Cơ hội “có một không hai”
Sau 40 năm đổi mới, từ một thành phần không được thừa nhận, đến nay, kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ, đóng góp tới 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.
Sản xuất tại Nhà máy Vinfast. Ảnh: Vinfast
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, với hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP…) và sự chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, kinh tế tư nhân Việt Nam có cơ hội vươn lên mạnh mẽ.
Đặc biệt, quan điểm về phát triển kinh tế tư nhân đã có sự thay đổi rõ rệt. Trong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”, Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định: kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia”, “lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới”; đồng thời chỉ ra những giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy khu vực này phát triển, trong đó “yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh”. Cùng với sự đổi mới về quan điểm phát triển kinh tế tư nhân, tới đây, Bộ Chính trị sẽ ban hành nghị quyết mới về kinh tế tư nhân, sẽ tạo cơ hội lớn “có một không hai” để khu vực này vươn mình lớn mạnh!
Không chờ đến nghị quyết mới của Bộ Chính trị, Chính phủ đã rất khẩn trương, quyết liệt khi vừa ban hành Nghị quyết số 66/NQ-CP về Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026. Nghị quyết đặt ra các mục tiêu rất cụ thể, như: trong năm 2025, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết và 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính; năm 2026, cắt giảm, đơn giản hóa 100% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết hoặc mâu thuẫn, chồng chéo hoặc quy định chung chung, không cụ thể, không rõ ràng; bãi bỏ 100% điều kiện đầu tư kinh doanh của các ngành, nghề không thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư; cắt giảm 50% thời gian giải quyết và 50% chi phí tuân thủ so với năm 2024… Điều đó thể hiện rất rõ cam kết, hành động của Chính phủ trong việc nâng cao vị thế của khu vực tư nhân, đưa khu vực này trở thành động lực quan trọng hàng đầu trong nền kinh tế quốc gia.
Các giải pháp gỡ dòng vốn hiệu quả
Dù quan điểm về kinh tế tư nhân đã thay đổi, song câu hỏi quan trọng cần đặt ra lúc này vẫn là: Làm gì để kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, bền vững, đóng góp tích cực hơn nữa vào nền kinh tế?
Một trong những vấn đề cốt lõi cản trở sự phát triển của kinh tế tư nhân chính là dòng vốn. Để khu vực này thực sự phát huy tiềm năng, cần có những giải pháp quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn về vốn, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực tài chính hiệu quả hơn, thông qua một số giải pháp cụ thể sau.
Thứ nhất, cải thiện khả năng tiếp cận vốn. Muốn vậy, trước hết, cần cải cách hệ thống tài chính. Nhà nước cần thúc đẩy phát triển thị trường vốn theo hướng minh bạch, thuận tiện, đa dạng hóa kênh huy động vốn cho doanh nghiệp tư nhân (trong nước, ngoài nước, các quỹ đầu tư…), không phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng ngân hàng.
Tiếp đến, hỗ trợ tín dụng ưu đãi, thông qua xây dựng cơ chế tín dụng đặc thù cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp “xanh”, tạo điều kiện để các doanh nghiệp này tiếp cận nguồn vốn với lãi suất hợp lý. Cùng với đó, phải khơi thông các nguồn vốn từ nước ngoài cho kinh tế tư nhân, bằng cách mở rộng kêu gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư tư nhân; phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp quốc tế; thúc đẩy chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp tư nhân tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; khuyến khích các tổ chức tín dụng quốc tế bảo lãnh khoản vay cho doanh nghiệp tư nhân.
Thứ hai, định hướng phát triển vào các ngành chiến lược. Việc định hướng dòng vốn vào những ngành có giá trị gia tăng cao là yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong nền kinh tế. Nhà nước cần ưu tiên phát triển kinh tế tư nhân trong các lĩnh vực.
Cụ thể, đối với công nghệ và đổi mới sáng tạo, cần hỗ trợ các doanh nghiệp tham gia phát triển công nghệ lõi, trí tuệ nhân tạo, sản xuất chip bán dẫn, công nghệ sinh học…). Đối với năng lượng tái tạo và kinh tế xanh, cần tạo cơ chế thu hút doanh nghiệp đầu tư vào điện gió, điện mặt trời, kinh tế tuần hoàn nhằm hướng đến mục tiêu phát triển bền vững). Đối với lĩnh vực chế biến chế tạo và công nghiệp phụ trợ, cần đẩy mạnh sản xuất trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, phát triển chuỗi cung ứng nội địa.
Thứ ba, hạn chế dòng vốn chảy vào các lĩnh vực kém bền vững. Theo đó, cần kiểm soát tín dụng bất động sản, tránh tình trạng đầu cơ đất đai, gây ra bong bóng thị trường và phân bổ nguồn lực kém hiệu quả; giám sát chặt chẽ các ngành có nguy cơ cao, không mang lại giá trị gia tăng lớn.
Phải hướng vào các ngành chiến lược, giá trị cao
Cùng với các giải pháp trên, một trong những yếu tố then chốt là phải tái định hình rõ vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế. Kinh tế tư nhân có thể đóng vai trò "bà đỡ" đồng hành, hỗ trợ, giúp đỡ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.
Cụ thể, kinh tế tư nhân đồng hành kinh tế nhà nước trong các lĩnh vực như: đối tác chiến lược cung cấp công nghệ, dịch vụ, giải pháp đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp nhà nước; tham gia đầu tư vào các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa, nâng cao hiệu quả quản trị; hợp tác phát triển hạ tầng thông qua đầu tư theo mô hình PPP (đối tác công - tư).
Kinh tế tư nhân liên kết với kinh tế có vốn FDI trong việc phát triển công nghiệp phụ trợ như cung cấp nguyên liệu, linh kiện trong nước để giảm phụ thuộc nhập khẩu; liên kết chuỗi giá trị bằng việc tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn nước ngoài; tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ FDI để nâng cao năng lực sản xuất.
Kinh tế tư nhân hỗ trợ kinh tế hộ gia đình và kinh tế tập thể thông qua hành động hỗ trợ hộ kinh doanh nhỏ lẻ chuyển thành doanh nghiệp bài bản; mở rộng kênh phân phối, kết nối hộ kinh doanh với thị trường lớn; cung cấp nền tảng thương mại điện tử, thanh toán số cho kinh tế cá thể.
Vận hội mới của kinh tế tư nhân Việt Nam đang rộng mở, nhưng để khu vực này thực sự phát triển mạnh mẽ và bền vững, cần có những giải pháp rốt ráo nhằm tháo gỡ khó khăn về dòng vốn, đồng thời định hướng các doanh nghiệp này hướng vào các ngành chiến lược, có giá trị cao, bền vững. Nhà nước cần tiếp tục cải cách thể chế, hỗ trợ tài chính và xây dựng chính sách dài hạn nhằm phát huy tối đa tiềm năng của khu vực kinh tế tư nhân, củng cố vai trò của thành phần kinh tế này trong việc đưa nền kinh tế Việt Nam đạt được những bước tiến nhảy vọt trong tương lai.
