Tán thành bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh

Đẩy mạnh chuyển đổi số và tránh chồng lấn với luật chuyên ngành

Phát biểu tại thảo luận tổ, ĐBQH Lê Nhật Thành tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự nhằm kịp thời thể chế hóa các nghị quyết, kết luận của Đảng và khắc phục bất cập, xử lý một số vấn đề cấp bách, phát sinh trong thực tiễn giải quyết vụ án hình sự thời gian qua. Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật, ĐBQH Lê Nhật Thành cho rằng, hiện Chính phủ giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự. Trong các dự án Luật này sửa đổi nhiều nội dung liên quan đến các loại hình phạt (như bổ sung hình phạt tù từ 20 năm đến 30 năm, tù chung thân không xét giảm án...); sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các quy định đến tổ chức, bộ máy, thẩm quyền của các cơ quan điều tra, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra...

"Vì vậy, đề nghị Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an về nội dung, tiến độ của các dự án Luật này cũng như các Luật có liên quan để bảo đảm tính thống nhất", ĐBQH Lê Nhật Thành nhấn mạnh.

Về các quy định liên quan đến tử hình, đại biểu đề nghị, bổ sung cụ thể về chế định hoãn thi hành án tử hình, bảo đảm thống nhất thời gian hoãn thi hành án tử hình với thời hạn xem xét đơn ân giảm của Chủ tịch nước. Đồng thời, thủ tục xem xét ân giảm án tử hình của Chủ tịch nước nên quy định theo hướng Chủ tịch nước quyết định việc ân giảm, còn đối với trường hợp không đồng ý ân giảm thì nên giao cho cơ quan có thẩm quyền như Văn phòng Chủ tịch nước, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao...) thông báo bằng văn bản; không nên quy định Chủ tịch nước ký, ban hành quyết định bác đơn xin ân giảm.

Bên cạnh đó, để thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới và chuyển đổi số quốc gia, ĐBQH Lê Nhật Thành đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu sửa đổi các nội dung liên quan đến đổi mới và chuyển đổi số hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự (chữ ký số, cơ sở dữ liệu, số hóa hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng...). Ngoài ra, cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát để xác định rõ phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Tố tụng hình sự, tránh việc chồng lấn các luật chuyên ngành khác có liên quan. Cùng với đó, cần sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến dẫn độ, nhất là quy định về bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ trong Bộ luật Tố tụng hình sự ngay trong Kỳ họp này.

Đáng chú ý, ĐBQH Lê Nhật cũng tán thành việc bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh nêu trong Dự thảo luật, bổ sung hình phạt tù chung thân không giảm án ở các tội bỏ hình phạt tử hình, bổ sung quy định không thi hành án tử hình trong các trường hợp người bị kết án tử hình bị bệnh hiểm nghèo như đề xuất của Chính phủ. Đại biểu dẫn chứng, trên thế giới có 104 quốc gia đã xóa bỏ hình phạt tử hình, 28 quốc gia còn có quy định nhưng trên thực tế không áp dụng, 8 quốc gia đã xóa bỏ trên thực tế nhưng sẽ áp dụng trong vài trường hợp bất khả kháng (như tội phạm chiến tranh); còn 55 quốc gia vẫn duy trì hình phạt tử hình và thi hành án tử hình trong đó có Việt Nam.

"Hiện nay, chưa phải thời điểm Việt Nam xóa bỏ hình phạt tử hình, song cần hạn chế áp dụng và thi hành hình phạt này, như: giảm số tội danh có quy định hình phạt tử hình, hạn chế bớt hình phạt tử hình, bổ sung chế định tù chung thân không xét giảm án. Điều này phù hợp với xu hướng tất yếu và yêu cầu chung của thế giới, tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam", ĐBQH Lê Nhật Thành nêu quan điểm.

Tập trung đấu tranh vào 7 nhóm tội phạm nguy

Thảo luận tại tổ, ĐBQH Đỗ Đức Hồng Hà quan tâm đến cơ sở pháp lý tăng cường đấu tranh với tội phạm rất nguy hiểm trong giai đoạn này như Tờ trình của Chính phủ. Đại biểu cho biết, có 7 nhóm tội phạm cần ưu tiên đấu tranh gồm: kinh tế, tham nhũng, buôn lậu, gian lận thương mại (an toàn thực phẩm, hàng giả), sử dụng công nghệ cao, môi trường, ma túy. Trong Bộ Luật Hình sự hiện có nhiều khách thể bị tội phạm xâm hại, song quan điểm của Đảng ta trong lần sửa đổi này tập trung vào 7 nhóm tội phạm nguy hiểm này. Đại biểu cho rằng, cơ quan soạn thảo cần sửa đổi các quy định để có sự phân hóa mạnh hơn, nghiêm khắc hơn với 7 nhóm tội phạm nguy hiểm này; các nhóm tội phạm khác sử dụng như quy định hiện nay hoặc có thể áp dụng hình phạt nhẹ hơn.

Đại biểu đánh giá Dự án sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự tăng mức tiền phạt gấp đôi với các nhóm tội phạm là chưa hợp lý, không phân hóa được các nhóm tội phạm; nhất là 7 nhóm tội phạm nguy hiểm trên. “Đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc thể hiện rõ nội dung phân hóa các nhóm tội phạm này”, ĐBQH Đỗ Đức Hồng Hà Nhấn mạnh.

Liên quan đến hình phạt tử hình, đại biểu cho biết, dự thảo hướng đến 7 nhóm tội phạm nguy hiểm này. Nêu vấn đề có nên bỏ hình phạt tử hình của 7 nhóm tội phạm này, đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát. "Nếu chúng ta tiếp tục ưu tiên chống nhóm này thì không nên bỏ hình phạt tử hình; còn nếu rà soát nhóm khác để bỏ nhóm này không phù hợp", đại biểu bày tỏ.

Ngoài ra, trong Tờ trình của Chính phủ cũng đề nghị nghiên cứu giảm bớt tội danh về tử hình sang hình phạt tù, có nghĩa giảm cả việc thi hành án tử hình. Đồng tình với chủ trương này, song theo đại biểu, dự thảo Luật sửa đổi lại chỉ “gói” trong 2 đối tượng gồm ung thư và HIV chuyển sang giai đoạn AIDS. Trong khi đó còn nhiều bệnh hiểm nghèo được xếp tương đương như suy tim độ 3, suy thận độ 4, lao độ 4 kháng thuốc… nhưng lại không được xếp vào nhóm không thi hành án tử hình. "Tại sao chúng ta không mở rộng đối tượng này để thực hiện đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước và bảo đảm tính nhân văn”, ĐBQH Đỗ Đức Hồng Hà kiến nghị.

Liên quan đến khung hình phạt, đại biểu cho rằng, dự thảo xây dựng khung hình phạt gồm 4 loại: tù có thời hạn, tù chung thân, tù chung thân không xét giảm án, tử hình. Trong 4 loại hình phạt này, hình phạt tù có thời hạn thấp nhất là 10 năm. "Như vậy, khung hình phạt này rộng từ 10 năm đến tử hình mà không có tình tiết định khung tăng nặng nào", đại biểu nêu vấn đề và cho rằng, nếu không có tình tiết định khung tăng nặng nào mà hình phạt quá rộng sẽ dẫn đến khó áp dụng thống nhất trong thực tiễn.