Quỹ dưỡng liêm

Kiến nghị này thực tế không mới, xuất phát từ mong muốn khiến cán bộ “không dám” tham nhũng, một trong “4 không” nổi tiếng mà Singapore đã áp dụng rất thành công. Theo chế tài của Chính phủ Singapore, một người được nhà nước tuyển vào ngạch công chức, quan chức Chính phủ hàng tháng buộc phải trích tiền lương để gửi vào Quỹ Dự phòng Trung ương (CPF). Khởi đầu là 5%, sau đó tăng dần theo tỷ lệ tăng lương. Đối với quan chức cấp cao thì tỷ lệ phần trăm trích gửi tiết kiệm càng nhiều (có thể lên tới hàng chục phần trăm của lương tháng), cho đến khi nghỉ hưu, số tiền ấy hoàn toàn thuộc về công chức. Tuy nhiên, nếu công chức đó phạm tội tham nhũng, dù chỉ bị xử lý hành chính, buộc thôi việc, thì toàn bộ số tiền gửi tiết kiệm sẽ bị nhà nước trưng thu. Quan chức có chức vụ càng cao nếu tham nhũng thì số tiền trưng thu càng lớn. Vì vậy, công chức, quan chức nhà nước nói chung không dám tham nhũng để rồi đánh mất vốn tích lũy chung, nhất là những người giữ chức vụ cao, công tác lâu năm lại càng không dám “khinh suất, mạo hiểm”.

Còn nhớ cách đây đúng 10 năm, lãnh đạo TP Đà Nẵng cũng đưa ra kiến nghị lập Quỹ Hỗ trợ công chức để phòng, chống tham nhũng khi thực hiện thí điểm Chính quyền đô thị. Tương tự như chế tài Chính phủ Singapore đưa ra nhưng không phải trích từ lương mà từ 2/3 khoản hỗ trợ khác ngoài lương để chuyển vào sổ tiết kiệm, chỉ đến khi nhận quyết định nghỉ hưu mới được nhận toàn bộ số tiền. Tất nhiên lúc bấy giờ, không ít ý kiến e ngại khi khoản hỗ trợ khác ngoài lương không rõ sẽ phải lấy từ đâu và căn cứ nào để đưa ra cơ chế này.

Tới nay, đề xuất thành lập “quỹ dưỡng liêm” vẫn còn những băn khoăn nhất định khi chế độ tiền lương hiện nhiều bất cập, vẫn mang tính bình quân, cào bằng; chưa bảo đảm nhu cầu thiết yếu của đời sống và nhất là chưa phải nguồn thu nhập chính của nhiều người hưởng lương. Với thu nhập theo thang, bảng hiện nay, rõ ràng, việc đặt cọc có thể khiến những người liêm chính thêm chật vật, còn người tham nhũng có thể bớt cắn rứt lương tâm. Thậm chí với quỹ này, không ít người thừa nhận, chỉ có thể chống được tham nhũng vặt, còn tham nhũng lớn vài trăm triệu đồng, thậm chí vài tỷ đồng sẽ chẳng mảy may lo sợ. Hơn nữa, khi đã thành lập quỹ, ai là người đứng ra quản lý và bảo đảm quỹ không bị thất thoát cũng là một câu hỏi. Rõ ràng, biện pháp này mới chỉ là tỉa đi phần ngọn mà chưa chặt được gốc của tham ô, tham nhũng; chưa đủ để chống lại “căn bệnh ung thư của xã hội”.

Sở dĩ Singapore thành công với việc xây dựng một chính phủ liêm chính vì họ đã xuất phát từ điều kiện cần đầu tiên là trả lương và đãi ngộ để cán bộ không muốn tham nhũng. Họ bảo đảm một mức lương thỏa đáng đối với các công chức nhà nước và những nhà lãnh đạo chính trị. Cùng với đãi ngộ hậu hĩnh là cơ chế giám sát chặt chẽ, chính sách xử phạt đích đáng với người vi phạm.

Nói như nhiều chuyên gia, tham nhũng là do quyền lực và lòng tham tạo thành, dù là quỹ dưỡng liêm hay thêm bổng lộc mà buông lỏng giám sát thì chẳng khác nào “chữa ung thư bằng thuốc phiện”. Sẽ chẳng có cách nào bảo đảm được liêm khiết nếu con người vẫn có lòng tham, dù có bỏ ra bao nhiêu tiền đi nữa, trích lập bao quỹ đi nữa cũng chẳng thể mua được chữ “liêm”. Nhân tố con người mới chính là yếu tố đặc biệt quan trọng trong hoạt động của bộ máy nhà nước và trong công tác phòng chống tham nhũng. Do đó, cùng với việc nâng cao vai trò, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu, phải tăng cường công khai, minh bạch, bảo đảm sự giám sát chặt chẽ từ phía người dân.