Những tín hiệu tích cực
Theo Vietnam Investors Service (VIS), những cải thiện tích cực của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thể hiện ở đầu tiên là phát hành trái phiếu tăng trưởng ổn định.
Tính đến tháng 10.2024, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 366 nghìn tỷ đồng, vượt tổng mức phát hành cả năm 2023. Trong tháng 10, giá trị phát hành mới là 28,1 nghìn tỷ đồng, tuy giảm so với tháng 9.2024 (56,2 nghìn tỷ đồng) nhưng vẫn nằm trong xu hướng tăng trưởng tổng thể.
Đặc biệt, 20% các trái phiếu phát hành bởi nhóm ngân hàng trong tháng 10 thuộc loại trái phiếu vốn cấp 2 với kỳ hạn dài (7-15 năm) và lãi suất hấp dẫn từ 6,5 - 7,9%. Những phát hành này không chỉ củng cố vốn tự có của các ngân hàng mà còn tạo điểm nhấn cho tính ổn định của thị trường.
Thứ hai, tín nhiệm của tổ chức phát hành có sự cải thiện. Tháng 10.2024 ghi nhận chỉ 11% tổ chức phát hành có hồ sơ tín nhiệm ở mức “Dưới trung bình” hoặc yếu hơn, cải thiện đáng kể so với mức 24% trong tháng 9. Phần lớn tổ chức phát hành yếu thuộc nhóm bất động sản nhà ở và xây dựng, nhưng nhóm này đang từng bước cải thiện tình hình tài chính.
Một số tổ chức phát hành đã thực hiện thành công tái cấu trúc nợ hoặc thanh toán dư nợ gốc, tăng tỷ lệ thu hồi lên 21,5%, cao hơn 0,1% so với tháng trước. Điều này thể hiện nỗ lực vượt khó của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành bất động sản và năng lượng.
Thứ ba, thanh khoản thị trường thứ cấp đạt mức cao nhất. Tỷ lệ vòng quay (liquidity ratio) của thị trường thứ cấp trong tháng 10.2024 đạt 10%, mức cao nhất kể từ tháng 7.2023. Khoảng 75% giá trị giao dịch tập trung vào trái phiếu của nhóm ngân hàng và bất động sản, với kỳ hạn giao dịch phổ biến từ 1-3 năm.
Ngoài ra, lợi suất trung bình của trái phiếu ngân hàng thuộc nhóm tín nhiệm “Trên trung bình” được duy trì ổn định qua các tháng, tạo cơ hội đầu tư hấp dẫn và giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.
Thứ tư, phát hành ra công chúng và tái cấu trúc nợ hiệu quả. Trong năm 2024, 11,5% tổng giá trị phát hành mới đến từ các đợt phát hành ra công chúng, tăng đáng kể so với những năm trước. Sự gia tăng này cho thấy sự minh bạch và chuyên nghiệp của các tổ chức phát hành, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
Tháng 10.2024, các tổ chức phát hành đã hoàn trả tổng cộng 269 tỷ đồng dư nợ gốc, trong đó 50% đến từ một doanh nghiệp năng lượng. Những nỗ lực tái cấu trúc nợ, bao gồm hoán đổi tài sản hoặc trả nợ gốc, đã giúp cải thiện niềm tin với trái chủ và ổn định thị trường.
Thách thức cho nhà đầu tư
Theo VIS, dù thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể, tuy nhiên rủi ro chậm trả vẫn hiện hữu.
Tỷ lệ chậm trả lũy kế của toàn thị trường duy trì ở mức 14,9% vào cuối tháng 10.2024, không đổi so với tháng trước. Trong 42 trái phiếu đáo hạn tháng 11.2024, có tới 14 trái phiếu bị đánh giá có nguy cơ chậm trả nợ gốc.
Nhóm bất động sản nhà ở chiếm 60% tổng giá trị trái phiếu chậm trả, với một số trường hợp đã từng vi phạm lãi suất hoặc nợ gốc trước đây. Điều này phản ánh khó khăn trong việc huy động vốn và quản lý dòng tiền của các doanh nghiệp trong ngành.
Về những rủi ro cần lưu ý, VIS cho rằng trước hết là hồ sơ tín nhiệm của tổ chức phát hành. Dù tỷ lệ tổ chức phát hành có hồ sơ tín nhiệm yếu giảm từ 24% (tháng 9/2024) xuống 11% (tháng 10.2024), nhóm bất động sản nhà ở và xây dựng vẫn chiếm 56% số lượng tổ chức phát hành yếu. Đây là những doanh nghiệp mới thành lập hoặc không có hoạt động kinh doanh cốt lõi, khiến khả năng trả nợ thấp.
Tiếp đến là rủi ro đáo hạn khi gần 109 nghìn tỷ đồng trái phiếu đáo hạn trong năm 2024 thuộc nhóm bất động sản nhà ở, với khoảng 30 nghìn tỷ đồng có nguy cơ chậm trả.
Về xử lý nợ chậm trả, tháng 10.2024 ghi nhận 13 tổ chức phát hành đã hoàn trả tổng cộng 269 tỷ đồng tiền gốc chậm trả. Tuy nhiên, tỷ lệ thu hồi nợ vẫn tăng chậm (0,1%), cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn đối mặt khó khăn tài chính.
Trong bối cảnh đó, VIS khuyến nghị nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội từ nhóm trái phiếu ngân hàng với lãi suất ổn định và chất lượng tín dụng tốt, trái phiếu ngân hàng là lựa chọn an toàn trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.
Ngược lại, cần thận trọng với trái phiếu bất động sản. Nhà đầu tư cần đánh giá kỹ về hồ sơ tín nhiệm và khả năng thanh toán của tổ chức phát hành, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ hoặc không có tài sản bảo đảm.
Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa danh mục đầu tư; tập trung vào các trái phiếu có kỳ hạn ngắn và trung hạn, thuộc nhóm ngành ngân hàng hoặc cơ sở hạ tầng, để giảm thiểu rủi ro thanh khoản.
