Theo thống kê của Hiệp hội ung thư thế giới, trong năm 2020 đã có hơn 3.200 người dân Việt Nam được chẩn đoán Ung thư thực quản, và hơn 3000 người bệnh tử vong vì căn bệnh này, xếp thứ 9 về số tử vong do bệnh ung thư. Hơn thế, con số naỳ đang không ngừng gia tăng nhanh chóng.
Một điều rất đáng buồn là, chỉ có chưa đến 2% số người bệnh được chẩn đoán ung thư thực quản ở giai đoạn sớm, trong khi với các ung thư khác, tỷ lệ chẩn đoán sớm có thể lên tới 20, thậm chí gần 50% (ung thư vú, ung thư cổ tử cung). Khi ở giai đoạn muộn, tiên lượng điều trị rất khó khăn, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ đạt xấp xỉ 5%.
Bệnh viện K đã đưa triệu chứng báo hiệu của bệnh ung thư thực quản, và nhóm đối tượng nào là dễ có nguy cơ mắc bệnh, để từ đó lưu tâm hơn tới những bất thường của cơ thể.
Những yếu tố nguy cơ ung thư thực quản
Rượu và thuốc lá: Là nguyên nhân chính gây ung thư thực quản biểu mô vảy tại vị trí 2/3 trên của thực quản, gặp ở cả châu Âu,Mỹ, châu Á. Hút xì gà và tẩu cũng tăng nguy cơ ung thư biểu mô vảy, nhưng mức độ thấp hơn thuốc lá.
Rượu mạnh làm tăng nguy cơ ung thư cao hơn bia và rượu vang.
Thói quen ăn uống: Châu Á, trong đó có Việt Nam, với chế độ ăn nhiều Nitrosamin như thịt nướng và một số thực phẩm đặc thù: dưa cà muối. Nitrosamin đã được chứng minh là yếu tố sinh ung thư. Nhai trầu cau cũng là một yếu tố gây ung thư thực quản biểu mô vảy.
Ăn, uống đồ nóng tăng nguy cơ ung thư thực quản. Riêng uống nước chè nóng (từ 60-64 độ hoặc rất nóng là trên 65 độ, hoặc uống chè trong vòng 3 phút sau khi pha làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư thực quản biểu mô vảy).
Trào ngược dạ dày - thực quản: Có triệu chứng trào ngược dạ dày-thực quản mỗi tuần một lần làm tăng nguy cơ ung thư thực quản lên 5 lần, trào ngược mỗi ngày một lần làm tăng nguy cơ này lên 7 lần.
Những người bị bệnh thực quản Barrette có nguy cơ mắc ung thư thực quản cao gấp 30 lần so với bình thường, 0.12% số người bị bệnh này xuất hiện ung thư thực quản.
Béo phì: Làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tuyến lên 1.52 lần với BMI 25-30, nguy cơ tăng lên khi BMI tăng lên.
- Các bệnh tăng tiết Acid Dạ dày làm tăng nguy cơ ung thư thực quản biểu mô tuyến.
- Cắt túi mật có thể làm tăng nguy cơ ung thư thực quản biểu mô tuyến.
- Một số yếu tố nguy cơ khác: bệnh co thắt thực quản, tiền sử cắt dạ dày, viêm dạ dày thể teo đét, HPV, bệnh tăng tạo chai lòng bàn tay, bàn chân, dùng thuốc Biphosphonate và mắc ung thư đường hô hấp trên.
Một số loại thức ăn và thuốc có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc ung thư thực quản biểu mô tuyến:
- Chế độ ăn giàu chất xơ từ hạt ngũ cốc, beta-caroten, folate, vitamin C, B6, chất chống oxi hóa làm giảm nguy cơ bệnh Barrette thực quản và ung thư biểu mô tuyến. Ngược lại, chế độ ăn giàu cholesterol, đạm động vật và vitamin B12 làm tăng nguy cơ loại ung thư này.
- Aspirine và một số loại thuốc chống viêm không Steroid khác (như Paracetamol..) khác làm giảm tỉ lệ ung thư thực quản biểu mô tuyến.
Một số dấu hiệu của ung thư thực quản:
- Ở giai đoạn đầu, triệu chứng báo hiệu thường không đặc hiệu:
- Bệnh nhân có thể có cảm giác thức ăn dính, khó nuốt, nhưng vẫn nuốt được nếu nhai kỹ.
- Một số bệnh nhân có cảm giác nóng rát, khó chịu sau xương ức.
- Ở giai đoạn tiến triển tại chỗ:
- Nghẹn thức ăn đặc tăng dần gây ra do khối u bít tắc lòng thực quản.
- Sút cân liên quan tới nuốt nghẹn, tới thay đổi chế độ ăn và sự phát triển của khối u.
- Trào ngược nước bọt hoặc thức ăn: gặp ở một số bệnh nhân giai đoạn tiến triển.
- Có thể gặp viêm phổi do trào ngược.
- Khàn tiếng nếu dây thần kinh thanh quản quặt ngược bị u xâm lấn.
- Thiếu máu, thiếu sắt do mất máu mạn tính từ khối u là dấu hiệu rất thường gặp.
- Ít khi có biểu hiện nôn ra máu, đi ngoài phân đen, hay trào ngược ra dịch có máu. Xuất huyết tiêu hóa ồ ạt xảy ra khi u ăn mòn động mạch chủ, phổi hay động mạch phế quản.
- Dò khí quản là biến chứng muộn của bệnh, xảy ra khi ung thư xâm lấn trực tiếp từ lòng thực quản vào lòng khí quản (đường thở, nằm ngay phía trước thực quản trong lồng ngực). Bệnh nhân ho không kiểm soát được và thường xuyên viêm phổi. Thời gian sống thêm của những bệnh nhân này là dưới 4 tuần.
Ung thư thực quản sẽ được phân biệt với một số bệnh lành tính cũng gây nuốt nghẹn như:
1.Túi thừa thực quản.
2. Co thắt tâm vị.
3. Nuốt nghẹn do rối loạn tâm thần.
4. Viêm hẹp thực quản do bệnh trào ngược dạ dày – thực quản.
5. Sẹo hẹp thực quản do uống nhầm acid, kiềm, nuốt mật nóng.
Bên cạnh đó, một số bệnh khối u vùng cổ và trung thất đè vào thực quản, ung thư cực trên dạ dày cũng gây nuốt nghẹn.
Để phân biệt, các Bác sĩ sẽ hỏi quá trình bệnh, tuổi, tính chất và tiến triển của nuốt nghẹn, chụp phim thực quản và NỘI SOI để phân biệt được.
Bệnh viện K lưu ý, có thể gặp tình trạng ung thư nhiều ổ vùng mũi họng, phế quản đồng thời với ung thư thực quản nên các Bác sĩ sẽ cần nội soi mũi họng, khí phế quản, chụp cắt lớp lồng ngực cho người bệnh một cách có hệ thống trong quá trình chẩn đoán, tránh bỏ sót tổn thương phối hợp.
Nếu có những dấu hiệu kể trên, người dân hãy nhanh chóng tới các cơ sở y tế chuyên khoa để có thể được các bác sỹ thăm khám và chẩn đoán nhằm phát hiện sớm và điều trị tích cực.
