Mang lại dịch vụ công nhanh chóng, hiệu quả hơn
Việc bỏ cấp huyện đang trở thành tâm điểm của sự chú ý, không chỉ trong giới chuyên gia, các nhà quản lý mà còn lan rộng đến mọi tầng lớp Nhân dân. Bởi lẽ, đây không chỉ là một thay đổi về mặt hành chính, mà còn là một cuộc cải cách sâu rộng, hứa hẹn sẽ tác động trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người dân.
Trước đây, cấp huyện là cấp chính quyền địa phương (CQĐP) có thẩm quyền giải quyết nhiều thủ tục hành chính quan trọng liên quan trực tiếp đến người dân. Khi bỏ cấp huyện, người dân có thể làm thủ tục trực tiếp với cấp tỉnh hoặc cấp xã, giúp xử lý nhanh hơn. Điều này giúp rút ngắn thời gian xử lý và giảm bớt sự chồng chéo trong quản lý, từ đó mang lại dịch vụ công nhanh chóng, tiện lợi hơn cho người dân (Ví dụ: cấp giấy khai sinh, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký kinh doanh có thể được thực hiện ngay tại xã mà không cần lên huyện); tiết kiệm cho người dân chi phí đi lại, khi phải đi xa lên huyện để làm thủ tục hành chính, bớt tình trạng “cò giấy tờ” hoặc những khâu trung gian gây tốn kém...
Khi không còn cấp huyện, cấp xã sẽ được phân quyền mạnh mẽ hơn, tăng quyền hạn, phục vụ tốt hơn cho người dân trong giải quyết các vấn đề về thủ tục hành chính nhanh hơn mà không cần chờ huyện phê duyệt. Một số lĩnh vực cụ thể về an sinh xã hội, giáo dục, y tế có thể được giao cho cấp xã quản lý trực tiếp, tránh tình trạng chồng chéo giữa huyện và xã như hiện nay. Khi ấy, dịch vụ công ở cấp xã có thể sẽ được cải thiện tốt hơn nhờ vào ứng dụng công nghệ, mở ra nhiều cơ hội để nâng cao hiệu quả quản lý, cải thiện chất lượng phục vụ người dân. Hệ thống chính quyền điện tử cho phép người dân theo dõi tiến độ xử lý hồ sơ, kiểm tra thông tin và nhận thông báo cập nhật, từ đó tăng cường sự tin cậy và minh bạch trong dịch vụ công.
Tiềm ẩn thách thức
Khi không còn cấp huyện, đời sống của người dân có thể phải trải qua nhiều thay đổi đáng kể, cả về mặt trải nghiệm hành chính lẫn các tác động kinh tế - xã hội. Người dân không khỏi lo ngại rằng áp lực cung cấp dịch vụ công có nguy cơ quá tải ở cấp xã. Do nhiệm vụ của cấp xã sẽ tăng lên đáng kể khi nhận chuyển giao các công việc vốn trước đây do cấp huyện đảm nhiệm. Nếu không có đủ nguồn lực, kinh phí, và hạ tầng phù hợp, việc này có thể dẫn đến chậm trễ trong giải quyết công việc, gây ảnh hưởng đến người dân, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa hoặc khu vực có điều kiện hạn chế. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng quá tải, làm giảm chất lượng dịch vụ và khiến người dân phải chờ đợi lâu hơn.
Ở những vùng nông thôn, miền núi, việc bỏ cấp huyện, sáp nhập, mở rộng địa bàn cấp xã có thể tạo ra khoảng cách địa lý xa hơn giữa người dân với chính quyền. Với hạ tầng giao thông chưa phát triển, gây khó khăn cho người dân trong việc tiếp cận các dịch vụ công, đặc biệt là các dịch vụ chuyên sâu, làm tăng chi phí và thời gian đi lại của người dân là điều khó tránh khỏi. Mặt khác, việc thay đổi cơ cấu tổ chức hành chính có thể gây xáo trộn trong đời sống xã hội, đặc biệt là đối với những người dân đã quen với cách thức hoạt động của bộ máy hành chính hiện tại.
Xây dựng hệ thống quản trị địa phương gần gũi, hiện đại
Khắc phục thách thức trên, cần chú trọng hỗ trợ, đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, nâng cao năng lực quản lý của chính quyền cấp xã để có thể đảm đương tốt các yêu cầu và nhiệm vụ mới ngày càng cao. Thành công của cuộc cải cách này phụ thuộc vào một quá trình chuyển đổi đồng bộ, từ cải cách hành chính cho đến bảo đảm nguồn lực, cơ sở vật chất, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy nhanh chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính và đồng bộ hóa hệ thống pháp luật, tạo nên một nền hành chính hiện đại, phục vụ hiệu quả cho cộng đồng.
Để thực hiện thành công chủ trương xây dựng mô hình CQĐP hai cấp (tỉnh, xã) đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền. Đồng thời, tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông, với những chính sách hỗ trợ đặc biệt cho những vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, miền núi để bảo đảm sự phát triển đồng đều giữa các khu vực. Sự thay đổi trong cơ cấu hành chính nếu được thực hiện đồng bộ, bài bản sẽ góp phần xây dựng một môi trường quản lý hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.
Bỏ cấp huyện - một chủ trương lớn, một bước chuyển mình mang tính lịch sử, đang đặt ra những thách thức và cơ hội chưa từng có cho đất nước ta. Đây không chỉ là bước tiến quan trọng trong quá trình cải cách hành chính nhằm tinh gọn bộ máy nhà nước mà còn đặt ra một yêu cầu mới đối với vai trò và trách nhiệm của người dân. Mỗi công dân không chỉ là đối tượng được hưởng lợi từ sự thay đổi này mà còn cần chủ động tìm hiểu, tham gia đóng góp ý kiến và giám sát quá trình chuyển giao quyền lực. Qua đó, người dân góp phần bảo đảm sự minh bạch và hiệu quả trong việc thực hiện các chính sách cải cách, giúp xây dựng một hệ thống quản trị địa phương gần gũi và hiện đại. Sự tham gia nhiệt tình và có trách nhiệm của cộng đồng chính là nền tảng vững chắc để hiện thực hóa tầm nhìn phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hướng tới một chính quyền phục vụ, kiến tạo, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.
