính mạng, lợi ích hợp pháp, tạo sự yên tâm khi người Việt Nam ở nước ngoài đến lưu trú, hoạt động đầu tư, tham quan du lịch tại Phú Yên.

Tỉnh cũng thường xuyên chỉ đạo các ngành, địa phương phối hợp MTTQ Việt Nam, các hội, đoàn thể tổ chức gặp mặt bà con Việt kiều Phú Yên về thăm thân vào dịp Tết Nguyên đán hàng năm, tạo điều kiện cho người Việt Nam ở nước ngoài trao đổi tâm tư, nguyện vọng, cung cấp thông tin về cộng đồng người Phú Yên ở nước ngoài. Qua đó nắm bắt tâm tư và kịp thời giải thích, hướng dẫn về các vấn đề liên quan của người Việt Nam ở nước ngoài, như: chủ trương miễn thị thực, xuất nhập cảnh, vấn đề cư trú, mua nhà, hồi hương... Điều này đã tác động đến tâm tư tình cảm của bà con người Việt ở nước ngoài, tạo động lực thúc đẩy những bước chuyển biến mới tích cực trong cộng đồng người Phú Yên ở nước ngoài.

Liên quan đến việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về chống khai thác IUU trên địa bàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên Nguyễn Tri Phương cho biết, từ khi có các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các bộ, ngành Trung ương trong việc ngăn chặn, loại bỏ khai thác IUU, Phú Yên đã thành lập Ban Chỉ đạo tỉnh, Tổ công tác liên ngành tỉnh về IUU, các huyện, xã/phường trọng điểm nghề cá đều thành lập Ban chỉ đạo về chống khai thác IUU để chỉ đạo, điều hành việc triển khai thực hiện.

Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh chủ trì, phối hợp các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương tổ chức tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật để ngư dân, nhất là các thuyền trưởng, chủ phương tiện nâng cao nhận thức chấp hành nghiêm các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thông qua công tác kiểm soát, đăng ký kiểm chứng tại các Trạm, Văn phòng đại diện cảng cá đã tuyên truyền trực tiếp và yêu cầu 2.189 thuyền trưởng ký cam kết không khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước khác trước khi xuất bến; tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, Luật Thủy sản, Nghị định, Thông tư hướng dẫn liên quan đến công tác phòng, chống khai thác IUU.

Thành lập đoàn liên ngành kiểm tra tình hình chống khai thác IUU, khắc phục các khuyến nghị của EC tại các địa phương ven biển, các cảng cá chỉ định và một số doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản vào thị trường châu Âu. Hiện, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đang tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành chỉ thị để huy động hệ thống chính trị của tỉnh vào cuộc, đặc biệt là ở cấp cơ sở, để công tác chỉ đạo triển khai thực hiện ngăn chặn, loại bỏ khai thác IUU đạt kết quả, bảo đảm hiệu quả kinh tế.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên cũng nêu một số khó khăn, tồn tại, hạn chế trong thực thi chính sách, pháp luật nhằm thực hiện ngăn chặn, loại bỏ khai thác IUU như: Khó kiểm soát tàu cá có chiều dài dưới 15m; tàu cá mua ngoài tỉnh nhưng chưa hoàn thiện thủ tục đăng ký nhưng vẫn khai thác thủy sản tại vùng khơi có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU, vi phạm vùng biển nước ngoài hiện các cơ quan quản lý gặp khó khăn trong giám sát nhóm tàu này. Một số hành vi vi phạm như “gửi, nhận thiết bị giám sát hành trình, thiết bị nhắn tin cho tàu cá khác”, “vượt ranh giới cho phép trên biển” chưa có hình thức xử lý dẫn đến có dấu hiệu vi phạm trên địa bàn tỉnh. Việc xử phạt các hành vi vi phạm khai thác IUU còn hạn chế, bất cập; các hành vi vi phạm về khai thác IUU, phổ biến là ghi nộp nhật ký/báo cáo khai thác, mất kết nối VMS... vẫn diễn ra nhưng điều tra nguyên nhân, lập hồ sơ xử phạt gặp khó khăn, thiếu chứng cứ để xử phạt.

Các thành viên Đoàn giám sát đánh giá cao Phú Yên đã quan tâm chỉ đạo, triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về người Việt Nam ở nước ngoài khá đồng bộ. Đoàn giám sát đề nghị, cần nêu rõ các biện pháp, kết quả cụ thể của tỉnh trong phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài, nâng cao hiệu quả phương thức tổ chức dạy và học tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài… Bổ sung số liệu cụ thể về kết quả giải quyết hồ sơ yêu cầu cấp giấy xác nhận người gốc Việt Nam, giấy xác nhận có quốc tịch Việt Nam, hỗ trợ tra cứu về quốc tịch cho bao nhiêu người Việt Nam ở nước ngoài, số người Việt Nam ở nước ngoài cư trú trên địa bàn… để Đoàn giám sát có cơ sở đánh giá, so sánh.

Đoàn giám sát đề nghị, Phú Yên tiếp tục triển khai Nghị quyết 45-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chỉ thị 169 của Chính phủ về công tác người Việt Nam ở nước ngoài; kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện chính sách, pháp luật về công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

Ghi nhận những nỗ lực, cố gắng của tỉnh trong triển khai chính sách, pháp luật về chống khai thác IUU và triển khai các biện pháp khắc phục tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của EC về gỡ “thẻ vàng” IUU đối với thủy sản Việt Nam, Đoàn giám sát cũng nêu rõ, công tác phối hợp giữa các bộ, ngành Trung ương và giữa các địa phương chưa hiệu quả, nhất là trong việc cấp phép, kiểm soát tàu cá… Đoàn giám sát đề nghị, tỉnh cần có biện pháp nhằm quản lý chặt chẽ hơn các tàu cá dài từ 12m - 15m; xử lý các hành vi vi phạm về khai thác IUU, như việc mất kết nối VMS; tiếp tục tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của ngư dân về việc chống khai thác IUU.

Đoàn giám sát đề nghị, tỉnh cần đề xuất, kiến nghị cụ thể với Quốc hội về sửa đổi, bổ sung Luật Thủy sản và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan; đưa ra những kiến nghị chính sách nhằm thực hiện hiệu quả việc chống khai thác IUU, vừa bảo đảm sinh kế cho ngư dân.

+ Tại Phú Yên, Đoàn giám sát đã gặp gỡ một số chủ tàu/ngư dân, thuộc đối tượng được bảo hộ công dân, đánh bắt cá trái phép bị cơ quan có thẩm quyền nước ngoài xử phạt.