Cụ thể: Năm 2017, Công ty Châu Tiến chính thức đi vào hoạt động (trước đó năm 2005 là cơ sở chế biến bột đá siêu mịn) với dây chuyền công nghệ sản xuất sản phẩm bột đá và đá silic. Quy trình chế biến, gồm: nghiền thô, xay đá, ngâm, rửa, sấy, phân tách hạt và nghiền tinh, đóng bao...
Qua kiểm tra, đoàn công tác xác định, ngay từ khâu nghiền thô đã phát sinh, phát tán bụi đá có hàm lượng silic cao. Tại khu vực nghiền tinh, bụi đá được ghi nhận bằng mắt thường rất đậm đặc. Khu vực ngâm, rửa và sấy có dùng dung môi chứa hóa chất tẩy trắng để làm sạch, làm bóng nguyên liệu.
Các thiết bị phụ trợ, hệ thống hút lọc bụi đã cũ, hỏng, đa phần là tự chế, chắp vá. Chủ doanh nghiệp bố trí lao động tập trung trong một khu vực nhà xưởng rộng, tiếp xúc trực tiếp với bụi, trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân không đầy đủ, không đúng chủng loại nên không đảm bảo các điều kiện, nguyên tắc cơ bản của phòng, chống bụi trong sản xuất, từ hệ thống công nghệ đến tổ chức lao động.
Công ty Châu Tiến không bố trí lao động không cần phải tiếp xúc trực tiếp sang khu vực không có bụi hoặc có vách ngăn.
Đặc biệt, trước năm 2023, Công ty Châu Tiến không tổ chức quan trắc môi trường lao động. Sau khi phát hiện nhiều công nhân tử vong do bụi phổi, tháng 3.2023, doanh nghiệp này mới ký hợp đồng thực hiện quan trắc môi trường lao động.
Thường trực Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chỉ đạo Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An tiếp tục phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An, các cơ quan chuyên môn trong quá trình rà soát, tổ chức khám phát hiện, điều trị, điều dưỡng, phục hồi chức năng lao động và giải quyết các quyền, lợi ích của người lao động đã làm việc tại Công ty Châu Tiến; chủ động tổ chức, vận động các tổ chức, cá nhân hỗ trợ người lao động bị bệnh nghề nghiệp và thân nhân của người lao động.
Cơ quan chức năng phát hiện 43 mẫu tại Công ty Châu Tiến không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, doanh nghiệp này không tổ chức khám sức khỏe trước khi bố trí việc làm cho người lao động, không có hồ sơ quản lý bệnh nghề nghiệp. Từ trước năm 2023, Công ty Châu Tiến không tổ chức khám sức khỏe định kỳ và khám phát hiện bệnh nghề nghiệp.
Vụ việc ở Công ty Châu Tiến cho thấy, việc giám sát, kiểm tra, thanh tra của các cơ quan quản lý nhà nước các cấp chưa được tiến hành kịp thời, đầy đủ với một doanh nghiệp sản xuất trong một lĩnh vực có nguy cơ cao về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Tất cả các trường hợp bị mắc bệnh nghề nghiệp tại Công ty Châu Tiến đến nay chưa được giải quyết các chế độ bồi thường theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động.
Công ty Châu Tiến đã không chấp hành việc thông tin đầy đủ về điều kiện, quyền lợi của người lao động trong hợp đồng và quá trình sử dụng lao động. Nhiều người được tuyển dụng không được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp...
Từ năm 2017 đến nay, Công ty Châu Tiến đã tuyển dụng tổng số 137 lao động. Sau khi có một số trường hợp lao động từng làm việc tại doanh nghiệp này tử vong vì bệnh bụi phổi silic, Sở Y tế Nghệ An đã tổ chức khám, phát hiện bệnh nghề nghiệp cho hơn 100 người lao động từng làm việc tại doanh nghiệp này.
Kết quả thăm khám, phát hiện bệnh nghề nghiệp, có 62 lao động đã, đang làm việc tại Công ty Châu Tiến mắc bệnh bụi phổi silic. Trong đó đã có 6 người chết liên quan đến bệnh bụi phổi silic, 19 lao động mắc bệnh bụi phổi silic nặng, 25 người mức độ mắc bệnh trung bình, 13 người mức độ tổn thương trên phổi cần theo dõi và 20 trường hợp khám đợt 3 chưa có kết quả.
Các trường hợp làm việc tại công ty được khám nhưng không mắc bệnh nghề nghiệp chủ yếu là cán bộ quản lý, lao động gián tiếp trong văn phòng.
